Zwój gwiaździsty

Zwój gwiaździsty (łac. ganglion stellatum) stanowi bardzo ważną stację przekaźnikową na szlaku współczulnej komponenty autonomicznego układu nerwowego. Tworzą go dolny zwój szyjny oraz nerwy górnej części klatki piersiowej (pierwszy piersiowy zwój współczulny). Ma ogromne znaczenie w medycynie, choćby przy blokadach zwoju gwiaździstego przy dolegliwościach bólowych opornych na inne leczenie.

Zwój gwiaździsty – lokalizacja

Zwój gwiaździsty leży do przodu od wyrostka poprzecznego kręgu C7 oraz szyjki pierwszego żebra. Jego lokalizację można określić jako tuż poniżej tętnicy podobojczykowej oraz do przodu w odniesieniu do tętnicy szyjnej wspólnej. Porównując do pozostałych zwojów kręgosłupa, zwój gwiaździsty osiąga znaczne rozmiary. Warto także wspomnieć, że omawiana struktura znajduje się bocznie względem mięśnia długiego szyi, co ułatwia określenie topografii. Omawiając bardziej szczegółowo, lokalizację tego zwoju określa się jako do przodu od powięzi przedkręgowej. Jest on oddzielony od górnej części opłucnej błoną nadopłucnową.

W medycynie duże znaczenie ma dokładne określanie lokalizacji, jako że w sąsiedztwie zwoju gwiaździstego znajdują się inne ważne struktury anatomiczne. Są to między innymi gałęzie tętnicy podobojczykowej, czyli:

• tętnica szyjna;
• tętnica kręgowa;
• pień żebrowo-szyjny.

Funkcje zwoju gwiaździstego

Ze względu na lokalizację i pochodzenie, zwój gwiaździsty pełni bardzo ważne funkcje dla całego organizmu. Przede wszystkim odpowiada za prawidłowe przekaźnictwo nerwowe, oddając gałązki współczulne do splotu ramiennego i bezpośrednio do naczyń tętniczych. Jest podstawą zarówno dla wrażeń negatywnych, jak i pozytywnych. Ponadto bierze udział w przewodzeniu wrażeń bólowych pochodzenia autonomicznego.

Nadaktywność zwoju gwiaździstego

Można spotkać się z przypadkami nadaktywności zwoju gwiaździstego. Wówczas typowymi objawami są nadmierna potliwość ciała oraz zaburzenia ukrwienia (objaw Raynauda), głównie w obrębie dłoni. Ze względu na zdolność przewodzenia bólu pochodzenia autonomicznego, nadaktywność zwoju gwiaździstego przekłada się nierzadko na dolegliwości orofacjalne, ból głowy czy neuralgie. Może być również poważnym czynnikiem związanym z zespołem górnego otworu klatki piersiowej.

Dlatego w fizjoterapii podejrzewając problemy ze zwojem gwiaździstym warto sprawdzić dodatkowo ruchomość górnego otworu klatki piersiowej, mechanikę przejścia szyjno-piersiowego oraz pierwsze żebro. Ważna jest również ocena kondycji mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego i mięśni pochyłych.

Blokada zwoju gwiaździstego

Blokada zwoju gwiaździstego polega na wstrzyknięciu w tę strukturę odpowiedniej ilości leku (zwykle pojemność łyżeczki do herbaty) w leżeniu na boku z głową lekko odchyloną do tyłu. Czynność wykonuje się pod kontrolą USG, aby pominąć inne, ważne struktury anatomiczne i ich nie uszkodzić. Cały proces zajmuje do 30 minut, po czym pacjent może od razu wrócić do większości zajęć codziennych.

Wskazania do blokady zwoju gwiaździstego

Do głównych wskazań do blokady zwoju gwiaździstego zaliczamy:

• zespół stresu pourazowego;
• migrena i ból głowy niewiadomego pochodzenia, odporne na inne metody leczenia;
• bóle szyi i twarzy o nieustalonej etiologii;
• neuralgię półpaścową;
• bóle fantomowe kończyn;
• ból w klatce piersiowej o nieustalonej etiologii;
• nadmierną potliwość kończyn górnych;
• nieprawidłowy przepływ krwi do kończyn górnych, np. pacjenci z chorobą Raynauda;
• zespół wieloobjawowego bólu miejscowego.

Blokada zwoju gwiaździstego to alternatywna dla leków metoda przeciwbólowa, która nie obciąża nerek czy wątroby. Jest więc bezpieczniejsza dla zdrowia. Uważa się, że aż 90% pacjentów odczuwa szybką ulgę w swoich dolegliwościach. Co jest dużą zaletą, blokada zwoju gwiaździstego nie otępia i nie powoduje senności, można więc bez obaw prowadzić samochód czy obsługiwać urządzenia mechaniczne. Nie wyłącza ona pacjenta z dotychczasowego życia. Warto pamiętać, że przed wykonaniem blokady przydatna może się okazać pomoc fizjoterapeuty lub osteopaty. Często praca manualna z układem nerwowym daje zadowalające efekty bez konieczności ingerencji w ciało.

Wałek igłowy – aplikator wieloigłowy Wałek igłowy to aplikator przeznaczony do wykonywania masażu na różne części ciała. Wysoka efektywność znalazła zastosowanie w kompleksowej terapii różnych schorzeń, a także profilaktyce ... Zobacz więcej...

Bibliografia

1. Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Tom III, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
2. Chlebuś M., Romanek J., Wnęk W., Przybylski A., Przezskórna blokada zwoju gwiaździstego w leczeniu nawracających częstoskurczów komorowych i migotań komór, W Dobrym Rytmie, 2/2018.