Leki sterydowe to preparaty farmakologiczne występujące w różnych formach – jako tabletki, maści, płyny do iniekcji. Wszystkie mają wspólny składnik aktywny, którym są glikokortykoidy. Bez względu na formę stosowania leków sterydowych, leczenie zawsze powinno przebiegać pod okiem lekarza, z uwzględnieniem częstych skutków ubocznych.
Jak działają leki sterydowe?
Mechanizm działania leków sterydowych jest coraz lepiej poznany. Po przejściu przez błonę komórkową łączą się one ze swoistym receptorem cytoplazmatycznym. Tak utworzony kompleks hormon–receptor przemieszcza się do jądra komórkowego, gdzie dochodzi do jego związania ze swoistą sekwencją DNA. W wyniku takiej interakcji następuje pobudzenie lub hamowanie transkrypcji określonych genów. Glikokortykoidy wykazują głównie działanie przeciwzapalne, ponieważ powodują:
- skurcz naczyń krwionośnych i zmniejszenie ich przepuszczalności;
- indukcję syntezy lipokortyny oraz wazokortyny;
- hamowanie syntezy wielu cytokin prozapalnych;
- hamowanie migracji makrofagów oraz proliferacji limfocytów B i T.
Efekt immunosupresyjny wynika z hamowania proliferacji limfocytów, mastocytów oraz komórek Langerhansa. Natomiast efekt antyproliferacyjny wynika z hamowania przez glikokortykoidy syntezy DNA i kolagenu.
Leki sterydowe mają powszechne zastosowanie przede wszystkim w przewlekłych chorobach autoimmunologicznych tkanki łącznej – mieszana choroba tkanki łącznej, zespół Sjogrena, twardzina układowa czy toczeń. Często są niezbędne w leczeniu alergii skórnych, atopowego zapalenia skóry czy astmy.
Powikłania leczenia glikokortykoidami
Leki sterydowe znajdują się w grupie środków farmakologicznych o największym odsetku skutków ubocznych. Stosowane przewlekle prowadzą do poważnych powikłań zdrowotnych. Z tego względu dłuższe stosowanie leków sterydowych wymaga stopniowego odstawiania ich poprzez zmniejszanie dawki. Do powszechnych skutków ubocznych zalicza się między innymi następujące:
- zespół cushingoidalny;
- zmiany skórne – zanik skóry, rozstępy, trądzik, łojotok;
- miopatia obwodowa;
- hiperglikemia;
- obrzęki obwodowe;
- infekcje grzybicze;
- problemy trawienne;
- zaburzenia pracy ośrodkowego układu nerwowego – lęk, bezsenność, zmiana zachowania, psychozy;
- hipokaliemia.
Przed zastosowaniem leków sterydowych należy szczegółowo ocenić korzyści oraz potencjalne ryzyko wystąpienia poszczególnych objawów niepożądanych, co — poza czasem ich planowanego stosowania — zależy od rodzaju przyjmowanego preparatu oraz wielkości dawki. Ryzyko działań niepożądanych rośnie w przypadku łączenia glikokortykoidów z niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi, diuretykami (hipokaliemia) oraz preparatami wzajemnie wpływającymi na swój metabolizm, np. lekami przeciwdrgawkowymi, przeciwhistaminowymi.
Czy warto przyjmować leki sterydowe?
Leki sterydowe brane przez określony czas zwykle nie stanowią dużego zagrożenia dla zdrowia. Zarówno jeśli chodzi o postać wziewną, doustną czy do stosowania zewnętrznego. Aby jednak zminimalizować ryzyko ewentualnych skutków ubocznych należy bezwzględnie przestrzegać zaleceń lekarza odnośnie dawki i czasu terapii tymi lekami. Nie można samodzielnie modyfikować dawek czy przedłużać leczenia – nawet, jeśli zostanie nam spora ilość leku. Przy dłuższym stosowaniu konieczne jest stopniowe odstawianie leków sterydowych.
Nieco inaczej sytuacja wygląda przy chorobach przewlekłych, przy których zaleca się stosowanie leków sterydowych do końca życia lub przez wiele lat. W tym wypadku skutki są nieuniknione – aby zmniejszyć ich intensywność ponownie zaleca się przestrzeganie zaleceń lekarza. Błędem byłaby rezygnacja z leczenia, ponieważ korzyści z przyjmowania leków sterydowych w wielu chorobach przewyższają pojawiające się skutki uboczne. Są jedynym środkiem umożliwiającym jak najdłuższe zachowanie zdrowia. Decyzja o leczeniu sterydami powinna być przemyślana.
Polecane produkty:
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Bączyk M., Jak i kiedy rozpoczynać oraz kończyć terapię glikokortykosteroidami w opiece paliatywnej?, Polska Medycyna Paliatywna, 2/2004.
- Modrzewski A., Hormony sterydowe jako anaboliki – mechanizm działania, skutki uboczne, zastosowanie medyczne i stosowanie ich w dopingu sportowym, Kraków 2016.
- Kaszuba A., Pastuszka M., Kaszuba A., Miejscowe glikokortykosteroidy w leczeniu chorób skóry – zalecane standardy postępowania, Forum Medycyny Rodzinnej, 3/2009.
