Stożek rotatorów (pierścień rotatorów) tworzą cztery ścięgna mięśni: mięśnia podłopatkowego, mięśnia nadgrzebieniowego, mięśnia podgrzebieniowego oraz mięśnia obłego mniejszego.
Stożek rotatorów – charakterystyka
Mięsień podłopatkowy
Jest gruby, płaski i szeroki, cechuje się trójkątnym kształtem. Mięsień podłopatkowy rozpoczyna się na powierzchni żebrowej łopatki oraz na powięzi podłopatkowej. Następnie jego włókna przechodzą w krótkie i silne ścięgno przechodzące pod wyrostkiem kruczym łopatki i kończące się na guzku mniejszym kości ramiennej.
Mięsień ten obraca ramię do wewnątrz, jest zatem antagonistą mięśnia podgrzebieniowego, mięśnia obłego mniejszego i części tylnej mięśnia naramiennego. W tym ruchu równocześnie napina torebkę stawową. Dodatkowo wspomaga przywiedzenie ramienia.
Mięsień nadgrzebieniowy
Położony jest w dole nadgrzebieniowym łopatki. Posiada trójkątny kształt i biegnie do końca bliższego kości ramiennej. Można zatem ustalić jego przyczep początkowy jako dół nadgrzebienowy łopatki i powięź nadgrzebieniowa. Mięsień kończy się krótkim i silnym ścięgnem na górnej powierzchni guzka większego kości ramiennej oraz torebce stawowej.
Mięsień nadgrzebieniowy współpracuje z mięśniem naramiennym w odwodzeniu ramienia. Równocześnie napina torebkę stawową, obraca ramię do zewnątrz i nieco je zgina. Ciekawostką jest, że w przypadku porażenia mięśnia naramiennego, jako jedyny odwodzi ramię (choć trochę słabiej).
Zobacz również: Niedowład Erba (porażenie splotu ramiennego).
Mięsień podgrzebieniowy
Jest spłaszczonym mięśniem o trójkątnym kształcie. Przyczep początkowy obejmuje przyśrodkową część dołu podgrzebieniowego, powięź i przegrodę włóknistą. Włókna biegną bocznie w kierunku stawu ramiennego i przechodzą w płaskie ścięgno, które zrasta się z torebką stawową i sąsiednimi ścięgnami. Kończy się na powierzchni środkowej guzka większego kości ramiennej.
Działanie tego mięśnia polega przede wszystkim na obracaniu ramienia na zewnątrz. Jego górna część pomaga w podnoszeniu ramienia. Podczas ruchów rotacyjnych napina torebkę stawową i chroni ją przed wpukleniem się w obręb stawu.
Mięsień obły mniejszy
Jest mały i walcowaty, biegnie wzdłuż brzegu dolnego mięśnia podgrzebieniowego. Rozpoczyna się na powierzchni grzbietowej brzegu bocznego łopatki sięgając aż do jej szyjki. Kończy się z kolei silnym ścięgnem na dolnej powierzchni guzka większego kości ramiennej.
Mięsień ten obraca kość ramienną na zewnątrz oraz napina torebkę stawową.
Stożek rotatorów – urazy
Uszkodzenie stożka rotatorów objawia się głównie brakiem odwodzenia ramienia przy zachowanym odwodzeniu biernym. Dodatkowo zauważa się zanik mięśnia nadgrzebieniowego i mięśnia podgrzebieniowego, osłabienie siły mięśniowej, niemożność wykonywania pracy fizycznej lub czynności dnia codziennego, jak np. czesanie się.
Przyczyną uszkodzenia stożka rotatorów zwykle jest ostry uraz lub upadek na wyprostowaną kończynę górną. Towarzyszyć temu może złamanie kości ramiennej, obojczyka bądź zwichnięcie stawu ramiennego. Kontuzja może być spowodowana również jednorazowym, znacznym rozciągnięciem, przeciążeniem i uszkodzeniem ścięgna.
Leczenie stożka rotatorów obejmuje:
- modyfikację czynności dnia codziennego (głównie ruchów ponad głowę);
- farmakoterapię;
- fizykoterapię (głównie krioterapia, jonoforeza lub elektrostymulacja);
- indywidualnie dobraną terapię manualną oraz terapeutyczny trening medyczny.
Na poniższym filmie możemy zobaczyć jak wygląda uszkodzenie stożka rotatorów oraz przebieg rehabilitacji na przykładzie jednego z naszych pacjentów z Centrum Fizjoterapeuty:
Podsumowanie
Funkcja stożka rotatorów polega na dynamicznej stabilizacji głowy kości ramiennej w panewce, co umożliwia z kolei prawidłową funkcję barku w spoczynku oraz podczas ruchu. Mięśnie stożka rotatorów biorą udział także w wykonywaniu ruchów odwodzenia, rotacji wewnętrznej oraz rotacji zewnętrznej w stawie ramiennym. Częste schorzenia w obrębie tej struktury sprawiają, że pacjenci coraz częściej korzystają z pomocy fizjoterapeuty.
Bibliografia
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Tom I, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
- Majdan M., Metera K., Diagnostyka funkcjonalna i leczenie uszkodzeń tkanek miękkich stawu barkowego w wybranych metodach fizjoterapii, Zeszyty Naukowe WSSP, 17/2013.
