Szukaj
Szukaj

Udar słoneczny (udar cieplny)

Spis treści

Kolagen naturalny do picia

Kolagen naturalny do picia

Udar słoneczny znany również jako udar cieplny to poważny stan chorobowy, który charakteryzuje się wzrostem temperatury ciała na skutek nadmiernej ekspozycji na słońce. Ciało traci wówczas zdolność do schłodzenia się i dochodzi do przegrzania. Udar słoneczny występuję, gdy temperatura ciała człowieka jest większa niż 40,6 stopnia Celsjusza. Spowodowane jest to działaniem ciepła i słabą termoregulacją (kontrolą temperatury). Wyróżniamy 3 poziomy problemów związanych z ciepłem:

  1. Kurcze cieplne.
  2. Wyczerpanie.
  3. Udar cieplny (najbardziej poważny, zagrażający życiu).

Udar słoneczny

Udar słoneczny – rodzaje (w zależności od grupy ludzi)

Klasyczny udar cieplny – bardziej prawdopodobny podczas fali upałów lub bardzo gorącej pogody. Niemowlęta, seniorzy i pacjenci z przewlekłymi chorobami są bardziej narażeni na udar cieplny klasyczny niż reszta populacji. Podwzgórze u osób w podeszłym wieku i osób z przewlekłymi stanami chorobowymi nie działa tak dobrze jak powinno w sytuacji regulowania temperatury. Dzieci pocą się mniej niż osoby starsze, są więc bardziej narażone na skutki odwodnienia czy przegrzania.

Wysiłkowy udar cieplny – występuje w wyniku wysiłku fizycznego (męczącego, długotrwałego) w gorącym otoczeniu. Wysiłkowy udar cieplny raczej dotyka osoby młode, głównie sportowców, strażaków, personel wojskowy.

Objawy i oznaki udaru słonecznego

Objawy i oznaki różnią się tym, że objaw jest odczuciem pacjenta np. ból, a oznaka to np. wysypka skórna. W przeciwieństwie do objawów wyczerpania cieplnego, które mogą rozwijać się szybko, udar cieplny posiada objawy przedmiotowe i podmiotowe, które zwykle rozwijają się w ciągu kilku dni, szczególnie wśród osób starszych i osób z przewlekłymi problemami zdrowotnymi. Udar może gwałtownie rozwinąć się w „surowych” warunkach i sytuacjach ekstremalnych wysiłku fizycznego (udar wysiłkowy), zwłaszcza, gdy osoba staje się odwodniona. Wysiłkowy udar cieplny dotyczy zazwyczaj osób młodych, zwłaszcza aktywnych fizycznie.

Objawy udaru słonecznego

Mogą one obejmować:

  • wysoką temperaturę: w zależności od źródła jest to temperatura w zakresie 40-40,6 stopnia Celsjusza. Udar cieplny można rozpoznać również w niższych temperaturach. Ponadto u niektórych osób takie temperatury mogą być osiągane, a nie będą one miały udaru cieplnego;
  • obfite pocenie się: zatrzymanie pocenia następuje w momencie ciężkiego odwodnienia, skóra staje się sucha i zaczerwieniona. Bez pocenia organizm nie ma możliwości się ochłodzić;
  • przyspieszone bicia serca;
  • hiperwentylacja: szybki oddech, płytkie „sapanie”;
  • skurcze mięśni;
  • skóra staje się gorąca, sucha i czerwona;
  • nudności;
  • wymioty;
  • ciemne zabarwienie moczu.

Objawy ze strony układu nerwowego:

  • zmieszanie;
  • problemy z koordynacją;
  • napady padaczkowe (drgawki);
  • ból głowy;
  • zawroty głowy, uczucie wirowania lub ruchu w pozycji stojącej;
  • niepokój;
  • halucynacje;
  • irracjonalne zachowanie;
  • utrata przytomności.

Jeżeli masz podejrzenie, że ktoś ma udar cieplny wezwij pogotowie!

Udar słoneczny – przyczyny

Gdy organizm nie ma już możliwości dalszego ochładzania, zaczyna się przegrzewać. Udar cieplny jest najprawdopodobniej powikłaniem przegrzania. Ludzki organizm kontroluję temperaturę ciała przez utrzymanie równowagi pomiędzy nadmiarem ciepła, a utratą ciepła. Zwykle temperatura ciała oscyluje w zakresach 36,5, a 37,5 stopni Celsjusza.

Podwzgórze reguluje naszą podstawową temperaturę. Czasem nazywane jest przez to termostatem organizmu. Istnieje wiele receptorów temperatury, które ulokowane są w różnych częściach ciała. Podwzgórze reagując na zmiany dokonuje zmian fizjologicznych, aby utrzymywać stałą temperaturę (na pożądanym poziomie). Np. receptory temperatury w skórze zgłaszają do podwzgórza, że jest gorąco, w odpowiedzi zostają uruchomione gruczoły potowe, aby produkować pot i rozpocząć chłodzenie organizmu. Kiedy ćwiczymy nasza termoregulacja jest w ciągłej gotowości, aby regulować temperaturę. Metabolizm produkuje ciepło. Ludzki organizm nie jest tak wydajny. 75% energii jest spożytkowana na ciepło. Podczas ćwiczeń nasza podstawowa temperatura może więc gwałtownie wzrosnąć.

Termoregulacja

Nasze ciało ma kilka sposobów na to, by utrzymać termoregulację na pożądanym poziomie. Organizm ludzki może być chłodzony w następujący sposób:

Sklep Spirulina
Sklep Spirulina
  • promieniowanie – ciepło promieniuje z naszego organizmu;
  • konwekcja – wówczas gdy chłodne powietrze lub woda przenikają przez skórę;
  • przewodzenie – obiekt, który ma niższą temperaturę niż temperatura ciała po bezpośrednim kontakcie wyciąga z ciała ciepło;
  • parowanie – ciało produkuje pot, a pot paruje.

Pocenie się

Prawidłowa temperatura skóry wynosi 32-34 stopni Celsjusza. Każda wyższa temperatura będzie będzie powodowała pocenie się skóry do chłodzenia korpusu ciała. Następujące sytuacje mogą osłabić zdolność organizmu do termoregulacji poprzez pocenie:

  • odwodnienie – nadmierna utrata wody z organizmu;
  • niewłaściwa odzież – skóra musi mieć kontakt z powietrzem. Ciasne ubrania z nieprzewiewnych materiałów osłabiają zdolność do odparowywania potu, więc organizm nie może się prawidłowo ochłodzić;
  • wysoka wilgotność powietrza – im większa wilgotność powietrza tym wolniej woda wyparowuje. Innymi słowy, gdy jest wilgotno pocenie mniej skutecznie ochładza ciało. Najgorzej jest w przypadku wilgoci i braku wiatru.

Leki, które mogą podnieść ryzyko udaru cieplnego

Niektóre leki mogą wpływać na organizm, gdy ten powinien regulować swoją podstawową temperaturę. Zwiększa się wówczas ryzyko udaru cieplnego. Należą do nich:

  • beta blokery – leki do leczenia nadciśnienia tętniczego (wysokiego ciśnienia krwi, jaskry i migreny);
  • diuretyki – zwiększają szybkość wydalania moczu, co sprawia, że organizm może zostać odwodniony;
  • neuroleptyki – leki psychotropowe stosowane w leczeniu objawów, niektórych chorób psychicznych, w tym zaburzeń urojeniowych, schizofrenii, choroby afektywnej dwubiegunowej oraz psychozy depresyjnej;
  • fenotiazyny – leki zmniejszające działanie dopaminy w mózgu. Stosowane w leczeniu schizofrenii lub psychozy;
  • leki antycholinergiczne – blokują neuroprzekaźnik acetylocholiny w ośrodkowym układzie nerwowym i obwodowym układzie nerwowym. Są one stosowane do leczenia zaburzeń żołądkowo-jelitowych, zaburzeń układu oddechowego (łącznie z astmą), zaburzeń układu moczowo-płciowego, bezsenności i zawrotów głowy;
  • kokaina i amfetamina.

Inne przyczyny udaru cieplnego

  • otyłość i nadwaga – osoby otyłe są bardziej narażone na udar cieplny w bardzo gorące dni niż osoby o prawidłowej masie ciała;
  • brak snu – jeśli dochodzi do niewysypania się, pocenie może ulec zmniejszeniu, co utrudnia ciału kontrolę temperatury;
  • brak aklimatyzacji – ludzie, którzy przemieszczają się z zimnego klimatu do ciepłego bardziej narażają się na udar cieplny (turyści, sportowcy);
  • poprzedni udar cieplny – osoba, która przeszła w życiu udar cieplny jest obarczona jego nawrotem.

Udar słoneczny – leczenie

Udar cieplny jest stanem zagrożenia życia. Jeśli widzisz kogoś, u kogo mogło dojść do udaru cieplnego wezwij karetkę. Podczas oczekiwana na sanitariuszy:

  • przenieś osobę w chłodne miejsce, najlepiej klimatyzowane. Jeżeli nie jest dostępne przejdź do zacienionego obszaru;
  • upewnij się, że w danym miejscu działa wentylacja. Użyj wentylatora lub otwórz okna (jeśli jest klimatyzacja nie otwieraj okien);
  • postaraj się nakłonić osobę do picia wody;
  • nie podawaj żadnych leków przeciwbólowych typu ibuprofen, aspiryna lub paracetamol;
  • jeśli możesz, umieść taką osobę w wannie polewając chłodną wodą (nie zimną);
  • aby pobudzić krążenie krwi delikatnie masuj skórę;
  • jeśli osoba ma atak zadbaj, aby nie przygryzła sobie języka (nie swoją dłonią, zadbaj o jakiś przedmiot);
  • jeśli osoba nie jest przytomna umieść ją w pozycji bocznej bezpiecznej. Uniemożliwi to zakrztuszenie i ułatwi utrudnione oddychanie.

Hospitalizacja

Gdy pacjent trafia do szpitala priorytetem jest, aby zmniejszyć temperaturę do pożądanej w szybkim tempie. Istnieją dwie opcje chłodzenia:

  • wewnętrzne;
  • zewnętrzne.

Zewnętrzne metody chłodzenia

Do zewnętrznych metod ochładzania organizmu zalicza się:

  • „łaźnia lodowa” – napełnij wannę wodą i lodem, zanurz pacjenta (oprócz głowy);
  • koce chłodzące, okłady – zawiń pacjenta w taki koc. Okłady umieść pod pachami, w okolicy głowy i szyi, w pachwinach;
  • chłodzenie po odparowaniu – ciało pacjenta natryskuje się mgłą zimnej wody. Wentylator tworzy bryzę, która przyspiesza parowanie, a tym samym odbierając nadmiar ciepła.

Do wad kąpieli z lodem lub koców chłodzących z okładami są należą m.in. występowanie skurczu naczyń obwodowych i dreszcze. Powodują utrudnione dojścia do pacjenta w momencie, gdy dojdzie do np. zatrzymania akcji serca lub bradykardii (bardzo wolne bicie serca).

Wewnętrzne metody chłodzenia:

Metody chłodzenia wewnętrznego mogą szybciej doprowadzić do powrotu prawidłowej temperatury ciała. Przykłady takiego działania obejmują:

  • płukanie zimną wodą (żołądka, pęcherza moczowego i odbytnicy – może być wykonywane z minimalną inwazją);
  • płukanie otrzewnej i klatki piersiowej – stosowane tylko w ekstremalnych przypadkach;
  • krążenie pozaustrojowe – bardzo rzadko stosowane, ale skutecznie chłodzi organizm.

Powikłania udaru cieplnego

Jeżeli pomoc medyczna nadejdzie szybko, wówczas ryzyko udaru cieplnego jest niskie. Udar cieplny może prowadzić do rabdomiolizy – stanu, w którym uszkodzeniu ulegają tkanki mięśni szkieletowych doprowadzając do ich rozpadu. Gdy substancje rozpadu uszkodzonych komórek mięśniowych trafiają do krwiobiegu (mioglobiny) mogą zaszkodzić nerkom i spowodować ich niewydolność. Uważa się, że nieleczony udar cieplny może szybko doprowadzić do zawału serca i śmierci.

Bibliografia

  1. Jardine D., Choroba z przegrzania i udar cieplny, Pediatria po Dyplomie, 1/2009.
  2. Mądra H., Udar cieplny i słoneczny.


Polecane produkty:

Zapisz się do newslettera!

Szukaj
Kategorie wpisów
Centrum Fizjoterapeuty
Sklep Fizjoterapeuty
Bezpłatne konsultacje
Kubek dla Fizjoterapeuty
Oferty pracy

Popularne w zdrowie

Zostań z nami

Polecane artykuły

Jedna odpowiedź

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *