Hemoliza krwi to inaczej rozpad krwinek czerwonych (erytrocytów) pod wpływem działania różnych czynników. Proces rozpadu może zachodzić zarówno w świetle naczyń krwionośnych, jak i poza nimi. Ostra hemoliza krwi jest stanem zagrażającym życiu. Podstawowym badaniem wykrywającym tę patologię jest morfologia krwi oraz badanie ogólne moczu.
Co to jest hemoliza krwi?
Erytrocyty (krwinki czerwone) podobnie jak inne komórki kurczą się w roztworach o ciśnieniu osmotycznym wyższym od prawidłowego osocza. Z kolei w roztworach o niższym ciśnieniu osmotycznym pęcznieją i przybierają kulisty kształt, ostatecznie uwalniając hemoglobinę. To zjawisko zwie się właśnie hemolizą krwi. Hemoglobina pochodząca ze zhemolizowanych erytrocytów rozcieńczona jest w osoczu, zabarwiając je na czerwono.
0,9% roztwór NaCl jest w stosunku do osocza izotoniczny. Hemoliza rozpoczyna się, gdy krwinki czerwone znajdują się w 0,5% roztworze NaCl, 50% lizy obserwuje się w roztworze 0,4-0,42%, z kolei w przypadku roztwory 0,35% liza jest już całkowita.
Sferocytoza wrodzona a hemoliza
W sferocytozie wrodzonej (wrodzona żółtaczka hemolityczna) krwinki czerwone w prawidłowym osoczu posiadają kształt sferyczny i tym samym łatwiej ulegają hemolizie w hipotonicznym roztworze NaCl niż prawidłowe erytrocyty. Sferocytoza wrodzona jest jedną z najczęstszych przyczyn wrodzonej anemii hemolitycznej. Spowodowana jest nieprawidłowościami białek szkieletowych, które odpowiadają za nadawanie krwince kształtu i elastyczności.
Hemoliza krwi – przyczyny
Hemoliza może mieć wiele przyczyn, takich jak między innymi:
- zakażenia wirusowe, bakteryjne czy grzybicze;
- przyjmowanie niektórych leków;
- choroby śledziony;
- wstawienie sztucznej zastawki serca;
- nadmierny wysiłek fizyczny;
- choroby autoimmunologiczne, w tym toczeń rumieniowaty układowy czy twardzina układowa;
- nowotwory;
- choroby reumatologiczne;
- przetoczenie krwi;
- stan po przeszczepieniu nerki;
- malaria;
- anemia sierpowata;
- masywne i rozległe oparzenia;
- ukąszenia owadów;
- wrodzona sferocytoza;
- talasemia (niedokrwistość tarczowatokrwinkowa);
- niedobór dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej.
W Polsce najczęściej diagnozuje się hemolizę krwi spowodowaną niedokrwistością autoimmunohemolityczną.
Hemoliza może pojawić się również u noworodków, wówczas zazwyczaj wiąże się z chorobą hemolityczną, czego przyczyną jest konflikt serologiczny – niezgodność w zakresie czynnika Rh lub grup krwi AB0 między matką a płodem. W efekcie we krwi matki pojawiają się specyficzne przeciwciała klasy IgG, które przenikając przez łożysko, powodują rozpad erytrocytów u płodu. Powoduje to wystąpienie retikulocytozy i niedokrwistości.
Hemoliza krwi – objawy
Hemoliza może bardzo często przez długi czas nie dawać żadnych objawów lub są one mylone z innymi dolegliwościami czy gorszym samopoczuciem. Obejmują bowiem:
- ogólne osłabienie organizmu;
- wzmożoną męczliwość;
- pogorszenie koncentracji;
- bladość powłok skórnych.
Gdy hemoliza staje się znacznie bardziej nasilona, pojawia się żółtaczka lub ciemny kolor moczu. Pozostałe objawy zależą od przyczyny talasemii. Mogą obejmować między innymi powiększenie wątroby lub śledziony, bóle brzucha lub ból okolicy lędźwiowej kręgosłupa, a także gorączkę.
Hemoliza w próbce krwi
Hemoliza może mieć miejsce podczas zwykłego badania morfologicznego i nie ma ona wówczas przyczyn patologicznych. Często wiąże się z mechanicznym uszkodzeniem krwinek czerwonych podczas pobierania krwi, użyciem zbyt cienkiej igły, trudnościami z uzyskaniem dojścia do żyły bądź zbyt długim przechowywaniem próbki. Wówczas pacjent proszony jest o ponowne stawienie się na pobranie krwi.
Hemoliza – leczenie
Należy rozpocząć leczenie przyczynowe, a więc w pierwszej kolejności lekarz wykonuje szczegółową diagnostykę problemu. Jeśli choroba podstawowa posiada podłoże autoimmunologiczne, konieczne będzie przyjmowanie leków immunosupresyjnych. Z kolei przy podłożu hemolitycznym (np. talasemia), hemolizę leczy się zapobiegawczo podając cynk i witaminę C. U niektórych pacjentów może pojawić się wskazanie do przetoczenia koncentratu krwinek czerwonych.
Polecane produkty:
|
BIO Acerola - naturalna witamina C
Organiczna Acerola od bioalgi to wysokiej jakości naturalna witamina C. Jest silnie skoncentrowanym ekstraktem ze specjalnie wyselekcjonowanych owoców (1 gram produktu odpowiada 17 gramom owoców Aceroli). Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Ganong W., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2018.
- Traczyk W., Fizjologia człowieka w zarysie, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.
- Spychalska J., Membranopatie krwinek czerwonych – patogeneza, obraz kliniczny i diagnostyka, Hematologia, 2/2012.
