Glikol etylenowy to słodki, przezroczysty płyn o zapachu etanolu. Stosuje się go głównie jako płyn chłodniczy, płyn w układach hamulcowych i jako rozpuszczalnik. Zwykle jest dostępny w roztworach 95%. Bywa wypijany jako substytut etanolu, zwykle przez alkoholików z marginesu społecznego.
Jak glikol etylenowy wpływa na organizm człowieka?
Glikol etylenowy szybko się wchłania, po czym ulega metabolizowaniu w wątrobie przez dehydrogenazę alkoholową do aldehydów i kwasów: glikolowego, glioksalowego i szczawiowego. Produkty tej przemiany są śmiertelnie trujące. W efekcie ich działania rozwija się ciężka kwasica metaboliczna i uszkodzenie nerek w mechanizmie bezpośredniego działania cytotoksycznego i w wyniku
tworzenia się w cewkach nerkowych kryształów szczawianu wapnia. W ciężkim zatruciu może dochodzić do hipokalcemii. W 22% usuwany jest z organizmu wraz z moczem w postaci niezmienionej. Czas połowiczego rozpadu wynosi 3 godziny. W czasie leczenia etanolem lub fomepizolem czas ten wydłuża się do kilkunastu godzin, ponieważ obie te odtrutki (podobne jak w przypadku metanolu) blokują metabolizm glikolu etylenowego.
Glikol etylenowy – zatrucie
Dawka toksyczna tej substancji wynosi powyżej 5 ml. Z kolei średnia dawka śmiertelna wynosi 100 ml, co daje 1,4 ml na 1 kg masy ciała. Do zatrucia dochodzi w wyniku spożycia glikolu etylenowego, co jest zjawiskiem niebezpiecznym. Wczesne objawy są takie jak przy zatruciu etanolem, w związku z czym nie budzą niepokoju otoczenia zatrutego, zwłaszcza alkoholika. Po kilku godzinach pojawiają się objawy zatrucia metabolitami glikolu etylenowego:
- kwasica metaboliczna ze zwiększoną luką anionową;
- nudności i wymioty;
- nadmierne pobudzenie;
- oddech Kussmaula;
- splątanie;
- zaburzenia świadomości aż do głębokiej śpiączki;
- drgawki;
- hipotensja;
- tachykardia, rzadziej bradykardia;
- zaburzenia rytmu serca;
- skąpomocz przechodzący w bezmocz;
- hipokalcemia.
Im szybciej rozpoznane zatrucie, tym większe szanse na powrót do zdrowia. Warto zatem skojarzyć powyższe objawy z ewentualnym spożyciem omawianego związku.
Rozpoznanie zatrucia
Zaleca się wykonanie badania krwi pod kątem stężenia glikolu etylenowego (niektóre metody oznaczania nie odróżniają go od znacznie mniej toksycznego glikolu propylenowego, podstawowego składnika „ekologicznych” płynów chłodniczych, używanego także jako rozpuszczalnik kosmetyków i niektórych leków). Stężenie glikolu etylenowego we krwi >50 mg/dl uważa się za groźne.
Wskazane jest również badanie moczu pod kątem stężenia elektrolitów (potasu, sodu i wapnia), glukozy, mocznika, kreatyniny. Badanie ogólne moczu wykonuje się celem wykazania obecności kryształów kwasu szczawiowego.
Do pozostałych zalecanych badań zalicza się:
- gazometrię krwi tętniczej;
- pulsoksymetrię;
- monitorowanie EKG.
W okresie kwasicy stężenie glikolu we krwi może nie być duże, ponieważ uległ on już przemianom. Wówczas ciężkość zatrucia ocenia się przede wszystkim na podstawie nasilenia kwasicy i wielkości luki anionowej.
Jak leczyć zatrucie glikolem etylenowym?
Pierwszym krokiem w kierunku wyleczenia pacjenta jest płukanie żołądka. Ma to sens jednak wyłącznie w ciągu pierwszych 30 minut od momentu spożycia substancji. Należy wiedzieć, że węgiel aktywowany jest w tym przypadku zupełnie zbędny. W początkowym okresie zatrucia można zastosować odtrutki. Metody przyśpieszonej eliminacji – hemodializy, zwykle konieczne są w ciężkiej kwasicy w celu jej opanowania (usunięcie toksycznych metabolitów glikolu). Forsowana diureza i hemoperfuzja są nieskuteczne.
Z kolei przy wystąpieniu ciężkich objawów zatrucia, takich jak drgawki, śpiączka czy ostra niewydolność nerek, konieczne jest leczenie specjalistyczne. Pacjent jak najszybciej musi się znaleźć w szpitalu.
Glikol etylenowy – zastosowanie
Glikol etylenowy znajduje szerokie zastosowanie w wielu dziedzinach przemysłu. Jego docelowe użycie zależy przede wszystkim od stężenia substancji. Ogólnie podsumowując, w przemyśle stosuje się go w nakładaniu powłok, w środkach czyszczących, w smarach, w olejach do wałków i obróbki metali oraz w chemikaliach celem obróbki ścieków. Stosuje się go również w płynach czynnych i środkach przeciwoblodzeniowych.
Polecane produkty:
|
Spirulina 100% naturalna
Spirulina platensis - alga o niebiesko-zielonej barwie. Dostarcza kompleks niezwykle ważnych składników odżywczych takich jak m.in. białko, witaminy, minerały, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Wspomaga regulację metabolizmu … Zobacz więcej... |
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, Tom II, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006.
- McMurry J., Chemia organiczna, Wydawnictwo PWN, Warszawa 2005.
