Chrom

Chrom (symbol: Cr, łac. chromium) to pierwiastek chemiczny należący do grupy chromowców w układzie okresowym pierwiastków. W zależności od stopnia utlenienia, w którym występuje, pełni ważne funkcje w organizmie człowieka lub działa toksycznie.

Chrom – charakterystyka

Chrom najczęściej występuje w 3 stopniach utlenienia: II, III i VI. Jest twardym i kruchym metalem o błękitnobiałej barwie. Jego temperatura topnienia wynosi 1857 stopni Celsjusza, natomiast temperatura wrzenia około 2672 stopni Celsjusza.

Chrom, który wykorzystuje się w produkcji stopów, otrzymuje się poprzez redukcję chromitu węglem. W procesie tym powstaje tak zwany ferrochrom składający się w około 60% z chromu, pozostałą część stanowi zaś żelazo i węgiel. Przemysłowa metoda otrzymywania czystego, metalicznego chromu polega na redukcji wapniem chlorku chromu (III), rozpuszczonego w stopionym chlorku wapnia.

W organizmie człowieka omawiany pierwiastek wchłania się w jelicie cienkim, przy czym zdolność jego wchłaniania zależy od formy chemicznej, w której występuje. Chrom nie kumuluje się w organizmie, ponieważ jego nadmiar jest szybko usuwany wraz z moczem. Również aktywność fizyczna przyczynia się do usuwania chromu z ustroju.

Zobacz również: Wpływ aktywności fizycznej na organizm człowieka.

Jak chrom wpływa na zdrowie człowieka?

Chrom jest pierwiastkiem niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka, ale jego nadmiar przyczynia się do powstawania nowotworów. Chrom trójwartościowy jest najstabilniejszym jonem i tworzy kompleksy z ligandami. Nie posiada zdolności przenikania przez błony komórkowe i jest około 1000 razy mniej toksyczny niż chrom o stopniu utlenienia VI. Chrom sześciowartościowy wykazuje bowiem właściwości silnie utleniające. Z kolei w postaci chromianów (VI) i dichromianów (VI) działa silnie rakotwórczo i mutagennie.

W organizmie ludzi i zwierząt występują jony chromu (III). Wykazano, że pewne ilości tego pierwiastka są niezbędne, ponieważ:

• zwiększają skuteczność działania insuliny i aktywność kinazy tyrozynowej;
• zwiększają efektywność wchłaniania glukozy i wykorzystywania jej przez komórki organizmu;
• zachowują prawidłowy metabolizm glukozy poprzez udział omawianego pierwiastka w czynniku tolerancji glukozy;
• pełnią istotną rolę w metabolizmie węglowodanów, białek i lipidów (w szczególności cholesterolu);
• wykazują działanie antyoksydacyjne;
• wpływają na prawidłowe wydzielanie poszczególnych hormonów oraz niektórych witamin;
• uczestniczą w syntezie RNA i DNA.

Wiele powyższych właściwości chromu sprawia, że uznawany jest on za pierwiastek wspomagający odchudzanie. Produkty spożywcze zawierające chrom są zatem polecane osobom chcącym zrzucić zbędne kilogramy i zadbać o sylwetkę.

Zobacz również: Leczenie otyłości.

Niedobór chromu

Niedobór chromu w organizmie człowieka manifestuje się zmniejszeniem aktywności insuliny, czemu towarzyszy jednoczesne zmniejszenie tolerancji glukozy. Objawy są podobne do tych występujących w przebiegu niektórych chorób ogólnoustrojowych, głównie takich jak cukrzyca i choroby sercowo-naczyniowe. Jednocześnie udowodniono, że niedobór chromu stanowi ważny czynnik ryzyka chorób naczyń wieńcowych, ponieważ towarzyszy mu podwyższenie ciśnienia tętniczego i podwyższenie stężenia trójglicerydów.

Na pogorszenie metabolizmu chromu w organizmie człowieka (co przyczynia się z kolei do jego niedoborów) wpływają następujące czynniki:

• dieta bogata w cukry proste;
• nadmiar stresu;
• ciąża i okres karmienia piersią;
• infekcje;
• ogólne zmęczenie organizmu;
• urazy fizyczne i emocjonalne.

Dzieje się tak, ponieważ na wyżej wymienione czynniki i sytuacje organizm człowieka reaguje zwiększeniem wydalania tego pierwiastka wraz z moczem. Z kolei codzienny stres oraz starzenie się organizmu znacznie zwiększają zapotrzebowanie na chrom.

Gdzie jest najwięcej chromu?

Chrom jest obecny w wielu ogólnie dostępnych produktach spożywczych. Za jego główne źródła uznaje się między innymi:

• drożdże;
• pieczywo pełnoziarniste, płatki zbożowe, kiełki pszenicy;
• chude mięso, w szczególności z indyka;
• ryby i owoce morza;
• brokuły;
• zielony groszek;
• różnego rodzaju zioła;
• jaja.

Są to zatem produkty, które większość konsumentów posiada w domu. Nie ma najmniejszego problemu z ich kupnem w każdym sklepie spożywczym. Różnorodność tych produktów (są one zarówno pochodzenia zwierzęcego, jak i roślinnego) sprawia, że urozmaicona dieta jest w stanie pokryć zapotrzebowanie organizmu na chrom.

Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej...

Bibliografia

1. Surgiewicz J., Chrom i jego związki – metoda oznaczania, Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy, 1/2009.
2. Krzysik M., Grajeta H., Rola chromu w etiopatogenezie wybranych chorób, Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 3/2010.
3. Kośla T., Lasocka I., Skibniewska E., Kołnierzak M., Skibniewski M., Chrom trójwartościowy (Cr III) jako pierwiastek śladowy niezbędny dla zwierząt i ludzi, Medycyna Weterynaryjna.
4. Kłos A., Bertrandt J., Długaszek M., Stężycka E., Dębski B., Zawartość chromu w całodziennych racjach pokarmowych studentów Szkoły Głównej Służby Pożarniczej (SGSP), Problemy Higieny i Epidemiologii, 1/2014.