Encefalopatia wątrobowa stanowi złożony zespół neurologiczno-psychiatryczny. Rozpoznaje się ją często u osób cierpiących na ostre lub przewlekłe ciężkie upośledzenie czynności wątroby. Szacuje się, że marskość wątroby prowadzi do rozwoju encefalopatii u około 20% chorych. Zgodnie z inną definicją jest to odwracalny zespół zaburzeń psychicznych i neurologicznych w efekcie upośledzenia funkcji detoksykacyjnej wątroby.
Rodzaje encefalopatii wątrobowej
Klinicznie wyróżnia się 3 rodzaje encefalopatii wątrobowej w zależności od etiologii. Poniżej podano przyczyny poszczególnych rodzajów encefalopatii:
- A – ostra niewydolność wątroby;
- B – ominięcie wątroby przez krew wrotną, zakrzepica żyły wrotnej, choroba Budda-Chariego;
- C – marskość wątroby.
Przyczyny
Przyczyną dolegliwości jest zmniejszenie się liczby czynnych komórek wątrobowych (hepatocytów), do czego prowadzi najczęściej ich martwica. W efekcie tego dochodzi do zwiększenia toksyn we krwi, w tym amoniaku. Encefalopatię może także spowodować utrudniony przepływ krwi przez wątrobę.
W rezultacie dochodzi właśnie do zwiększenia stężenia amoniaku we krwi, co z kolei prowadzi do uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego. W przypadku dużego stężenia amoniaku we krwi, jego przenikanie do tkanki OUN jest na tyle duże, że mechanizmy obronne zawodzą i związek ten toksycznie oddziałuje na mózg.
Ustalono również kilka czynników wyzwalających encefalopatię i są to:
- krwawienie z przewodu pokarmowego;
- odwodnienie;
- zaparcia;
- alkohol;
- leki psychotropowe i niesteroidowe leki przeciwzapalne;
- posocznica.
U osób po 60. roku życia może dojść do rozwoju encefalopatii bez uchwytnej przyczyny.
Objawy
U części chorych stwierdza się znacznie podwyższone stężenie amoniaku we krwi, bez innych objawów klinicznych. Wpływ amoniaku na układ nerwowy obejmuje:
- hamowanie metabolizmu aminokwasów, wytwarzania energii w neurocytach i potencjałów postsynaptycznych w neurocytach;
- zaburzenia metabolizmu neurotransmitterów;
- uszkodzenie bariery krew-mózg z towarzyszącym temu obrzękiem komórek nerwowych i astrogleju;
- zaburzenia transportu aminokwasów, wody i elektrolitów do neurocytów i astrocytów.
Ponadto podczas encefalopatii można zauważyć zaburzenia zachowania, np. Niepokój czy zaburzenia rytmu domowego, a także nadmierną senność. Do pozostałych objawów zalicza się zaburzenia pamięci, pogorszenie refleksu, osłabioną reakcję na bodźce. Właśnie dlatego mówi się, że jest to stan neurologiczno-psychiatryczny.
Biorąc pod uwagę objawy kliniczne na poszczególnych etapach choroby przygotowano skalę wg West-Haven. Określa ona 5 poziomów choroby wraz z objawami na każdym z nich:
- 0 – stan świadomości prawidłowy, brak zaburzeń nerwowo-mięśniowych;
- 1 – odwrócenie rytmu dobowego, upośledzenie koncentracji, drażliwość, zapominanie, ataksja, pojedyncze drżenia mięśniowe;
- 2 – minimalna dezorientacja w czasie i przestrzeni, letarg, wyraźne zaburzenia pamięci, zaburzenia zachowania, wyraźne drżenia mięśni, dyzartria, odruchy prymitywne;
- 3 – senność, otępienie, bardzo nasilone spowolnienie psychoruchowe, urojenia, reakcje lękowe, wygórowane odruchy ścięgniste, oczopląs, napady padaczkowe;
- 4 – śpiączka wątrobowa, sztywność odmóżdżeniowa, szerokie i areaktywne źrenice, funkcje intelektualne i zachowanie osobowości niemożliwe do ocenienia.
Diagnostyka
Diagnostyka polega przede wszystkim na oznaczeniu zawartości amoniaku we krwi obwodowej. Jego stężenie koreluje z objawami klinicznymi. Dodatkowe badania pomocnicze to MRI lub EEG. Diagnozowaniem i leczeniem chorób wątroby zajmuje się hepatolog. Podczas diagnostyki należy wykluczyć schorzenia takie jak cukrzyca, zatrucie alkoholem czy zaburzenia elektrolitowe.
Leczenie
Podstawą leczenia jest zdiagnozowanie przyczyny pogorszenia choroby podstawowej. Następnie, dobierając metody lecznicze należy uwzględnić stabilizację stanu chorego, obniżenie stężenia amoniaku oraz eliminację wspomnianego czynnika przyczynowego.
Leczenie opiera się głównie na farmakoterapii. Celem zmniejszenia produkcji amoniaku stosuje się antybiotyki, probiotyki i laktulozę. Należy także poinformować chorego o podstawowych zaleceniach dietetycznych. Powinien on bowiem unikać produktów białkowych ograniczając jego spożycie do 40 g/dobę. Dodatkowo niewskazane są białka pochodzenia zwierzęcego, natomiast można spożywać te pochodzenia roślinnego.
Encefalopatia we wczesnym stadium jest odwracalna, jednak w bardziej zaawansowanych przypadkach leczenie jest trudne ze względu na obecność przewlekłej marskości wątroby.
Zobacz również: Jak dbać o wątrobę?
Bibliografia
- Panasiuk A., Encefalopatia wątrobowa, Forum Medycyny Rodzinnej, 2/2014.
- Grata-Borkowska U., Susło R., Hańczyc P., (i inni), Zaburzenia psychiczne i neurologiczne u pacjentów z encefalopatią wątrobową, Psychiatria, 4/2016.
Polecane produkty:
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
|
Chlorella z rozerwaną ścianą komórkową
Chlorella to alga słodkowodna, która wspomaga naturalne procesy organizmu w oczyszczaniu z toksyn. Oprócz witamin i minerałów, zawiera m.in. CGF (czynnik wzrostu Chlorelli), który przyspiesza regenerację tkanek, podział i wzrost komórek. Zobacz więcej... |
