Złamania typu Salter-Harris odnoszą się do złamań chrząstki wzrostowej kości długich u dzieci. Dziecięce złamania charakteryzują się specyficznym obrazem klinicznym, w związku z czym można je stosunkowo łatwo opisać.
Złamania dziecięce
Kość dziecka cechuje się większą zawartością wody oraz mniejszą zawartością minerałów na jednostkę objętości w porównaniu z osobą dorosłą. Z tego względu dziecięca kość ma wyższą wytrzymałość na złamania i jest stosunkowo bardziej odporna na rozciąganie niż na ściskanie.
Złamania u dzieci w większości są następstwem działania sił nacisku, skrętnych lub zginających i są to uszkodzenia typowe, niespotykane u dorosłych:
- złuszczenia nasad – przemieszczenie nasady w stosunku do przynasady;
- złamania podokostnowe typu „zielonej gałązki” – nie dochodzi w nich do przerwania okostnej, a warstwa korowa ulega jedynie nadłamaniu;
- złamania elastyczne – dotyczą kości posiadających fizjologiczne wygięcia, np.kość łokciowa czy kość promieniowa.
Bezpośrednie lub pośrednie uszkodzenie chrząstki wzrostowej stanowi charakterystyczne uszkodzenie wieku dziecięcego. Należy także wiedzieć, że ze względu na jej budowę warstwową wyróżniono strefy funkcjonalne chrząstki wzrostowej: rezerwową, proliferacyjną oraz hipertroficzną, przy czym najmniejszą wytrzymałość mechaniczną posiada ta ostatnia.
Najgroźniejsze dla funkcjonowania chrząstki są siły urazu działające równolegle do osi długiej kości, ponieważ zwykle uszkadzają one jej komórki. Prowadzi to do zahamowania procesów wzrostu kości, a w efekcie do skrócenia kończyny lub zaburzeń osiowych. Siła działająca prostopadle do osi długiej kości złuszcza nasadę na poziomie chrząstki wzrostowej w jej najsłabszym miejscu, najczęściej nie upośledzając wzrostu kości.
Klasyfikacja złamań według Saltera i Harrisa
Widywane w traumatologii dziecięcej złamania z uszkodzeniem chrząstki nasadowej zostały tradycyjnie opisane w pięciostopniowej klasyfikacji Saltera-Harrisa. Obejmuje ona następujące typy złamań:
- I – złamanie w płaszczyźnie chrząstki, przechodzące przez strefę przerostową i strefę kostnienia. Rokowanie jest zazwyczaj bardzo dobre ze względu na zachowanie strefy spoczynkowej i wzrostowej. Jednak w złamaniu z przemieszczeniem może wystąpić całkowite lub częściowe zahamowanie wzrostu kości;
- II – złamanie w płaszczyźnie chrząstki przechodzące na przynasadę. Okostna od strony fragmentu przynasadowego nie jest uszkodzona. Rokowanie ocenia się na bardzo dobre;
- III – złamanie chrząstki przechodzące na nasadę, które powoduje przerwanie powierzchni stawu i uszkodzenie warstwy spoczynkowej oraz proliferacyjnej;
- IV – złamanie, które przechodzi przez nasadę, chrząstkę wzrostową i przynasadę. Uszkadza wszystkie cztery strefy w płytce, przy czym często występuje częściowe zahamowanie wzrostu i deformacja kątowa kości;
- V – zmiażdżenie chrząstki. Rokowanie nie jest korzystne, ponieważ często zdarza się zahamowanie wzrostu i częściowe zamknięcie płytki.
Leczenie
Leczenie złamań u dzieci różni się od metod stosowanych u dorosłych ze względu na obecność grubej okostnej oraz otwartej chrząstki wzrostowej.
Ciężkie złamania typu Salter-Harris ze znacznym rozwałkowaniem kości lub skróceniem kończyny mogą wymagać użycia wyciągów pośrednich lub szkieletowych. Druty służące do zamocowania klamry wyciągowej powinny być umieszczane dogłowowo od najbliższej dystalnej chrząstki nasadowej, jednak w taki sposób, aby nie przechodziły przez chrząstkę.
Nastawienie złamania powinno przebiegać w sedacji pacjenta. Następnie kończynę unieruchamia się za pomocą szyny lub gipsu. Anatomicznego nastawienia odłamów wymagają złamania wewnątrzstawowe typu III lub IV według Saltera i Harrisa.
Wskazania do nastawienia otwartego obejmują:
- większość złamań otwartych;
- złamania śródstawowe z przemieszczeniem (III / IV typ Saltera-Harrisa);
- Złamania z uszkodzeniem naczyń krwionośnych lub z towarzyszącym zespołem ciasnoty przedziałów powięziowych;
- Niestabilne złamania wymagające ustawienia kończyny w pozycji wymuszonej.
Zobacz również: Złamanie Collesa.
Bibliografia
- Ebelt-Paprotny G., Preis R., Fizjoterapia, Wydawnictwo Urban & Partner, Wrocław 2012.
- Egol K., Koval K., Zuckerman J., Kompendium leczenia złamań, Tom 2 Wydawnictwo medipage, Warszawa 2012.
- Kruczyński J., Szulc A., Wiktora Degi Ortopedia i Rehabilitacja, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2015.
Polecane produkty:
|
Kwas hialuronowy na stawy i skórę
Kwas hialuronowy zapewnia mazi stawowej właściwości lepko-sprężyste, przez co zmniejsza ból w stawach. Dodatkowo wypełnia przestrzenie w naskórku redukując zmarszczki. Sprawia, że skóra wygląda młodziej i polepsza się jej odcień, dając też efekt ... Zobacz więcej... |
|
Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę
Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, że wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej... |
