Złamanie szyjki kości udowej jest częstą dolegliwością osób po 60 roku życia i należy ponadto do grupy najczęstszych złamań XXI wieku, gdyż stanowi aż 30% wszystkich złamań kości. Znacznie częściej występuje u kobiet.
Złamanie szyjki kości udowej – podstawowe informacje
Tego rodzaju złamanie zalicza się do grona złamań wewnątrztorebkowych stawu biodrowego.
Czynniki ryzyka
Do czynników ryzyka zalicza się:
- niedołężność starczą;
- nowotwory kości;
- wrodzoną kruchość lub łamliwość kości;
- stosowanie leków sterydowych;
- osteoporozę;
- wszelkie choroby neurologiczne.
Przyczyny
Złamanie szyjki kości udowej może wiązać się z osłabieniem tkanki kostnej w przebiegu osteoporozy. Wyjaśnia to fakt, że patologia częściej dotyczy kobiet i występuje w starszym wieku (podobnie jak osteoporoza).
Może także do tego dojść w wyniku urazu (mechanizm pośredni) lub uderzenia (mechanizm bezpośredni). Wraz z wiekiem zwiększa się także ryzyko upadków w wyniku zmniejszenia równowagi i koordynacji.
Klasyfikacja złamań
Złamania szyjki kości udowej można sklasyfikować na kilka sposobów, najczęściej jednak stosuje się podział według Gardena i podział według Pauwelsa.
Klasyfikacja według Gardena
Obejmuje złamania podgłowowe:
- bez przemieszczenia;
- z niewielkim przemieszczeniem;
- z częściowym przemieszczeniem;
- całkowicie przemieszczone.
Klasyfikacja według Pauwelsa
W tym podziale uwzględnia się zmianę warunków statyczno-mechanicznych po złamaniu oraz wielkość kąta nachylenia płaszczyzny złamania w stosunku do poziomu. W związku z tym, kąt płaszczyzny złamania:
- mniejszy niż 30 stopni – siły dociskowe pomiędzy odłamami w tym przypadku są większe niż siły ścinające, rokowanie jest dobre, a możliwość powikłań niewielka;
- od 30 do 50 stopni – siły dociskowe są równe ścinającym, a warunku gojenia gorsze;
- od 50 stopni w górę – siły ścinające są o wiele większe niż dociskowe, warunki gojenia złe, a częstość występowania powikłań wynosi aż około 30%.
Powikłania i śmiertelność
Do najczęstszych powikłań tego typu złamania należą:
- martwica głowy kości udowej;
- stawy rzekome;
- uszkodzenie naczyń krwionośnych;
- powikłania zakrzepowo-zatorowe;
- złamanie miednicy, panewki stawu biodrowego czy głowy kości udowej.
O ile samo złamanie szyjki kości udowej nie zagraża życiu pacjenta, o tyle możliwość wystąpienia powikłań to ryzyko zwiększa. Szacuje się, że z powodu niektórych powikłań umiera do 20% pacjentów. Największe ryzyko powikłań wiąże się z faktem, że w tej okolicy znajdują się duże naczynia krwionośne.
Objawy
Głównym objawem złamania szyjki kości udowej jest silny ból w obrębie stawu biodrowego, co uniemożliwia prawidłowe funkcjonowanie osoby kontuzjowanej i wykonywanie codziennych czynności. Ponadto taka osoba nie jest w stanie obciążać kończyny. Pojawia się przymusowe ułożenie nogi w stawie biurowym, czemu towarzyszy obrzęk oraz zasinienie.
Leczenie
Leczenie złamania szyjki kości udowej dzieli się na zachowawcze oraz operacyjne. To właśnie zabieg chirurgiczny zwykle jest metodą z wyboru, ponieważ cechuje się największą skutecznością. Celem operacji jest zespolenie odłamów wraz z uszkodzonymi naczyniami krwionośnymi, które mogą uniemożliwiać zrost kostny.
Często wykonuje się także endoprotezoplastykę biodra, czyli wymianę uszkodzonego fragmentu kości na sztuczny implant.
Rehabilitacja
Ze względu na powagę złamania rehabilitację należy rozpocząć już w pierwszym dniu po zabiegu. Obejmuje ona wówczas zwykle ćwiczenia izometryczne lub czynne kończyn górnych i głowy, a także ćwiczenia izometryczne mięśni pośladkowych. Rehabilitację w pierwszej dobie, jak i w każdej następnej, uzupełnia się bardzo ważnymi ćwiczeniami oddechowymi.
Fizjoterapeuta powinien także nauczyć pacjenta pozycji ułożeniowych, które są niezwykle ważne zwłaszcza po endoprotezoplastyce, aby nie wyłamać protezy nieumiejętnym układaniem się na łóżku. Zmiana pozycji jest także ważna ze względu na profilaktykę odleżyn.
Zobacz również: Odleżyny – leczenie i profilaktyka.
W kolejnych dobach rozpoczyna się już pionizację pacjenta oraz ćwiczenia czynne wszystkich stawów kończyn, w połączeniu z wybranymi zabiegami fizykalnymi. Cały proces rehabilitacji powinien zostać uzgodniony wraz z pacjentem i dobrany indywidualnie, w zależności od jego wieku, metody operacyjnej, chorób współistniejących oraz ewentualnych powikłań.
Bibliografia
- Hoffman J., Szulist D., Hoffman A., Kompleksowe postępowanie rehabilitacyjne w złamaniu szyjki kości udowej, Choroby XXI wieku – wyzwania w pracy fizjoterapeuty, Gdańsk 2017.
- Cwanek J., Trybuchowicz A., Ciećkiewicz A., Bać D., Leczenie złamań szyjki kości udowej, Problemy Nauk Stosowanych, 6/2017.
- Gaździk T., Ortopedia i Traumatologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2006.
Polecane produkty:
|
Kwas hialuronowy na stawy i skórę
Kwas hialuronowy zapewnia mazi stawowej właściwości lepko-sprężyste, przez co zmniejsza ból w stawach. Dodatkowo wypełnia przestrzenie w naskórku redukując zmarszczki. Sprawia, że skóra wygląda młodziej i polepsza się jej odcień, dając też efekt ... Zobacz więcej... |
|
Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę
Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, że wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej... |
