Objaw Babińskiego stanowi najważniejszy odruch patologiczny stwierdzany w zaburzeniach funkcji układu nerwowego. Opisał go Józef Babiński w 1896 roku i to właśnie od jego nazwiska nazwano tę patologię. Objaw Babińskiego zalicza się do skórnych odruchów neurologicznych.
Wywołanie odruchu
W warunkach fizjologicznych, w odpowiedzi na drażnienie skóry zewnętrznej powierzchni podeszwy wyzwalany jest odruch podeszwowy, na który składa się:
- zgięcie podeszwowe wszystkich palców;
- skurcz przednich mięśni uda.
W przypadku uszkodzenia drogi korowo-rdzeniowej pojawia się objaw Babińskiego, będący polisynaptycznym odruchem skórnym, wyzwalanym na skutek ustania hamującego działania kory mózgu na rdzeń. Polega on na tonicznym, grzbietowym zgięciu palucha wywołanym skurczem mięśnia prostownika długiego palucha. Jego wywołanie wiąże się z działaniem łańcucha łuku odruchowego. Charakterystyczna jest ponadto powtarzalność objawu oraz natychmiastowy powrót palucha do do pozycji wyjściowej po ustąpieniu czynnika drażniącego.
Wywołując odruch należy jednak zachowywać umiarkowaną delikatność, ponieważ zbyt silne drażnienie podeszwy stopy może maskować objaw Babińskiego poprzez wyzwolenie reakcji obronnej przejawiającej się zgięciem wszystkich palców stopy. Drażnienie skóry stopy odbywa się zwykle za pomocą twardego przedmiotu, np. młoteczka neurologicznego lub nawet kluczy. U dzieci wystarczy dotknięcie stopy palcem.
Objawy dodatkowe
Skurcz mięśnia prostownika długiego palucha pojawia się równocześnie ze skurczem innych mięśni skracających kończynę dolną, jak mięsień piszczelowy przedni czy mięsień napinacz powięzi szerokiej. W efekcie zauważa się również nieznaczne synergiczne zgięcie uda z jednoczesnym niewielkim jego odwiedzeniem.
Patologiczny objaw Babińskiego
Patologiczny objaw Babińskiego należy do podstawowych kryteriów diagnozowania uszkodzenia dróg piramidowych, a dokładniej ośrodkowego neuronu ruchowego. Czułość objawu Babińskiego w potwierdzonych badaniami obrazowymi uszkodzeniach układu piramidowego szacuje się na około 90%. W przypadku częściowego uszkodzenia dróg piramidowych, objaw Babińskiego może także nie wystąpić, jeśli zaoszczędzone są włókna z projekcją do kończyny dolnej.
Objaw Babińskiego znajduje zastosowanie przy potwierdzaniu chorób takich jak:
- neuropatia ruchowo-czuciowa (choroba Charcota-Marie’a-Tootha typu V);
- ataksja Friedreicha;
- zwyrodnienie sznurowe rdzenia (zaburzenia czucia głębokiego);
- zanik wieloukładowy.
Fizjologiczny objaw Babińskiego
Objaw ten występuje w warunkach fizjologicznych jedynie u małych dzieci, u których nie doszło jeszcze do całkowitego wykształcenia dróg piramidowych. Są one wówczas niezmielinizowane i niedojrzałe. Za normę uznaje się występowanie takiej reakcji do 3 roku życia. Po tym wieku wskazuje już jednak bezwzględnie na toczącą się patologię. Objaw u dzieci wywołuje się w taki sam sposób jak opisano powyżej – poprzez drażnienie skóry zewnętrznej powierzchni podeszwy.
Brak reakcji
Brak reakcji może wystąpić przy dużym niedowładzie typu górnego neuronu ruchowego. Może także wystąpić, jeśli istnieje upośledzenie czucia zakłócające dośrodkową część łuku odruchowego.
Polecane produkty:
|
Wałek igłowy – aplikator wieloigłowy
Wałek igłowy to aplikator przeznaczony do wykonywania masażu na różne części ciała. Wysoka efektywność znalazła zastosowanie w kompleksowej terapii różnych schorzeń, a także profilaktyce ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Fuller G., Badanie neurologiczne, Wydawnictwo Urban & Partner, Wrocław 2008.
- Kwolek A., Fizjoterapia w neurologii i neurochirurgii, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
- Staszewski J., Znaczenie objawu Babińskiego (odruchu paluchowego) w praktyce klinicznej, Sesja 11. Badanie neurologiczne w świetle współczesnej diagnostyki. Polski Przegląd Neurologiczny, 6/2010.
- Pawełczyk T., Pawełczyk A., Rabe-Jabłońska J., Zanim rozpoznasz u pacjenta zaburzenie konwersyjne, dokładnie zbadaj jego stan somatyczny i neurologiczny. Opis przypadku, Psychiatria Polska, 3/2012.
