Aminokwasy egzogenne to takie związki, których organizm nie jest w stanie samodzielnie wyprodukować. Dlatego niezbędna jest ich podaż wraz z pokarmem. Aminokwasy są podstawowym materiałem budulcowym peptydów i białek, te zaś tworzą cały organizm (wszystkie narządy, skórę, naczynia krwionośne, nerwy, kości itd.).
Aminokwasy egzogenne – lista
Do aminokwasów egzogennych możemy zaliczyć:
- argininę;
- fenyloalaninę;
- histydynę;
- izoleucynę;
- leucynę;
- lizynę;
- metioninę;
- treoninę;
- walinę;
- tryptofan.
Z wyżej wymienionych związków argininę i histydynę zaliczamy do tak zwanych aminokwasów względnie egzogennych. Organizm dorosłego człowieka może bowiem wytworzyć pewną ich ilość (która nawet pokryje dzienne zapotrzebowanie), jednak taka synteza nie jest możliwa u dzieci i rozwijających się, młodych organizmów.
Za co odpowiadają aminokwasy egzogenne?
Funkcje poszczególnych aminokwasów egzogennych można przedstawić w skrócie następująco:
- arginina – obniża lepkość krwi, wspiera naprawę naczyń krwionośnych i zmniejsza ryzyko wielu chorób sercowo-naczyniowych. Dodatkowo poprawia insulinowrażliwość i pobudza uwalnianie wielu hormonów;
- fenyloalanina – wpływa korzystnie na układ nerwowy, ponieważ przeciwdziała depresji, zmniejsza chroniczne bóle oraz wspomaga koncentrację. Często jest stosowana celem zmniejszenia nadmiernego apetytu i przyspieszenia powrotu do formy po nadmiernym wysiłku fizycznym;
- histydyna – wspiera układ odpornościowy, a także poprawia czynność układu trawiennego;
- izoleucyna – zwiększa ogólny poziom energii, reguluje stężenie cukru we krwi i wspiera regenerację tkanek po urazach. Ponadto uczestniczy w budowie tkanki mięśniowej i chroni ustrój przed nadmiernym stresem;
- leucyna – odgrywa niezwykle istotną rolę w budowie masy mięśniowej, dlatego jest częstym składnikiem odżywek dla sportowców. Wspiera procesy anaboliczne, hamując jednocześnie kataboliczne;
- lizyna – jej główną i najważniejszą funkcją jest ochrona układu krwionośnego. Ponadto wspiera biodostępność i wchłanianie wapnia;
- metionina – przyspiesza usuwanie z organizmu toksyn i szkodliwych substancji, wykazuje silne działanie antyoksydacyjne. Dodatkowo bierze udział w syntezie glutationu oraz łagodzi objawy zmian dermatologicznych, w tym trądziku;
- treonina – utrzymuje prawidłową kondycję kości i skóry, poprawia czynność układu immunologicznego oraz buduje tkankę mięśniową;
- walina – zmniejsza procesy katabolizmu w odniesieniu do tkanki mięśniowej, dlatego podobnie jak leucyna jest składnikiem wielu odżywek dla sportowców;
- tryptofan – bierze udział w produkcji hormonów i reguluje czynność układu nerwowego. Dodatkowo wspiera laktację, prawidłowe widzenie, rozmnażanie się i przemianę materii.
Aminokwasy egzogenne muszą być dostarczane do organizmu, ponieważ ich niedobór wiąże się nieraz z poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi. Jak widać, wszystkie one pełnią ważne funkcje, bez których organizm nie działa tak, jak powinien.
Źródła aminokwasów egzogennych
Jak wspomniano, aminokwasy egzogenne muszą być spożyte wraz z pokarmem, ponieważ ustrój nie jest w stanie samodzielnie ich wyprodukować. Najlepszym źródłem są pokarmy zawierające wszystkie niezbędne aminokwasy w odpowiednich proporcjach, czyli zawierające tak zwane pełnowartościowe białka. Są to głównie pokarmy pochodzenia zwierzęcego – mięso, owoce morza, jajka, nabiał. Wiele źródeł podaje soję i komosę ryżową jako produkty zawierające pełnowartościowe białko. Wśród produktów pochodzenia roślinnego należy wyróżnić Spirulinę, która także zawiera aminokwasy egzogenne w odpowiednich ilościach. Dodatkowo wykazują one wysoką biodostępność.
Aminokwasy egzogenne można suplementować. Najpopularniejszym suplementem aminokwasowym diety jest BCAA, czyli odżywka zawierająca spore ilości waliny, leucyny i izoleucyny. Pozostałe aminokwasy egzogenne również można suplementować, w zależności od indywidualnych potrzeb organizmu. Taka suplementacja może być przydatna szczególnie osobom przebywającym na dietach roślinnych.
Polecane produkty:
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Ciborowska H., Rudnicka A., Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2014.
- Traczyk W., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.
- Ganong W., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2017.
- Bańkowski E., Biochemia. Podręcznik dla studentów uczelni medycznych, Wydawnictwo Urban & Partner, Wrocław 2016.
