Peptyd to związek organiczny zbudowany z reszt aminokwasowych połączonych ze sobą wiązaniami peptydowymi. Uznaje się, że podstawowa forma peptydu zawiera od 2 do 10 reszt aminokwasowych.
Peptyd – charakterystyka
Białka składają się z dużej liczby aminokwasów powiązanych w łańcuchy wiązaniami peptydowymi łączącymi grupę aminową jednego aminokwasu z grupą karboksylową drugiego aminokwasu. Niektóre białka zawierają dodatkowo węglowodany (glikoproteiny) i lipidy (lipoproteiny). Z kolei krótsze łańcuchy aminokwasowe nazywane są peptydami lub polipeptydami.
Granice między peptydami, polipeptydami a białkami nie zostały do końca określone. Zazwyczaj jednak uważa się, że łańcuchy zawierające:
- 2-10 reszt aminokwasowych nazywane są peptydami;
- więcej niż 10, ale mniej niż 100 reszt aminokwasowych nazywane są polipeptydami;
- 100 lub więcej reszt aminokwasowych nazywane są białkami.
Ponadto wyróżnia się wiele rodzajów peptydów, w tym:
- peptydy antyoksydacyjne – ich składnikami są przeważnie reszty aminokwasowe histydyny lub tyrozyny, ponieważ to one wykazują silne właściwości przeciwutleniające;
- antymikrobiologiczne – mogą zawierać nawet do 50 reszt aminokwasowych. W swojej budowie posiadają aminokwasy hydrofobowe;
- antyamnezyjne – tworzone przez reszty proliny;
- opioidowe – stanowią ligandy receptorów opioidowych;
- kształtujące wrażenia smakowe;
- wiążące mikro- i makroelementy;
- toksyczne dla osób chorych na celiakię.
Rodzajów peptydów jest znacznie więcej, a wszystkie one wykazują specyficzne właściwości. Biodostępność poszczególnych peptydów ściśle zależy od ich budowy. Przykładowo, obecność proliny na końcu łańcucha znacznie zwiększa biodostępność. Jednakże większość omawianych związków charakteryzuje się krótkimi fragmentami, które mogą bez problemu przekraczać barierę jelitową, a następnie pod niezmienioną postacią docierać do miejsca oddziaływania, gdzie pełnią swoje funkcje.
Peptydy w żywności
Peptyd może być uwalniany z białek żywności na kilka różnych sposobów, podczas:
- hydrolizy enzymami trawiennymi w układzie pokarmowym człowieka;
- procesów fermentacji w wyniku aktywności proteolitycznej mikroorganizmów;
- enzymatycznej hydrolizy in vitro.
Do tej pory udało się zidentyfikować peptydy we wszystkich produktach białkowych, w tym głównie w mleku, fermentowanych produktach mleczarskich oraz serach. Biologicznie aktywne peptydy występujące w pokarmie nie pokrywają się z ogólnie przyjętą definicją tych związków, ponieważ zawierają od 2 do 20 reszt aminokwasowych. Ponadto w niektórych przypadkach reszt tych może być znacznie więcej.
Zobacz również: Białko serwatkowe.
Wpływ peptydów na organizm
Białka w pożywieniu stanowią bogate źródło bioaktywnych peptydów, które z kolei regulują wiele procesów fizjologicznych ustroju. Peptydy mogą być stosowane w profilaktyce i leczeniu chorób dietozależnych. Bioaktywne peptydy są fragmentami sekwencji aminokwasów białek źródłowych, które pozostają nieaktywne w swoich prekursorach. Z kolei po uwolnieniu z białek macierzystych przez enzymy proteolityczne mogą oddziaływać jako modulatory szeregu ważnych procesów. Czynność i wpływ na organizm poszczególnych peptydów zależy od ich rodzajów wspomnianych wyżej.
Przykładowo, peptyd opioidowy oddziałuje na funkcjonowanie układu nerwowego. W efekcie osłabia odczucie bólu, uspokaja, powoduje wahanie temperatury ciała i wpływa na zachowanie seksualne. Wykazano, że wśród wszystkich białek obecnych w żywności głównymi prekursorami tego rodzaju peptydów są białka mleka i gluten pszenny.
Peptydy antymikrobiologiczne wykazują szerokie spektrum działania w stosunku do wirusów, grzybów i bakterii. Wprawdzie nie poznano do końca ich działania, jednak do tej pory udowodniono ich zdolność hamowania ekspresji białek, zmiany przepuszczalności błony komórkowej oraz uwalniania ATP (energii). Z kolei peptydy antyoksydacyjne mogą chronić organizm przed szkodliwym działaniem wolnych rodników tlenowych, które stanowią jedną z głównych przyczyn tak zwanych chorób cywilizacyjnych.
Polecane produkty:
|
Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę
Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, że wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej... |
|
Kolagen naturalny w kapsułkach
Skład produktu to wyłącznie naturalny, rybi kolagen. Dzięki temu jest on aktywny biologicznie, a także bardzo wysokiej wchłanialności. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Darewicz M., Borawska J., Minkiewicz P., Iwaniak A., Starowicz P., Biologicznie aktywne peptydy uwalniane z białek żywności, Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 3/2015.
- Traczyk W., Fizjologia człowieka w zarysie, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.
- Ganong D., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2017.
