Próba tuberkulinowa (Mantoux) nazywana jest również skórną próbą tuberkulinową lub testem oczyszczonej pochodnej białkowej. Test stosuje się u pacjentów o zwiększonej podatności na czynną gruźlicę przy użyciu antygenu białka tuberkuliny.
Próba tuberkulinowa Mantoux – zastosowanie
Wykonanie próby tuberkulinowej Mantoux wskazane jest u osób, które znajdują się w grupie podwyższonego ryzyka rozwinięcia czynnej postaci gruźlicy. Przyczyną takiego ryzyka może być bliski kontakt z osobą chorą. Wśród wskazań do wykonania próby znajdują się również:
- planowane leczenie immunosupresyjne (np. okres przed przeszczepianiem narządów);
- zakażenie wirusem HIV;
- kliniczne podejrzenie gruźlicy (np. u dzieci, u których występuje uporczywy, przewlekły kaszel i stany podgorączkowe).
Próba tuberkulinowa Mantoux – charakterystyka
Próba tuberkulinowa Mantoux opiera się na śródskórnym podaniu tuberkuliny, czyli białka pozyskiwanego z hodowli prątka gruźlicy. W efekcie powstaje miejscowa reakcja zapalna, która jest przykładem nadwrażliwości typu późnego związanej z obecnością uczulonych limfocytów. W miejscu podania tego białka gromadzą się limfocyty T, które wykazują zdolność rozpoznawania antygenów M. Tuberculosis. Na skutek ich działania zauważa się rozszerzenie naczyń krwionośnych, co ułatwia napływ kolejnych komórek zapalnych.
W rzeczywistości tuberkulina to mieszanka około 200 antygenów prątków, przez co swoistość testu nie jest szczególnie wysoka. Czułość testu u dzieci określa się na poziomie 74-86%, natomiast u osób chorych na poziomie 65%. Dzieje się tak, ponieważ chorzy wykazują obniżoną odporność pod wpływem długo toczącej się choroby, co prowadzi do powstania komórek T regulatorowych.
Cena badania
Cena jednorazowego badania mieści się w przedziale 20-40 zł.
Wykonanie próby tuberkulinowej Mantoux
Tuberkulina podawana jest śródskórnie w przednią powierzchnię przedramienia przez doświadczonego pracownika personelu medycznego. Następnie, zazwyczaj po około 72 godzinach, odczytuje się wynik. Czynność ta polega na pomiarze średnicy powstałej zmiany na skórze w wymiarze poprzecznym do osi długiej przedramienia.
Próba tuberkulinowa Mantoux – interpretacja
Test uznaje się za dodatni, gdy na skórze pojawi się zgrubienie o średnicy co najmniej 5 mm, bez względu na historię szczepień (przeciwko gruźlicy). W przypadku wyniku dodatniego pacjenta kieruje się na testy interferonowe. Interpretacje są jednak bardzo zróżnicowane, ponieważ różne organizacje zalecają odmienny odczyt wyników. Przykładowo, Światowa Organizacja Zdrowia zaleca interpretowanie wyniku jako dodatni, jeśli zmiana jest równa lub większa niż 10 mm, przy czym u pacjentów ciężko niedożywionych i zakażonych wirusem HIV za wynik pozytywny uznaje się zmianę o średnicy 5 mm i więcej.
Podsumowując, do charakterystycznych objawów przy teście dodatnim należą:
- obrzęk i zgrubienie skóry, które powstają najwcześniej po 24 godzinach od iniekcji;
- naciek zapalny.
Jeśli liczba uczulonych limfocytów jest duża, wzmożony metabolizm komórek związany ze wzmożoną odpowiedzią immunologiczną powoduje powstawanie miejscowej kwasicy i hipoksji. To z kolei może przyczyniać się do rozwoju pęcherzyków czy owrzodzeń. Najintensywniejszą reakcję skórną obserwuje się po 2-3 dobach, po czym odczyn stopniowo maleje.
Wyniki fałszywie ujemne
Niekiedy zdarza się, że próba tuberkulinowa wychodzi fałszywie ujemna. Dzieje się tak, gdy:
- tuberkulina stosowana do testu jest wcześniej niewłaściwie przechowywana, rozcieńczona, zanieczyszczona lub uległa chemicznej denaturacji;
- podana została zbyt mała dawka tuberkuliny;
- upłynęło zbyt wiele czasu między nabraniem substancji do strzykawki a wstrzyknięciem jej pacjentowi.
Fałszywie ujemny wynik może również wiązać się wyłącznie z osobą badaną. Przykładem jest:
- wiek pacjenta poniżej 6. miesiąca życia lub powyżej 65. roku życia;
- niedożywienie lub wyniszczenie organizmu znacznego stopnia;
- wykonane do 6 tygodni przed badaniem szczepienie przeciwko śwince, różyczce, odrze, ospie wietrznej i innych;
- choroby przewlekłe, np. niedoczynność tarczycy, sarkoidoza, przewlekła niewydolność nerek;
- ostre infekcje, np. infekcje wirusowe.
Jak zatem widać, przed przystąpieniem do próby należy w pierwszej kolejności określić wiek i ogólny stan zdrowia pacjenta.
Polecane produkty:
|
Czarnuszka (Nigella Sativa) w kapsułkach
Czarnuszka siewna to roślina, z której pozyskuje się olej o właściwościach potwierdzonych badaniami. W składzie zawiera m.in. niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT), czyli takie, których organizm nie jest w stanie sam wytwarzać i musimy dostarczać Zobacz więcej... |
|
Olej z czarnuszki siewnej w płynie
Naturalny, nierafinowany, tłoczony na zimno olej otrzymywany z nasion czarnuszki siewnej pochodzących z ekologicznych upraw. Wykorzystuje się go przy różnego rodzaju problemach skórnych ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Targowski T., Przydatność IGRA i próby tuberkulinowej w diagnozowaniu utajonego zakażenia prątkiem gruźlicy w grupach narażonych na zawodowe czynniki ryzyka – komentarz do artykułu D. Borkowskiej i wsp., Pneumonologia i Alergologia Polska, 82/2014.
- Bielecka T., Komorowska-Piotrowska A., Mazur A., Feleszko W., Współczesna diagnostyka zakażeń prątkiem gruźlicy u dzieci – czy nadal odczyn tuberkulinowy?, Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 69/2015.
