Układ neuroendokrynny to zbiór wyspecjalizowanych komórek rozsianych w wielu różnych narządach wewnętrznych całego organizmu. Głównie znajdziemy je w tarczycy, nadnerczach oraz w przewodzie pokarmowym. W dzisiejszych czasach poważnym problemem współczesnej medycyny są nowotwory neuroendokrynne, które najczęściej dotyczą właśnie układu pokarmowego.
Układ neuroendokrynny – charakterystyka
Układem neuroendokrynnym są wszystkie komórki, które zgodnie z definicją kwalifikują się do niego. Są odpowiednio wyspecjalizowane, działają więc zarówno na część układu nerwowego, jak i na gospodarkę hormonalną organizmu. Znajdziemy je w całym ciele, między innymi w:
- gruczole tarczowym (tzw. komórki C);
- rdzeniu nadnerczy;
- wyspach Langerhansa w trzustce;
- przewodzie pokarmowym;
- drogach oddechowych;
- układzie moczowo-płciowym.
W większości przypadków komórki neuroendokrynne bardzo trudno jest zaobserwować, nawet w powiększeniu pod mikroskopem. Dzieje się tak, ponieważ są bardzo małe i ukryte pomiędzy innymi, większymi komórkami. Aby uwidocznić komórki neuroendokrynne (np. podczas diagnostyki rozmaitych chorób) należy wybarwić je H&E (hematoksyliną i eozyną) na specjalnym szkiełku. Wówczas można zaobserwować okrągłe jądro komórkowe oraz ułożenie chromatyny zawierającej materiał genetyczny wewnątrz jądra komórkowego w niewielkich skupiskach.
Układ neuroendokrynny – funkcje
Jako że komórki neuroendokrynne budujące omawiany układ mają zdolność produkcji hormonów, ich podstawową rolą będzie wywoływanie w organizmie zamierzonych efektów, zgodnie z impulsacją otrzymywaną z układu nerwowego. Przykładowo, komórki neuroendokrynne w tarczycy produkują kalcytoninę – hormon regulujący pracę przytarczyc oraz kontrolujący gospodarkę wapniowo-fosforanową organizmu. Z kolei te zlokalizowane w drogach oddechowych biorą udział w regeneracji nabłonka dróg oddechowych.
Guzy i nowotwory neuroendokrynne
Istnieje wiele różnych guzów neuroendokrynnych, m.in. rakowiaki, dobrze zróżnicowane guzy neuroendokrynne czy nowotwory neuroendokrynne. W zależności od budowy wyróżnia się natomiast nowotwory drobnokomórkowe oraz wielkokomórkowe. W medycynie ogromne znaczenie ma jednak podział na guzy:
- nieaktywne hormonalnie – stanowią 1/3 wszystkich nowotworów neuroendokrynnych, nie wydzielają hormonów, w związku z czym nie powodują objawów klinicznych;
- czynne hormonalnie – mają zdolność produkowania hormonów, przez co wiążą się z charakterystycznym dla danego guza obrazem klinicznym.
Aż 70% wszystkich nowotworów neuroendokrynnych rozwija się w obrębie układu pokarmowego. Najczęściej w obrębie trzustki, jelita lub żołądka. Wzrost ryzyka zachorowania pojawia się po 60. roku życia, choć diagnozuje się i młodszych pacjentów. Przyczyny rozwoju nowotworów wciąż nie są znane.
Objawy nowotworów neuroendokrynnych
Wykrycie nowotworu endokrynnego należy do trudnych i skomplikowanych procedur medycznych, zwłaszcza gdy celem jest wykrycie guza nieaktywnego hormonalnie. W przypadku objawowych nowotworów w obrazie klinicznym mogą wystąpić:
- duszności;
- zawroty głowy;
- bóle brzucha o charakterze kurczowym;
- wewnętrzny niepokój;
- kołatanie serca;
- skurcze mięśni;
- wodniste biegunki;
- zaczerwienienie twarzy.
I wiele innych. Wszystko zależy od tego, w którym miejscu w ciele rozwija się rak.
Leczenie nowotworów neuroendokrynnych
Wczesne wykrycie nowotworów neuroendokrynnych zwiększa szanse pacjenta na całkowite wyleczenie i przeżycie. Jeśli nie doszło do przerzutów konieczne jest usunięcie zmian nowotworowych z marginesem zdrowych tkanek, czyli tzw. resekcja. Uzupełniająco, a także w sytuacji gdy doszło do wystąpienia przerzutów, stosuje się klasyczną chemioterapię, immunoterapię bądź celowaną terapię izotopową. Pacjent musi pozostać pod stałą opieką lekarza onkologa.
Polecane produkty:
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Silverthorn D., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2018.
- Deptała A., Stec R., Smoter M., ONKOLOGIA Podręcznik dla studentów medycyny. Pomoc dydaktyczna dla lekarzy specjalizujących się w onkologii, Wydawnictwo AsteriaMed, Gdańsk 2021.
