Mięśnie stawu skroniowo-żuchwowego to grupa wszystkich mięśni oddziałujących na ten staw, a więc odpowiedzialnych za poruszanie żuchwą. Są to przede wszystkim: mięsień skroniowy, mięsień żwacz oraz mięśnie skrzydłowe. Jednak udział w ruchach żuchwy bierze także wiele innych struktur mięśniowych. Zostały one opisane poniżej.
Mięśnie stawu skroniowo-żuchwowego
Anatomia stawów skroniowo-żuchwowych jest podporządkowana funkcjom fizjologicznym całego układu stomatognatycznego. Wszelkie zaburzenia w równowadze mięśni oddziałujących na ten staw mogą mieć lokalne lub globalne konsekwencje, do których zaliczamy: bóle głowy, bruksizm, patologiczne ścieranie powierzchni zębów, problemy z mową, a nawet wady postawy. Do mięśni stawu skroniowo-żuchwowego zaliczamy poniżej wymienione i opisane.
Zobacz również: Punkty spustowe głowy.
Mięsień skroniowy
Mięsień skroniowy (łac. musculus temporalis) to największy i najsilniejszy mięsień żucia zlokalizowany w dole skroniowym. Jego przyczepy prezentują się następująco:
- pp: kresa skroniowa dolna, powięź skroniowa, dół skroniowy, łuk jarzmowy;
- pk: wyrostek dziobiasty żuchwy.
Odpowiada on za cofanie wysuniętej żuchwy oraz podnoszenie jej, a także obracanie na zewnątrz.
Mięsień żwacz
Mięsień żwacz (łac. musculus masseter) składa się z warstwy powierzchownej (łac. paras superficialis) i warstwy głębokiej (łac. paras profunda). Bardzo dobrze można go wyczuć nawet samodzielnie, palpując okolice jego przebiegu podczas wykonywania ruchu zaciskania szczęk. Warstwa powierzchowna posiada następujące przyczepy:
- pp: dolny brzeg kości jarzmowej, łuk jarzmowy;
- pk: powierzchnia boczna gałęzi i kąta żuchwy.
Warstwa głęboka znajduje się tuż pod nią.
Mięsień żwacz odpowiada za unoszenie, wysuwanie i cofanie żuchwy. To najsilniejszy mięsień stawu skroniowo-żuchwowego.
Mięśnie skrzydłowe
W tej grupie wyróżniamy:
- mięsień skrzydłowy przyśrodkowy (łac. musculus pterygoideus medialis) – znajdujący się do wewnątrz od gałęzi żuchwy, rozpoczynający się w dole skrzydłowym kości klinowej, kości podniebiennej i wyrostku podniebiennym szczęki, a kończący się na kącie żuchwy. Omawiając mięsień, należy zaznaczyć, że często występuje głowa dodatkowa, która odchodzi od guza szczęki. Mięsień skrzydłowy przyśrodkowy odpowiada za unoszenie żuchwy współpracując z mięśniem skroniowym i mięśniem żwaczem.
- mięsień skrzydłowy boczny (łac. musculus pterygoideus lateralis) – posiadający głowę górną (pp: kość klinowa) oraz głowę dolną (pp: wyrostek skrzydłowaty i powierzchnia podskroniowa szczęki). Obie kończą się na wyrostku kłykciowym żuchwy. Funkcje mięśnia to głównie wysuwanie żuchwy do przodu i rozwieranie szczęk.
Mięśnie te bardzo często ulegają wzmożonemu napięciu mięśniowemu.
Mięsień mostkowo-obojczykowo-sutkowy
Mięsień mostkowo-obojczykowo-sutkowy (łac. musculus sternocleidomastoideus) posiada 2 głowy, przyśrodkową i boczną. Przyczepy prezentują się następująco:
- pp: głowy przyśrodkowej – rękojeść mostka;
- pp: głowy bocznej – koniec mostkowy obojczyka;
- pk: wyrostek sutkowaty kości skroniowej oraz kresa karkowa górna.
Mięsień MOS zgina głowę w kierunku bocznym, a także obraca ją w kierunku przeciwnym do zgięcia.
Mięsień dwubrzuścowy
Mięsień dwubrzuścowy (łac. musculus digastricus) należy do grupy mięśni nadgnykowych, a jego przebieg można przedstawić następująco:
- pp: wcięcie sutkowe kości skroniowej (brzusiec tylny), dół dwubrzuścowy żuchwy (brzusiec przedni);
- pk: kość gnykowa.
Przy unieruchomionej żuchwie unosi kość gnykową wraz z krtanią. Z kolei przy unieruchomionej kości gnykowej obniża żuchwę. W tym ruchu mięsień dwubrzuścowy jest antagonistą mięśni żucia.
Fizjologia ruchów żuchwy
Ruch boczny żuchwy jest efektem aktywności po stronie pracującej:
- tylnych i środkowych włókien mięśnia skroniowego;
- głębokich włókien mięśnia żwacza.
W tym czasie po stronie niepracującej aktywne są:
- przednie włókna mięśnia skroniowego;
- włókna mięśnia skrzydłowego bocznego dolnego.
W trakcie ruchu bocznego po stronie pracującej nieznaczną aktywność wykazują również mięśnie żwacze, mięśnie skrzydłowe przyśrodkowe, a także tylne brzuśce mięśnia dwubrzuścowego. Natomiast za cofanie żuchwy odpowiadają:
- tylne i środkowe włókna mięśnia skroniowego;
- tylne brzuśce mięśni dwubrzuścowych;
- mięśnie żuchwowo-gnykowe (w mniejszym stopniu).
Należy pamiętać, że wszelkie ruchy żuchwy bezpośrednio wiążą się ze ślizgiem zachodzącym właśnie w stawie skroniowo-żuchwowym. Podczas spożywania pokarmów i mówienia największe znaczenie mają ruchy odwodzenia (opuszczania żuchwy) i przywodzenia (zaciskania szczęk). Za ruch odwodzenia odpowiadają głównie:
- przednie brzuśce mięśnia dwubrzuścowego;
- mięśnie skrzydłowe boczne dolne;
- mięśnie żuchwowo-gnykowe (w mniejszym stopniu).
Z kolei za ruch przywodzenia odpowiadają:
- mięśnie skroniowe;
- mięsień żwacz;
- mięśnie skrzydłowe przyśrodkowe.
Wszelkie zaburzenia w pracy tych mięśni należy konsultować z fizjoterapeutą stomatologicznym.
Rozluźnianie mięśni – szczęka i żuchwa
Na poniższym filmie pokazujemy kilka technik, które pomogą rozluźnić napięte mięśnie twarzy:
Polecane produkty:
|
Kwas hialuronowy na stawy i skórę
Kwas hialuronowy zapewnia mazi stawowej właściwości lepko-sprężyste, przez co zmniejsza ból w stawach. Dodatkowo wypełnia przestrzenie w naskórku redukując zmarszczki. Sprawia, że skóra wygląda młodziej i polepsza się jej odcień, dając też efekt ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Gorzechowski K., Rehabilitacja stomatologiczna, Wydawnictwo KARGO, Białystok 2016.
- Majewski S., Wieczorek A., Loster J., Pihut M., Mięśnie żucia i stawy skroniowo-żuchwowe w aspekcie fizjologicznych funkcji układu stomatognatycznego, Protetyka Stomatologiczna, 1/2010.
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Tom I, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
