Kość jarzmowa (łac. os zygomaticum) jest parzystą kością zaliczaną do kości czaszki. Znana jest głównie wśród kobiet z tego, że nadaje rysy twarzy. Posiada czworokątny kształt i leży w bocznej części twarzy. Pęknięcia lub złamania kości jarzmowej często towarzyszą urazom w obrębie głowy (w szczególności twarzy).
Kość jarzmowa – anatomia
Kość jarzmowa tworzy odcinek ściany bocznej oraz dna oczodołu, część dołu skroniowego i podskroniowego, a także wyniosłość policzkową. Zbudowana jest głównie z istoty zbitej, posiada jednak niewielką domieszkę istoty gąbczastej.
Wyróżnia się na niej trzon, 4 brzegi oraz 2 wyrostki – wyrostek czołowy i wyrostek skroniowy.
Trzon posiada trzy powierzchnie:
- boczną (zwaną inaczej policzkową) – jest widoczna i wyczuwalna przez skórę twarzy. Cechuje się stosunkowo gładką powierzchnią i obecnością otworu jarzmowo-twarzowego dla nerwu o tej samej nazwie. Poniżej niego znajduje się przyczep mięśnia jarzmowego większego i mięśnia jarzmowego mniejszego;
- tylną (zwaną inaczej skroniową) – jest wklęsła, przyśrodkowo posiada chropowate pole, w którym łączy się ze szczęką. Na powierzchni skroniowej znajduje się otwór jarzmowo-skroniowy dla nerwu tej samej nazwy;
- oczodołową – bierze udział w tworzeniu ściany bocznej i dolnej oczodołu.
Warto zwrócić uwagę na wyrostki kości jarzmowej. Wyrostek czołowy odchodzi od górnego kąta trzonu kości, łącząc się od przodu z wyrostkiem jarzmowym kości czołowej i od tyłu ze skrzydłem większym kości klinowej. W rezultacie oddziela on u człowieka (oraz u małp wyższych) oczodół od dołu skroniowego, a więc od mięśni żwaczowych.
Wyrostek skroniowy odchodzi od kąta tylnego trzonu kości. Następnie łączy się z wyrostkiem jarzmowym kości skroniowej szwem zębatym i tworzy łuk jarzmowy. Do niego z kolei przyczepiają się mięsień żwacz i powięź skroniowa.
Kość jarzmowa rozwija się jako kość okładzinowa z jednego punktu kostnienia. Pojawia się on w ósmym tygodniu życia płodowego.
Kość jarzmowa – funkcje
Położenie tej kości w znacznym stopniu wpływa na ukształtowanie twarzy. Jeżeli kości jarzmowe ustawione są bardziej czołowo, występują one silnie do przodu. W efekcie nadają twarzy szeroki wygląd. Natomiast jeśli ustawione są bardziej strzałkowo, twarz staje się wąska i bardziej wydłużona.
Do ważniejszych funkcji niż względy estetyczne zalicza się stanowienie przyczepu dla wielu struktur miękkich w obrębie twarzy. Wpływa to bowiem na prawidłowe funkcjonowanie między innymi poszczególnych mięśni.
Kość jarzmowa dzięki swojej budowie stanowi pomost służący do przenoszenia ciśnienia wytwarzanego podczas żucia w obrębie pierwszego zęba trzonowego z grzebienia jarzmowo-zębodołowego przez kość jarzmową na wyrostek jarzmowy kości czołowej i łuk jarzmowy.
Zobacz również: Płaszczyzny ciała.
Złamanie kości jarzmowej
Wzrost liczby urazów części twarzowej czaszki wiąże się z postępem cywilizacyjnym, ponieważ zwykle kontuzje te są efektem wypadków komunikacyjnych, uprawianych sportów kontaktowych czy wprowadzenia mechanizacji w rolnictwie i gospodarstwie domowym. Zdecydowanie częściej złamania kości jarzmowej odnotowuje się u mężczyzn.
Wstępna diagnostyka powinna obejmować ocenę stanu ogólnego poszkodowanego, ponieważ mogą wystąpić zaburzenia oddychania zarówno pochodzenia ośrodkowego, jak i lokalnego.
Podstawowe symptomy złamań kości twarzy rozpoznaje się podczas obserwacji pacjenta i badania przedmiotowego. Do najważniejszych należą:
- deformacja i asymetria twarzy;
- zaburzenia zgryzu;
- patologiczna ruchomość fragmentów żuchwy i środkowej części twarzoczaszki.
Złamaniom kości jarzmowej mogą dodatkowo towarzyszyć krwawienia z ran błony śluzowej jamy ustnej.
Leczenie chirurgiczne ma na celu przywrócenie symetrii szkieletu twarzowego, którą wyznaczają kości jarzmowe, nos i bródka. W dalszej kolejności należy dążyć do zaopatrzenia ran jamy ustnej i twarzy, zwracając szczególną uwagę na przywrócenie funkcji i symetrii ust.
Okres gojenia wynosi zwykle od kilku do kilkunastu miesięcy, w zależności od rodzaju złamania i stanu ogólnego pacjenta. W trakcie leczenia niezbędna jest rehabilitacja w celu uniknięcia powikłań.
Polecane produkty:
|
Kwas hialuronowy na stawy i skórę
Kwas hialuronowy zapewnia mazi stawowej właściwości lepko-sprężyste, przez co zmniejsza ból w stawach. Dodatkowo wypełnia przestrzenie w naskórku redukując zmarszczki. Sprawia, że skóra wygląda młodziej i polepsza się jej odcień, dając też efekt ... Zobacz więcej... |
|
Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę
Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, że wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Tom I, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
- Sokołowska-Pituchowa J., Anatomia człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2005.
- Osmola K., Złamania twarzoczaszki w praktyce lekarza rodzinnego, Forum Medycyny Rodzinnej, 1/2007.
