Istota szara (substancja szara) to jeden z podstawowych elementów tworzących ośrodkowy układ nerwowy człowieka. Składa się z wyspecjalizowanych ciał komórek nerwowych, które pełnią ważne funkcje. Nazwa istoty szarej pochodzi od jej zabarwienia, za co odpowiada niewielka ilość włókien mielinowych oraz obecność dużej liczby komórek nerwowych.
Budowa istoty szarej
Istota szara nie ma jednorodnej budowy – różni się ona w poszczególnych częściach układu nerwowego. Przykładowo, w obrębie mózgowia znajduje się na jego powierzchni oraz niekiedy wewnątrz struktur (m.in. we wzgórzu, podwzgórzu czy jądrach móżdżku). Z kolei w rdzeniu kręgowym otacza ją istota biała. Uznaje się ponadto, że posiada ona dużą zdolność do samoregeneracji. Biorąc pod uwagę sam jej skład, istotę szarą budują ciałka komórek nerwowych, w tym również komórki glejowe.
Zobacz również: Asymetria funkcjonalna mózgu.
Za co odpowiada istota szara?
W obrębie istoty szarej wyszczególniamy wiele ważnych ośrodków funkcjonowania organizmu, które:
- kontrolują przebieg wszystkich ruchów ciała (głównie istota szara w rdzeniu kręgowym);
- warunkują proces mówienia i rozumienia słów słyszanych;
- odbierają informacje i bodźce ze świata zewnętrznego, warunkując pracę wszystkich narządów zmysłu;
- odpowiadają za inteligencję, pamięć, zdolności umysłowe;
- warunkują myślenie abstrakcyjne, kojarzenie faktów, czytanie i pisanie.
W rzeczywistości odpowiada ona za wszystkie czynności, którymi steruje kora mózgu obejmująca istotę szarą w swojej budowie.
Zobacz również: Istota czarna mózgu.
Choroby istoty szarej
Wraz z upływem lat i starzeniem się organizmu dochodzi do degradacji istoty szarej. Właśnie z tego względu u osób starszych obserwuje się zaniki pamięci, pogorszenie funkcji umysłowych oraz koncentracji. Niektóre czynniki mogą jednak jeszcze mocniej przyspieszać uszkodzenia i degradację tej ważnej struktury. W efekcie wśród nich znajdują się między innymi:
- alkohol;
- papierosy;
- narkotyki;
- nadmierny, patologiczny stres;
- przebyty udar mózgu;
- przewlekłe choroby.
Wskutek tych czynników może dojść do obumarcia części neuronów należących do istoty szarej. W ostatnich latach coraz bardziej poznajemy zjawisko heterotopii istoty szarej. To wada wrodzona odnosząca się do zaburzeń migracji neuroblastów, co następuje zwykle między 7. a 16. tygodniem życia płodowego. Leczenie schorzenia polega na stosowaniu odpowiednich środków farmakologicznych powstrzymujących ataki padaczki oraz ewentualnie na leczeniu operacyjnym, czyli usuwaniu zmian w mózgu. Podsumowując, aby uchronić płód przed heterotrofią istoty szarej należy unikać spożywania alkoholu w ciąży oraz przyjmować odpowiednią dawkę kwasu foliowego.
Zobacz również: Zespół Dejerine’a-Roussy’ego.
Polecane produkty:
|
Omega 3
Olej Omega 3 to czysty, 100% naturalny produkt pozyskiwany z rośliny o nazwie Pachnotka zwyczajna (Perilla frutescens). Tłoczony jest na zimno co sprawia, że zachowuje wszystkie, cenne składniki. Stanowi m.in. wsparcie dla mózgu ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
- Gołąb B., Anatomia czynnościowa ośrodka układu nerwowego, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1998.
