Istota czarna mózgu to struktura wchodząca w skład śródmózgowia, a dokładniej stanowi szeroką blaszkę istoty szarej mózgowia. Pełni bardzo ważną funkcję motoryczną. Uszkodzenie części zbitej istoty czarnej powoduje rozwój choroby Parkinsona, czyli jednej z najczęściej występujących schorzeń neurodegeneracyjnych.
Jak zbudowana jest istota czarna?
Istota czarna zbudowana jest z dwóch części:
- substancji zbitej;
- substancji siatkowatej.
Substancja zbita tworzy połączenia głównie z jądrami podstawnymi, zaopatrując prążkowie w dopaminę. Znajdują się w niej liczne neurony dopaminergiczne. Natomiast substancja siatkowata przekazuje sygnały z jąder podstawnych do pozostałych struktur budujących mózgowie. Ponadto występują w niej przede wszystkim neurony GABAergiczne.
Istota czarna zawdzięcza swoją nazwę barwie, która jest widoczna po przekrojeniu świeżego mózgu. W miejscu omawianej struktury jest ona wówczas ciemnobrązowa lub niemal czarna, za co odpowiadają neurony dopaminergiczne.
Zobacz również: Asymetria funkcjonalna mózgu.
Za co odpowiada istota czarna?
Funkcje istoty czarnej są niezwykle istotne dla prawidłowego funkcjonowania całego organizmu. Jest ważnym elementem pętli motorycznej, działającej na szlaku bezpośrednim i na szlaku pośrednim. Do funkcji omawianej struktury można zaliczyć więc między innymi:
- pobudzanie lub hamowanie aktywności kory mózgowia;
- koordynację ruchów mimowolnych;
- koordynację ruchów szybkich, zależnych od naszej woli;
- udział w uczeniu się niektórych zachowań.
Pobudzanie kory mózgowia odbywa się na drodze przekazywania przez neurony hamujące prążkowia do gałki bladej i substancji siatkowatej istoty zbitej odpowiednich informacji, które wzgórze przekazuje następnie jako sygnał pobudzający. Z kolei do hamowania aktywności kory mózgowia dochodzi na szlaku pośrednim, na zasadzie sprzężenia zwrotnego.
Zobacz również: Lateralizacja.
Uszkodzenie istoty czarnej mózgu
Uszkodzenie istoty czarnej mózgu jest głównym czynnikiem rozwoju choroby Parkinsona. Niestety do tej pory nie ustalono, co dokładnie powoduje takie uszkodzenie. Sugeruje się współudział czynników genetycznych, środowiskowych i osobniczych, z zaznaczeniem roli stresu oksydacyjnego. Do wystąpienia charakterystycznych objawów klinicznych dochodzi w sytuacji, gdy degeneracja istoty czarnej osiągnie około 60%. W efekcie typowe są:
- zaburzenia mowy;
- wzmożone napięcie mięśniowe;
- drżenie spoczynkowe;
- spowolnienie ruchowe;
- ograniczenie (a w zaawansowanych stadiach choroby zanik) ruchów mimowolnych;
- ograniczenie mimiki twarzy;
- niestabilność postawy, zaburzenia równowagi;
- ślinotok, trudności w połykaniu;
- zmiana charakteru pisma;
- osłabienie pamięci.
Choroba ma postępujący i powolny przebieg, ponieważ rozwija się na przestrzeni wielu lat. Nie ma sposobów na jej wyleczenie, przy pomocy medycyny, w tym fizjoterapii. Można jednak opóźniać negatywne skutki parkinsonizmu. Innowacyjną, eksperymentalną metodą ostatnich lat jest transplantacja istoty czarnej mózgu – badania wciąż trwają, jednak wyniki są póki co obiecujące.
Zobacz również: Opony mózgu.
Polecane produkty:
|
Omega 3
Olej Omega 3 to czysty, 100% naturalny produkt pozyskiwany z rośliny o nazwie Pachnotka zwyczajna (Perilla frutescens). Tłoczony jest na zimno co sprawia, że zachowuje wszystkie, cenne składniki. Stanowi m.in. wsparcie dla mózgu ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Stępień K., Dzierżęga-Lęcznar A., Tam I., Rola neuromelaniny w chorobie Parkinsona – nowe koncepcje, Wiadomości Lekarskie, LX/2007.
- Jachińska K., Witkowski G., Ultrasonograficzny obraz struktur mózgu u pacjentów z depresją w zaburzeniach ruchowych, Hygeia Public Health, 4/2013.
- Gołąb B., Anatomia czynnościowa ośrodkowego układu nerwowego, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2014.
