Opony mózgu (opony mózgowe) stanowią 3 osłony otaczające rdzeń kręgowy oraz mózgowie. Są to błony łącznotkankowe, różne pod względem budowy i znaczenia biologicznego.
Opony mózgu – podział
Wyróżnia się 3 opony mózgu i rdzenia kręgowego:
- twardą;
- miękką;
- pajęczą.
Opona twarda
Leży najbardziej zewnętrznie, jest przy tym najmocniejsza i najgrubsza. W rzeczywistości zbudowana jest z 2 warstw – blaszki zewnętrznej oraz wewnętrznej. Blaszka zewnętrzna opony twardej jako cienka okostna wyścieła kostny kanał kręgowy i jako aparat więzadłowy pokrywa przestrzenie między kręgami. Z kolei druga, blaszka wewnętrzna tworzy właściwą oponę twardą. Obie blaszki łączą się dokoła obwodu otworu wielkiego kości potylicznej. Są tu jednocześnie silnie zrośnięte z kością. W tym miejscu opona twarda rdzenia kręgowego przechodzi w oponę twardą mózgowia. Między tymi blaszkami znajduje się jama nadtwardówkowa, która zawiera przesuwalną warstwę wiotkiej tkanki łącznej. Jest ona wyposażona w liczne szczeliny limfatyczne, tkankę tłuszczową i obfite sploty żylne.
Jama nadtwardówkowa
Jest najobszerniejsza w kanale krzyżowym, gdzie jest dostępna bez uszkodzenia kości. Właśnie tutaj można wprowadzić igłę celem znieczulenia nadtwardówkowego. Jama nadtwardówkowa stanowi ważną ochronę mechaniczną dla rdzenia kręgowego.
Opona twarda rdzenia kręgowego
Blaszka wewnętrzna obejmuje rdzeń kręgowy. Ku dołowi na wysokości I i II kręgu lędźwiowego utworzony przez nią worek zwęża się, a na wysokości II i III kręgu krzyżowego kończy się stożkiem opony twardej. Stosunek opony twardej do korzeni nerwów rdzeniowych ma szczególne znaczenie, ponieważ do każdego otworu międzykręgowego wysyła ona wypustkę (zwaną pochewką korzeniową). Obejmuje ona korzenie i zwój rdzeniowy. Następnie zrastając się z odpowiednią wypustką pajęczynówki i opony miękkiej przechodzi w onerwie nerwów rdzeniowych.
Zatoki
Z chwilą zlania się obu blaszek powstają zatoki opony twardej. Wytwarzają się one przede wszystkim tam, gdzie powierzchnia wewnętrzna czaszki nie jest ściśle dopasowana do powierzchni mózgowia. Zatoki opony twardej odprowadzają krew zarówno z kości, jak też z mózgowia.
Unaczynienie i unerwienie
Unaczynienie opony twardej pochodzi z tętnic gałęzi rdzeniowych. Naczynia chłonne towarzyszą korzeniom i pniom nerwowym, następnie łączą się z naczyniami międzyżebrowymi tylnymi, które z kolei uchodzą do węzłów chłonnych międzyżebrowych tylnych.
Nerwy (gałęzie oponowe) czuciowe i autonomiczne są gałęziami wstecznymi nerwów rdzeniowych. Powracają do kanału kręgowego i tu dzielą się na gałąź wstępującą i zstępującą. Te następnie łączą się z odpowiednimi gałęziami nerwów sąsiednich tworząc splot oponowy przedni i tylny.
Opona miękka
Jest cienka, aczkolwiek bardzo mocna i silnie unaczyniona oraz unerwiona. Znaczenie bogatego unerwienia opony miękkiej nie jest dokładnie znane, jednak z całą pewnością należy przypisać mu ogromną rolę. Uznaje się, że kontroluje regulację naczyniową, a tym samym krążenie płynu mózgowo-rdzeniowego oraz ciśnienie wewnątrzczaszkowe. Przylega bezpośrednio do rdzenia kręgowego i mózgowia, stanowi zatem najbardziej wewnętrzną błonę. Łączy się ściśle z zewnętrzną błoną graniczną gleju i wyściela wszystkie bruzdy oraz wgłębienia, aż do ich dna.
Dla ośrodkowego układu nerwowego opona miękka jest nie tylko narządem odżywczym, ale także pełni funkcję łącznotkankowego zrębu, który miękką i plastyczną konsystencję mózgowia i rdzenia utrzymuje we właściwym kształcie.
Opona pajęcza
Zwana także pajęczynówką, jest nieunaczyniona i nieunerwiona, ma na swojej powierzchni pokrywę z komórek łącznotkankowych. To delikatna i przezroczysta błonka, która daje się łatwo rozszczepić w kierunku podłużnym. Od opony twardej dzieli ją jama podtwardówkowa. O ile opona miękka bierze udział w przemianie materii, o tyle pajęczynówka stanowi wyłącznie błonę graniczną zamykającą od zewnątrz przestrzeń wypełnioną płynem.
Zbiorniki
Szczególnie obszerne części jamy podpajęczynówkowej zwie się zbiornikami. W medycynie najważniejsze są następujące zbiorniki:
- móżdżkowo-rdzeniowy – największy, umożliwia wkłucie podpotyliczne celem pobrania płynu mózgowo-rdzeniowego do badania;
- podstawny.
Zobacz również: Układ nerwowy – podstawowe informacje.
Bibliografia
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Tom IV, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2004.
Polecane produkty:
|
Omega 3
Olej Omega 3 to czysty, 100% naturalny produkt pozyskiwany z rośliny o nazwie Pachnotka zwyczajna (Perilla frutescens). Tłoczony jest na zimno co sprawia, że zachowuje wszystkie, cenne składniki. Stanowi m.in. wsparcie dla mózgu ... Zobacz więcej... |
