Chrząstka nasadowa (łac. cartilago epiphysialis, inaczej: płytka wzrostowa) znajduje się na zakończeniu każdej kości długiej i odpowiada za jej wydłużanie się. Tym samym możliwy jest wzrost organizmu dzieci i młodzieży. Uszkodzenie chrząstek nasadowych w młodym wieku skutkuje zaburzeniami wzrostu.
Chrząstka nasadowa – anatomia
Kościec kończyn utworzony jest głównie z kości długich, wyróżniających się budową rurowatą. Każda z nich ma trzon oraz dwie nasady (bliższą i dalszą). Trzon od zewnątrz zbudowany jest z istoty zbitej, wewnątrz której znajduje się jama szpikowa wypełniona szpikiem kostnym. Jest ona ograniczona istotą gąbczastą. W trakcie życia płodowego kości przechodzą 3 fazy rozwoju:
- fazę błoniastą;
- fazę chrzęstną;
- fazę kostną.
W ostatnim stadium kostnym, pozostałością stadium chrzęstnego jest chrząstka stawowa i nasadowa. Chrząstka stawowa utrzymuje się przez całe życie, budując powierzchnie stawowe. Z kolei chrząstka nasadowa jest przejściowa i występuje wyłącznie w organizmach młodych.
Po zaniku chrząstki nasadowej pozostaje ślad w postaci podwójnej blaszki kostnej, kresy albo linii nasadowej. Za cały proces wzrastania kości na długość odpowiada gospodarka hormonalna, a przede wszystkim hormon wzrostu produkowany przez komórki przysadki mózgowej.
Chrząstka nasadowa – funkcje
Chrząstki nasadowe lokalizują się na granicy trzonu kości i ich nasad. Warunkują wzrost kości na długość. W końcowym etapie wzrostu chrząstki te kostnieją i zanikają, co prowadzi do całkowitego zrośnięcia się trzonu z nasadami. Proces ten rozpoczyna się w części środkowej chrząstki nasadowej i stopniowo postępuje ku obwodowi. Na zdjęciu RTG widać je jako stopniowe zanikanie przejaśnienia odpowiadającego chrząstce nasadowej. Jeśli przejaśnienie to nie jest już widoczne na całym obszarze chrząstki nasadowej, można mówić o zakończeniu wzrostu kości długiej.
Podsumowując, chrząstka nasadowa odpowiada przede wszystkim za tworzenie nowej tkanki kostnej w obrębie nasad kości długich, przez co mogą one stopniowo ulegać wydłużeniu. W efekcie możliwy jest wzrost organizmu dzieci i młodzieży.
Chrząstka nasadowa – badanie
Na podstawie analizy chrząstek wzrostowych można określić tzw. wiek kostny. Słowem wyjaśnienia jest to wiek, w którym przeciętne, prawidłowo rozwijające się dziecko osiąga pewien etap rozwoju układu kostnego, będącego odzwierciedleniem jego rozwoju fizjologicznego. Aby przeprowadzić takie badanie, wykorzystuje się metodę wielosegmentową (lekarz sprawdza 6 regionów ciała na podstawie RTG) bądź metodę jednosegmentową (lekarz bada wyłącznie jeden region ciała na podstawie RTG). Udowodniono jednak, że układ szkieletowy zdrowego, odpowiednio odżywionego organizmu, rozwija się jako całość, w związku z czym coraz popularniejsza staje się metoda jednosegmentowa.
Warto zaznaczyć, że wiek kostnienia jest mocno indywidualny. Przyjmuje się, że u większości dziewcząt koniec dojrzewania tkanki kostnej przypada na 15. rok życia, zaś u chłopców są to okolice 15.-17. roku życia. Zakłada się również, że proces zaniku chrząstek nasadowych ustaje u kobiet około 16-18. roku życia, zaś u mężczyzn około 20-21. roku życia.
Uszkodzenie chrząstek nasadowych
Jeśli dojdzie do zniszczenia chrząstki nasadowej, miejsce ma zahamowanie wzrostu kości na długość. Jeżeli natomiast zniszczeniu uległy wszystkie strefy chrząstki nasadowej na dość znacznej powierzchni, tworzy się most kostny, łączący nasadę z przynasadą. Objawem uszkodzenia chrząstki nasadowej u dzieci i młodzieży może być np. niskorosłość (karłowatość) lub asymetria długości kończyn dolnych. Do takiego uszkodzenia może dojść natomiast m.in. w momencie złamania przezstawowego, zmiażdżenia powierzchni stawowych, zaawansowanych wad postawy, młodzieńczego idiopatycznego zapalenia stawów bądź operacji wykonywanej w obrębie struktur stawowych.
Polecane produkty:
|
Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę
Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, że wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej... |
|
Kwas hialuronowy na stawy i skórę
Kwas hialuronowy zapewnia mazi stawowej właściwości lepko-sprężyste, przez co zmniejsza ból w stawach. Dodatkowo wypełnia przestrzenie w naskórku redukując zmarszczki. Sprawia, że skóra wygląda młodziej i polepsza się jej odcień, dając też efekt ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Tom I, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
- Dzierzęcka M., Wąsowski A., Kobryń H., Czas kostnienia chrząstki nasadowej dalszej kości promieniowej koni pełnej krwi angielskiej jako kryterium oceny dojrzałości kośćca, Medycyna Weterynaryjna, 61/2005.
- Klimas Z., Nawotoczyński M., Flieger R., Diagnostyka wieku szkieletowego dzieci z normą zgryzową i dzieci z hipodoncją, Nowiny Lekarskie 2010, 79, 3, 163-166.
