Przetoka (łac. fistula) to patologiczne połączenie między przynajmniej dwoma narządami czy tkankami, która może mieć zarówno lokalizację zewnętrzną, jak i wewnętrzną. Istnieje wiele rodzajów przetok, a część z nich jest tworzona sztucznie przez lekarzy, jako element leczenia różnych problemów zdrowotnych. Samoistne przetoki są jednak zjawiskiem patologicznym, wymagającym leczenia.
Rodzaje przetok
Istnieje wiele różnych podziałów dotyczących przetok. Mogą one być czasowe lub stałe, jak również odżywcze, wydalnicze, jednolufowe oraz dwulufowe. Najczęściej obserwuje się przetoki okołoodbytnicze proste i złożone, jelitowo-pochwowe, jelitowo-pęcherzowe oraz jelitowo-skórne. Z kolei każdy z tych rodzajów może mieć swoje podrodzaje. Biorąc za przykład przetokę okołoodbytniczą, wyróżnić można przetokę międzyzwieraczową, nadzwieraczową, przezzwieraczową czy ponadzwieraczową.
Przetoki układu pokarmowego
Przetoka stanowi patologiczne połączenie między światem zewnętrznym a jednym z narządów przewodu pokarmowego, między dwoma narządami przewodu pokarmowego bądź między przewodem pokarmowym a jamą otrzewną. Najczęściej powstają wskutek powikłań przeprowadzonych zabiegów chirurgicznych, nieco rzadziej jako konsekwencja chorób zapalnych jelit, np. choroby Leśniowskiego-Crohna. Są częste u pacjentów niedożywionych po zabiegach resekcyjnych. Ich obecność jest niebezpieczna, ponieważ mogą one prowadzić do:
- zakażeń;
- krwawień wewnątrzustrojowych;
- zaburzeń wodno-elektrolitowych;
- niedożywienia i niedoborów pokarmowych;
- niewydolności wielonarządowej, która z kolej może skutkować śmiercią pacjenta.
Przetoka w układzie pokarmowym może mieć ujście na zewnątrz albo do jamy otrzewnej. Warto pamiętać, że przetoki wewnętrzne przeważnie są bezobjawowe. Metody leczenia tego problemu są zróżnicowane. Zależą od rodzaju przetoki, wielkości wydzielania, przyczyn, konieczności zastosowania leczenia chirurgicznego.
Przetoka perylimfatyczna
To choroba wynikająca z patologicznej komunikacji między wypełnionymi płynem przestrzeniami ucha wewnętrznego a uchem środkowym. Może być wywołana jatrogennym, urazowym czy wrodzonym uszkodzeniem błony okienka owalnego lub okrągłego, a także destrukcją kostną, zazwyczaj na kanałach półkolistych. To tego typu przetoki prowadzić mogą m.in. następujące stany chorobowe:
- dysplazja Mondiniego;
- zespół Pendreda;
- zespól Klippel-Feila;
- mikroszczeliny w szczelinie Hyrtla;
- urazy głowy, w tym złamania kości skroniowej, rany penetrujące do ucha;
- przewlekłe zapalenie ucha środkowego;
- nowotwory narządu słuchu.
Leczenie problemu polega przeważnie na operacyjnym otwarciu ucha środkowego i zamknięciu ubytku w ścianie jamy bębenkowej.
Przetoka okołoodbytnicza
Przetoka okołoodbytnicza tworzy kanał otoczony tkanką ziarninową, mający ujście wewnętrzne w odbytnicy lub w kanale odbytu, zaś ujście zewnętrzne na skórze otaczającej odbyt. Do jej powstania dochodzi zazwyczaj wskutek zakażenia gruczołów odbytowych Hermanna. Wśród przyczyn wymienia się jednak dodatkowo:
- szczeliny odbytu;
- żylaki odbytu;
- zakażenia w przebiegu torbieli nadguzicznej;
- zapalenie okostnej kości krzyżowej;
- nowotwory odbytnicy.
Leczenie chirurgiczne złożonych przetok okołoodbytniczych dzieli się na: leczenie powikłań, w tym otwarcie i drenaż zbiorników ropnych, drenaż przetok za pomocą setonów oraz w wybranych przypadkach zabiegi resekcyjno-naprawcze. Do grona tych ostatnich zaliczyć można m.in. metody takie jak fistulotomie lub fistulektomie, jak również podwiązanie kanału przetoki w odcinku międzyzwieraczowym (LIFT). Techniki małoinwazyjne (zatyczki, kleje tkankowe) stosowane są już rzadziej. Jedynie ciężkie powikłania mogą skutkować koniecznością wdrożenia kolostomii, niekiedy z proktektomią.
Przetoka tętniczo-żylna
Przetoką tętniczo-żylną nazywa się połączenie wytworzone przez chirurga naczyniowego pomiędzy żyłą a tętnicą, czyli naczyniami własnymi pacjenta. Stanowi najlepszy dostęp naczyniowy do dializ. Zabieg wykonuje się w znieczuleniu miejscowym lub znieczuleniu ogólnym, a efektem jest większy przepływ krwi tętniczej w żyle, dzięki czemu po kilku tygodniach żyła ta znacznie się pogrubia, a jej ściany ulegają wzmocnieniu. Przetokę taką można stworzyć również z wykorzystaniem protezy naczyniowej – wówczas nadaje się ona od razu do użycia. W przeciwieństwie do przetoki naturalnej, po której stworzeniu należy odczekać kilka tygodni aż do wzmocnienia się naczynia.
Polecane produkty:
|
Spirulina 100% naturalna
Spirulina platensis - alga o niebiesko-zielonej barwie. Dostarcza kompleks niezwykle ważnych składników odżywczych takich jak m.in. białko, witaminy, minerały, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Wspomaga regulację metabolizmu … Zobacz więcej... |
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Głuszek S., Korczak M., Postępowanie w szczególnie trudnych przetokach pooperacyjnych w świetle aktualnych rekomendacji, Studia Medyczne, 14/2009.
- Mierzwiński J., Krzyżaniak A., Fishman A., Dalke K., Burduk P., Węgrzynowska E., Przetoka perylimfatyczna jako problem diagnostyczny i leczniczy, Otolaryngologia Polska, 2/2007.
- Reguła J., Wallner G., Nowak S., Proga K., Marciniak A., Falkiewicz B., Stan obecny w rozpoznawaniu i leczeniu złożonych przetok odbytniczych (CPF) w chorobie Leśniowskiego-Crohna (chLC) w Polsce – na podstawie badania pt. „Schematy postępowania terapeutycznego u pacjentów ze złożonymi przetokami w przebiegu choroby Leśniowskiego-Crohna”, Gastroenterologia Kliniczna, 4/2018.
