Rehabilitacja po mastektomii

Rehabilitacja po mastektomii jest jednym z najważniejszych etapów leczenia. Mastektomia to inaczej zabieg amputacji jednej lub obu piersi, czego przyczyną jest nowotwór piersi.

Konsekwencje mastektomii

Ta szczególna operacja wiąże się z wieloma konsekwencjami, do których zalicza się:

• negatywne skutki przebywania w pozycji leżącej – między innymi niekorzystny wpływ na układ krążeniowo-oddechowy.
• ranę pooperacyjną – skutkuje ona niechęcią do wykonywania ruchów obręczą barkową oraz kończyną górną po stronie operowanej. Mogą powstać przykurcze mięśniowe i ograniczenie ruchomości klatki piersiowej.
• zrosty i bliznę – dochodzi do przykurczów i zmniejszenia zakresu ruchomości w obrębie rany pooperacyjnej. Głębokie blizny mogą powodować napięcie układu powięziowo-mięśniowego, czego konsekwencją bywają dolegliwości bólowe odczuwane nawet po wielu latach.
• utratę węzłów pachowych – czego konsekwencją jest obrzęk limfatyczny. Także radioterapia powoduje trudności z odpływem limfy.
• zaburzoną symetrię ciała w obrębie klatki piersiowej – w przypadku amputacji jednostronnej. Zmienia się  masa po jednej stronie ciała, co jest szczególnie istotne w przypadku kobiet o dużym biuście. Może dojść do asymetrii barków, co grozi skrzywieniem kręgosłupa. W przypadku amputacji obustronnej, często zauważa się pogłębienie kifozy piersiowej poprzez chęć odruchowego chowania klatki piersiowej.

Zobacz również: Leczenie blizn w sposób kompleksowy.

Rehabilitacja po mastektomii

Cele fizjoterapii obejmują:

• zapobieganie powikłaniom płucnym;
• zapobieganie zakrzepicy żył głębokich;
• szybka pionizacja;
• minimalizowanie blizn i zapobieganie powstawaniu zrostów;
• minimalizowanie lub zapobieganie obrzękom limfatycznym;
• edukacja dotycząca prawidłowej postawy ciała;
• utrzymanie wydolności pacjentki na dobrym poziomie.

Na samym początku należy pouczyć pacjentkę co należy, a czego nie wolno robić. Zaleca się próby poruszania ciałem, oddychanie pełną piersią oraz niehamowanie wdechu w obawie przed bólem. Zabrania się natomiast opuszczania operowanej kończyny górnej poza łóżko oraz zakładania biżuterii i zegarka.

Fizjoterapia – 0-3 doba

Celem jest głównie zapobieganie powikłaniom krążeniowym i układu oddechowego. Pacjentka powinna przyjmować pomału pozycję siedzącą i stojącą. Niezwykle ważna jest kinezyterapia. Na tym etapie obejmuje ona między innymi ćwiczenia czynne rąk i stóp (ruchy okrężne oraz zgięcia nadgarstów i stawów skokowych, rozszerzanie na bok palców rąk i stóp). Wykonuje się także ćwiczenia dużych stawów kończyn górnych i dolnych (czynne lub czynno-bierne unoszenie i opuszczanie kończyn górnych, naprzemienne przyciąganie kolan w kierunku brzucha). Powinno się je wykonywać co pół godziny po 20 razy każde. Nie są wymagające, a umożliwiają poprawne funkcjonowanie układu krążenia.

Inną ważną grupą ćwiczeń na tym etapie są ćwiczenia oddechowe. Fizjoterapeuta szczególną uwagę skupia na nauce pacjentki oddychania torem przeponowym z pogłębionym wydechem. Niezbędne są również ćwiczenia efektywnego kaszlu, nawet do 6-8 razy dziennie.

Zobacz również: Ćwiczenia oddechowe w rehabilitacji.

Kolejnym istotnym elementem jest terapia ułożeniowa pacjentki. Kończyny dolne powinny być uniesione powyżej poziomu serca, natomiast kończyna górna po stronie operowanej powinna znajdować się na specjalnym klinie.

Wykonuje się szereg czynności mających na celu pionizację. Początkowo jest to siad z oparciem pod głową i plecami, następnie siad ze spuszczonymi nogami, a na końcu siad na wózku inwalidzkim. Pacjentka może samodzielnie przemieszczać się do toalety przy asekuracji osób trzecich. Przeciwwskazania do przyjmowania pozycji siedzącej obejmują ogólny stan zapalny organizmu, stan zapalny w miejscu operowanym lub temperaturę powyżej 37,5 stopni Celsjusza.

Fizjoterapia – 4-5 doba

Głównym celem jest zapobieganie obrzękom limfatycznym, praca nad utrzymaniem prawidłowego zakresu ruchomości oraz uelastycznianie tkanek okołooperacyjnych. Kontynuuje się ćwiczenia czynne oraz terapię ułożeniową 3 razy dziennie po 5 minut. Niezwykle ważne jest utrzymanie zakresu ruchomości kończyny górnej po stronie operowanej lub zwiększanie go w przypadku ograniczeń. Właśnie dlatego wykonuje się ćwiczenia czynne danej kończyny górnej w odciążeniu oraz ćwiczenia czynne samowspomagane. Dotyczą wszystkich stawów.

W celu zmniejszania obrzęków limfatycznych wprowadza się masaż i automasaż limfatyczy kończyny górnej oraz stosuje kinesiotaping. Masowana kończyna musi być czysta, sucha i ułożona pod kątem 45 stopni. Należy omijać okolicę blizny.

Zobacz również: Jak oklejać plastrami do kinesiotapingu?

Fizjoterapia w okresie późnym

W okresie późnym, pozaszpitalnym, zaleca się ćwiczenia ogólnokondycyjne. Najczęściej wykorzystuje się cykloergometr oraz wszelkie marsze na bieżni ruchomej. Rehabilitacja po mastektomii w tym etapie ma na celu także poprawę zdolności manualnych rąk, ponieważ kobiety po tego rodzaju zabiegach często oszczędzają kończynę górną po stronie operowanej, czego skutkiem jest zmniejszenie precyzji ruchów. Dodatkowo zaleca się relaksację, między innymi basen, muzykoterapię, aromaterapię czy trening autogenny.

Obrzęki limfatyczne w dalszym ciągu zmniejsza się za poprzez drenaż limfatyczny lub automasaż i kinesiotaping. Stosuje się też rękaw uciskowy.

Bibliografia

1. Mikołajewska E., Fizjoterapia po mastektomii, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010.

	Plastry do kinesiotapingu Zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce z bólem układu mięśniowo-nerwowego. Dodatkowo korzystnie wpływają na poprawę krążenia krwi oraz limfy, zapewniając przy tym wygodę podczas noszenia. Zobacz więcej...
	Plastry kinesiotaping Taśmy Kinesio Tex Classic to oryginalne, japońskie plastry znane i cenione od lat przez fizjoterapeutów na całym świecie. Stworzone zostały i do tej pory nadzorowane są przez doktora Kenzo Kase. Taśmy te zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce Zobacz więcej...