Statyny do grupa leków przeciwmiażdżycowych, które obniżają stężenie cholesterolu we krwi. Mają ogromny wpływ na zmniejszenie śmiertelności z powodu chorób układu sercowo-naczyniowego. Jeszcze do niedawna uważano, że statyny są całkowicie bezpieczne. Dziś jednak wiadomo, że niekiedy mogą powodować działania niepożądane.
Jak działają statyny?
Leki te są inhibitorami reduktazy 3-hydroksy-3-metyloglutarylokoenzymu A, kluczowego enzymu w produkcji cholesterolu. W następstwie zahamowania syntezy cholesterolu w hepatocytach dochodzi do zwiększenia ekspresji receptora LDL i zwiększenia liczby jego cząsteczek, czego skutkiem jest zwiększone usuwanie LDL z krwi i spadek stężenia cholesterolu w osoczu. Ponadto przyśpiesza się metabolizm VLDL. Statyny mogą wykazywać dodatkowe korzystne działania (plejotropowe):
- poprawę czynności śródbłonka;
- stabilizację blaszki miażdżycowej;
- ograniczenie odczynu zapalnego w ścianach naczyń;
- efekty przeciwzakrzepowe i profibrynolityczne;
- zmniejszenie stresu oksydacyjnego.
Udział w ostatecznym efekcie klinicznym nie jest poznany. Istnieją dowody wskazujące, że stosowanie statyn może prowadzić do zmian jakościowych w strukturze blaszki miażdżycowej, dzięki którym staje się ona mniej podatna na destabilizację. Największy spadek stężenia cholesterolu LDL powoduje pierwsza dawka statyny, zwykle 10-20 mg/d. Bez względu na wiek i płeć omawiane leki zmniejszają ryzyko wystąpienia incydentów wieńcowych, udaru mózgu i zgonu z przyczyn sercowych.
Kiedy stosować statyny?
Głównym wskazaniem do przyjmowania statyn jest hipercholesterolemia – zarówno prosta, jak i mieszana, ponieważ podstawowym celem tych leków jest obniżanie stężenia cholesterolu. Statyny są powszechnie stosowane w leczeniu i profilaktyce:
W niektórych przypadkach statyny stosuje się do zmniejszania ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, szczególnie u osób z grup wysokiego ryzyka. Ich przyjmowanie zmniejsza ryzyko wystąpienia udaru mózgu czy zawału serca, a więc konsekwencji często współistniejących z tego typu chorobami.
Należy pamiętać, że w celach profilaktycznych przede wszystkim należy zmienić styl życia. Przyjmowanie statyn nie zda się na wiele, jeśli pacjent jednocześnie będzie stosował wysokotłuszczową dietę i unikał aktywności fizycznej. Statyny można stosować dopiero wówczas, gdy modyfikacja stylu życia nie powoduje spadku poziomu cholesterolu.
Statyny nie tylko na układ krwionośny
Poza korzystnym wpływem na układ sercowo-naczyniowy należy wyróżnić zdolność tych leków do zmniejszania ryzyka wystąpienia demencji, a także działania przeciwzapalnego. Zmniejszanie intensywności stanów zapalnych ma znaczenie głównie u osób ze schorzeniami reumatoidalnymi, których istotą są właśnie przewlekłe zapalenia stawów. Zgodnie z wynikami najnowszych badań statyny wykazują możliwość działania immunomodulującego w przypadku chorób tkanki łącznej.
Przeciwwskazania i skutki uboczne
Przeciwwskazania do przyjmowania statyn to przede wszystkim:
- czynna lub przewlekła choroba wątroby – aktywność aminotransferaz w surowicy przekraczająca górną granicę normy;
- ciąża;
- okres karmienia piersią.
W niektórych przypadkach odnotowuje się skutki uboczne przyjmowania tych leków. Najczęściej stwierdza się toksyczny wpływ na wątrobę, co manifestuje się pod postacią żółtaczki, senności, ogólnego zmęczenia i podwyższonego stężenia bilirubiny. Sporadycznie zauważa się uszkodzenie mięśni (rabdomioliza), podwyższenie poziomu adrenokortykotropiny czy uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego (w przypadku bardzo dużych dawek leków). Działania niepożądane mogą dotyczyć do 2% osób przyjmujących statyny.
Polecane produkty:
![]() |
Omega 3
Olej Omega 3 to czysty, 100% naturalny produkt pozyskiwany z rośliny o nazwie Pachnotka zwyczajna (Perilla frutescens). Tłoczony jest na zimno co sprawia, że zachowuje wszystkie, cenne składniki. Stanowi m.in. wsparcie dla mózgu ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2005.
- Bogdański P., Pupek-Musialik D., Statyny – standard terapii XXI wieku. Jak wybrać optymalną dawkę?, Forum Zaburzeń Metabolicznych, 3/2010.
- Główczyńska R., Paluch W., Filipiak K., Działania niepożądane statyn, Choroby Serca i Naczyń, 1/2007.
- Kozłowski D., Opcje terapeutyczne u chorych wymagających leczenia statynami – jak postępować?, Geriatria, 7/2013.