Zespół mięśnia gruszkowatego stanowi mięśniowopochodną przyczynę dolegliwości bólowych okolicy pośladkowo-krzyżowej. Choroba została opisana po raz pierwszy w 1947 roku przez Robinsona, jako zbiór objawów bólowych w regionie odcinka lędźwiowego kręgosłupa lub pośladka, promieniujących do kończyny dolnej.
Zespół mięśnia gruszkowatego – przyczyny
Przyczyną jest ucisk nerwu kulszowego najczęściej przez patologicznie powiększony mięsień gruszkowaty, czyli jego przerost. Jednakże istnieje wiele przyczyn ucisku i podrażnienia nerwu kulszowego, w tym:
- bezpośredni lub pośredni uraz okolicy krzyżowo-biodrowej lub pośladkowej – może prowadzić do omawianego zespołu. Jest wynikiem powstania krwiaka i blizn między nerwem kulszowym i krótkimi rotatorami zewnętrznymi;
- przykurcz zgięciowy w biodrze – zwiększone napięcie mięśni skutkuje ich przerostem bez odpowiedniego powiększania się wielkości otworów kostnych, co powoduje ucisk nerwu kulszowego;
- kulszowe zapalenie kaletki;
- rzekomy tętniak tętnicy pośladkowej dolnej;
- nadmierny trening ścięgien mięśni grzbietowych uda;
- stan zapalny i przykurcz mięśnia gruszkowatego;
- anomalie anatomiczne.
Warto wiedzieć, że kobiety aż 6 razy częściej cierpią na zespół mięśnia gruszkowatego niż mężczyźni. W rezultacie można zaliczyć płeć do czynników ryzyka wystąpienia tej dolegliwości.
Zespół mięśnia gruszkowatego – objawy
Wyróżnia się 6 charakterystycznych objawów / danych klinicznych zespołu:
- Historia przebytych urazów okolicy krzyżowo-biodrowej i okolicy pośladkowej.
- Ból w okolicy stawu krzyżowo-biodrowego, wcięcia kulszowego mięśnia gruszkowatego, który utrudnia chodzenie.
- Nasilenie bólu przy schylaniu się lub podnoszeniu przedmiotów.
- Wyczuwalna struktura o kształcie kiełbasy, wrażliwa na badanie dotykowe nad mięśniem gruszkowatym.
- Możliwość uniesienia wyprostowanej kończyny dolnej.
- Zanik mięśnia pośladkowego w zależności od czasu trwania choroby.
Do pozostałych objawów można zaliczyć ból i osłabienie w czasie odwodzenia z oporem i zewnętrznej rotacji uda, a także miejscowy skurcz mięśnia. Zespół może powodować przewlekłe dolegliwości bólowe, bliznowacenie wokół nerwu kulszowego, a w najcięższych przypadkach nawet jego porażenie. Z danych epidemiologicznych wynika, że choroba stanowi przyczynę rwy kulszowej aż w 8% wszystkich przypadków.
Podsumowując można napisać, że zespół mięśnia gruszkowatego stanowi przyczynę bólu pośladka i kończyny dolnej oraz jest często maskowany przez objawy interpretowane jako promieniowanie z kręgosłupa lędźwiowego i stawów miednicy.
Diagnostyka zespołu mięśnia gruszkowatego
Zdiagnozowanie zespołu jest trudne, ponieważ nie wiadomo dokładnie, czy źródło bólu umiejscawia się w krążku międzykręgowym czy też wiąże się pierwotnie z uciskiem nerwu przez mięsień. Dotykiem można niekiedy wykryć tkliwe miejsce ponad otworem kulszowym. Badanie stawu biodrowego i podudzia zwykle wskazuje na ograniczoną zewnętrzną rotację biodra i zwiększone napięcie mięśnia lędźwiowo-krzyżowego.
Objawem zespołu jest zwykle ból pośladka promieniujący obwodowo wzdłuż przednio-bocznej powierzchni kończyny dolnej. W efekcie może to prowadzić do błędnego rozpoznania radikulopatii z poziomu L5. W związku z tym, w diagnostyce ważnym aspektem jest wykluczenie innych przyczyn dolegliwości, takich jak:
- przepuklina jądra miażdżystego na poziomie L4-L5 lub L5-S1;
- stenoza kanału kręgowego;
- nadmierne napięcie mięśni przykręgosłupowych.
Testy funkcjonalne
Kolejny etap badania fizjoterapeutycznego stanowi wykonanie testów funkcjonalnych. Najczęściej stosuje się testy takie jak:
- test Freiberga – pacjent w leżeniu na plecach, fizjoterapeuta ustawia biernie kończynę dolną w rotacji wewnętrznej przy wyprostowanym stawie kolanowym. W przypadku zespołu mięśnia gruszkowatego dochodzi do kompresji nerwu kulszowego i prowokowania objawów bólowych;
- test Pace’a – pacjent w pozycji siedzącej, ból w pośladku wywołuje się poprzez oporowane odwiedzenie w stawie biodrowym;
- test FAIR – pacjent w leżeniu na wznak. Fizjoterapeuta biernie ustawia badaną kończynę dolną w zgięciu, przywiedzeniu i rotacji wewnętrznej w stawie biodrowym. Ból podczas testu w okolicy pośladka wskazuje na zespół mięśnia gruszkowatego.
Zobacz również: Metody terapii manualnej w łagodzeniu bólu.
Zespół mięśnia gruszkowatego – leczenie
Leczenie polega na ostrzykiwaniu mięśnia gruszkowatego kortykosteroidami z dodatkiem środka znieczulającego. Lek należy wprowadzić dookoła nerwu, unikając jego bezpośredniego nakłucia.
Ważne jest także postępowanie fizjoterapeutyczne. Do najczęściej stosowanych technik zalicza się mobilizację stawu krzyżowo-biodrowego, rozciąganie mięśnia gruszkowatego, uogólnione rozluźnianie pozycyjne, neuromobilizację nerwu kulszowego, masaż poprzeczny mięśnia gruszkowatego, a także masaż funkcjonalny tkanek miękkich.
W leczeniu często wykorzystuje się również Masaż Tkanek Głębokich. Świetnie pokazuje to fizjoterapeuta i osteopata Łukasz Czubaszewski z firmy MTG na stronie dotyczącej terapii mięśnia gruszkowatego.
Na poniższym filmie omówione zostały funkcje mięśnia gruszkowatego oraz jak poddać go fizjoterapii na przykładzie naszej pacjentki z Centrum Fizjoterapeuty:
Polecane produkty:
|
Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę
Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, że wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej... |
|
Kwas hialuronowy na stawy i skórę
Kwas hialuronowy zapewnia mazi stawowej właściwości lepko-sprężyste, przez co zmniejsza ból w stawach. Dodatkowo wypełnia przestrzenie w naskórku redukując zmarszczki. Sprawia, że skóra wygląda młodziej i polepsza się jej odcień, dając też efekt ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Gaździk T., Ortopedia Duttona, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, tom 1, Warszawa 2014.
- Zaworski K., Latosiewicz R., Majcher P., Derewiecki T., Terapia manualna w diagnozowaniu i leczeniu zespołu mięśnia gruszkowatego – studium przypadku, Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2/2015.
- Marciniak W., Szulc A., Wiktora Degi Ortopedia i Traumatologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2003.
