Radikulopatia

Radikulopatia odnosi się do uszkodzenia lub podrażnienia korzeni nerwowych nerwów rdzeniowych w obrębie kręgosłupa. Najczęściej spotyka się radikulopatię lędźwiową oraz szyjną.

Przyczyny

Przyczyną radikulopatii jest dysfunkcja korzeni nerwów rdzeniowych, co może być spowodowane między innymi:

• uciskiem zwyrodnieniowych wyrośli kostnych na nerwy;
• przepukliną krążka międzykręgowego;
• złamaniem lub pęknięciem kręgu.

Wraz z postępem choroby zwyrodnieniowej dochodzi do zwężenia przestrzeni międzykręgowej, zniekształcenia powierzchni trzonów, przemieszczenia powierzchni stawowych, a w konsekwencji zniekształcenia otworów międzykręgowych.

W związku z faktem, że korzenie nerwów rdzeniowych, przebiegające w bezpośrednim sąsiedztwie krążków międzykręgowych, wydostają się z kręgosłupa przez wąskie otwory międzykręgowe, nawet najmniejsza deformacja w przebiegu zmian zwyrodnieniowych może powodować nasilone dolegliwości.

Do rzadszych przyczyn zalicza się nowotwory kości, zapalenia kości czy krwiaki.

Objawy

Objawy radikulopatii zależą od stopnia uszkodzenia korzeni nerwowych, a także miejsca i poziomu kręgosłupa, którego dotyczy. Istnieją czynniki zwiększające nasilenie objawów, takie jak np. nieodpowiednia pozycja.

Ból towarzyszący radikulopatii jest ostry i przenikliwy, często towarzyszą mu parestezje lub dyzestezje. W odróżnieniu od przewlekłego bólu związanego ze zmianami zwyrodnieniowymi kręgów ból jest zazwyczaj jednostronny i promieniuje wzdłuż dermatomu. W zależności od poziomu uszkodzenia korzenia nerwowego, promieniowanie to jest zmienne. Może też występować zaburzenie funkcji czuciowej lub motorycznej bez nasilonego bólu.

Zobacz również: Zespół korzeniowy i rzekomokorzeniowy.

Radikulopatia lędźwiowa

To zespół objawów, na który składają się neurogenny ból pleców i ból kończyny dolnej promieniujący od korzenia nerwu rdzeniowego odcinka lędźwiowego. Oprócz dolegliwości bólowych pacjenci mogą odczuwać:

• drętwienie, mrowienie i parestezje w obszarze zaopatrywanym przez zajęty korzeń lub korzenie nerwowe;
• osłabienie mięśni;
• brak koordynacji w zajętej kończynie;
• skurcz mięśni i ból pleców;
• ból pośladków;
• zaburzenie w odruchach.

Ponadto pacjenci z radikulopatią lędźwiową często prezentują odruchowe przesunięcie tułowia na jedną stronę. Niekiedy dochodzi u nich do ucisku na korzenie nerwów rdzeniowych lędźwiowych i ogon koński, co powoduje mielopatię lędźwiową oraz zespół ogona końskiego (obejmuje on m.in. objawy ze strony pęcherza moczowego).

Radikulopatia szyjna

Radikulopatia szyjna to neurologiczny stan wywołany kompresją lub uszkodzeniem korzeni nerwowych szyjnego odcinka kręgosłupa. Stan ten generuje ból w obrębie szyi i nierzadko promieniuje do obręczy barkowej oraz kończyn górnych. Ból dotyczy także okolicy międzyłopatkowej. Oprócz dolegliwości bólowych pacjenci skarżą się na:

• nasilenie dolegliwości podczas rotacji szyi;
• skurcz mięśni i ból pleców;
• drętwienie, mrowienie i parestezje w obszarze zaopatrywanym przez zajęty korzeń lub korzenie nerwowe;
• osłabienie mięśni;
• brak koordynacji w zajętej kończynie górnej.

Zobacz również: Mielopatia szyjna.

Diagnostyka

Podstawą diagnostyki jest badanie MR, które jest bardzo dokładnie i umożliwia identyfikację nieprawidłowości mogących być przyczyną dolegliwości. Scyntygrafia oraz badanie RTG są polecane w razie podejrzenia złamania lub patologii kostnych.

Chociaż wymienione wyżej badania dostarczają użytecznych informacji o neuroanatomii, elektromiografia oraz badanie szybkości przewodzenia nerwowego dostarczają informacji o faktycznym stanie każdego z nerwów rdzeniowych oraz splotów lędźwiowych. Elektromiografia pozwala także na rozróżnienie uszkodzenia splotu od radikulopatii oraz identyfikację współistniejącej neuropatii z uwięźnięcia, takiej jak zespół kanału stępu, który może utrudniać rozpoznanie.

Testy funkcjonalne

U pacjentów z radikulopatią lędźwiową jednym z lepszych fizykalnych testów diagnostycznych jest objaw Laseque’a, gdyż niemal zawsze jest on dodatni. Z kolei w przypadku radikulopatii szyjnej dodatni jest test Spurlinga.

Leczenie

Podstawą leczenia radikulopatii w początkowej fazie jest fizjoterapia, obejmująca metody leczenia ciepłem, głęboki masaż oraz kinezyterapię. Całość terapii uzupełnia farmakoterapia, głównie podawanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych i rozluźniających mięśnie szkieletowe.

Celem postępowania leczniczego jest:

• repozycja krążka międzykręgowego;
• rozluźnienie i wzmocnienie mięśni przykręgosłupowych;
• zmniejszenie dolegliwości bólowych i likwidacja objawów towarzyszących.

Działania medyczne różnią się w zależności od tego, czy pacjent znajduje się w fazie ostrej czy przewlekłej. Rokowanie dla większości pacjentów cierpiących na radikulopatię szyjną jest korzystne. Leczenie nieoperacyjne jest skuteczne u 80 – 90% pacjentów, a zabiegi operacyjne stosowane są tylko, gdy postępowanie zachowawcze zawodzi.

Faza ostra

W okresie silnych dolegliwości bólowych celem leczenia powinno być opanowanie bólu i stanu zapalnego. Terapia obejmuje schładzanie obszaru bólowego (np. krioterapia), stosowanie leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych (NLPZ) oraz unikanie pozycji nasilających ból. U pacjentów, u których wykluczono objawy mielopatii, można również zastosować wyciąg szyjny powodujący zmniejszenie objawów korzeniowych poprzez odbarczenie uciśniętych korzeni nerwowych.

Faza przewlekła

W momencie ustąpienia ostrych dolegliwości bólowych można rozpocząć kinezyterapię oraz stosowanie zabiegów fizykalnych, m.in. naświetlanie promieniowaniem podczerwonym, prądy interferencyjne czy metodę TENS. Korzystna jest także terapia manualna, która powoduje natychmiastowe ustąpienie bólu i drętwienie kończyny. Także techniki z zakresu rozluźniania mięśniowo-powięziowego przynoszą szybką ulgę w bólu.

Podczas wykonywania ćwiczeń leczniczych należy pamiętać, że żadne z nich nie może powodować nasilenia objawów. Dodatkowo fizjoterapeuta powinien przeprowadzić z pacjentem rozmowę oraz poinstruować go odnośnie utrzymywania prawidłowych pozycji podczas wykonywania czynności dnia codziennego i spania.

Leczenie operacyjne

Jeśli po 6–8 tygodniach postępowania nieoperacyjnego nie obserwuje się stopniowej poprawy stanu pacjenta, można rozważyć zabieg operacyjny. Operacja neurochirurgiczna wskazana jest w przypadku obecności objawów klinicznych radikulomielopatii, spowodowanych uciskiem rdzenia kręgowego i korzeni nerwowych.

Zabieg polega na usunięciu części jądra miażdżystego, które powoduje ucisk na korzeń nerwowy, rdzeń nerwowy lub nerwy rdzeniowe. Zakres operacji uzależniony jest od rozległości zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa i odpowiednio przeprowadzony może przynieść bardzo dobre efekty u większości pacjentów. Należy jednak pamiętać, że około 90% pacjentów z dyskopatią szyjna ma dobre rokowanie i nie wymaga zabiegu operacyjnego.

	Mata z kolcami Mata z kolcami została wykonana z materiałów wytrzymałych i odpornych, a zarazem bezpiecznych. Regularnie stosowana w domowym zaciszu, niweluje liczne dolegliwości bólowe. Zobacz więcej...
	Mata do akupresury (mata z igłami) Mata do akupresury posiada specjalne igły. Ma działanie terapeutyczne i wykorzystywana jest na różne okolice ciała w celu zmniejszenia bólów, regulacji napięcia mięśniowego i wielu innych schorzeń. Zobacz więcej...

Bibliografia

1. Litak J., Grochowski C., Kulesza B., Kamieniak P., Ból kręgosłupa szyjnego w przebiegu radikulopatii, Journal of Education, Health and Sport, 6/2016.
2. Łukaszewska M., Łukaszewski B., Nazar J., (i inni), Radikulopatia szyjna, Polski Przegląd Nauk o Zdrowiu, 1/2014.
3. Samborski W., Skuteczność wybranych algorytmów postępowania fizjoterapeutycznego w leczeniu objawowym przewlekłych zespołów bólowych dolnego odcinka kręgosłupa z promieniowaniem do kończyny dolnej, Poznań 2013.