Wpływ aktywności fizycznej na organizm człowieka wywołuje szereg zmian adaptacyjnych – skłania go do przystosowania się do odbierania bodźców. Ćwiczenia fizyczne wywierają wpływ na wszystkie układy i wiele narządów ludzkiego organizmu.
Aktywność fizyczna – zalety
Aktywność fizyczna jest jednym z najskuteczniejszych sposobów zapobiegania chorobom cywilizacyjnym, takim jak choroba wieńcowa, nadciśnienie, cukrzyca. Dowiedziono, iż aktywność fizyczna, przede wszystkim u ludzi w wieku średnim i starszym wydłuża życie, zapobiega przedwczesnej śmierci i poważnym chorobom. Zmiany, jakie zachodzą w organizmie pod wpływem systematycznych ćwiczeń są wszechstronne.
Aktywność ruchowa wpływa na poprawę podstawowych cech motorycznych, takich jak: siła, szybkość i wytrzymałość. Korzystne zmiany zachodzą również w tkankach organizmu.
Wpływ na organizm człowieka
Jak powszechnie wiadomo, aktywność fizyczna uprawiana „z głową” powoduje szereg korzysci dla organizmu człowieka. Warto zatem zdecydować się na regularny sport, choćby np. basen, spacery, rower czy nordic walking.
Zobacz również: aktywność fizyczna w ciąży
Układ podporowy
Omawiając wpływ na układ podporowy należy wiedzieć, że aktywność fizyczna powoduje:
- wzrost masy kostnej;
- zmianę struktury kości;
- hipertrofię włókien kolagenowych w ścięgnach;
- polepszenie ukrwienia kości i więzadeł;
- wzrost syntezy włókien kolagenowych.
Jednorazowy wysiłek fizyczny nie wywiera wpływu na metabolizm tkanki kostnej, natomiast długotrwały trening, nawet o niewielkiej intensywności lub wręcz amatorskie uprawianie ćwiczeń rekreacyjnych stanowi jeden z ważniejszych czynników zapobiegających rozwojowi osteoporozy.
Ćwiczenia fizyczne znacznie przyczyniają się do wzrostu gęstości kości. Właściwa dieta oraz aktywność fizyczna w tym względzie jest szczególnie istotna w okresie dojrzewania, ponieważ im większa jest gęstość kości po osiągnięciu dojrzałości, tym mniej nasilona osteoporoza i mniejsze ryzyko złamań w wieku podeszłym.
Aktywność w profilaktyce osteoporozy
W profilaktyce osteoporozy jest także ważny rodzaj wykonywanych ćwiczeń jak również wielkość obciążenia. Aktywność fizyczna, która towarzyszy codziennym czynnościom życiowym nie wywiera skutecznego wpływu na układ kostny. Szczególną rolę odgrywają zwłaszcza ćwiczenia w obciążeniu, jak spacerowanie czy bieganie. Można stosować ćwiczenia oddziałujące na tkankę kostną dzięki sile generowanej w stawach, np. wiosłowanie lub podnoszenie ciężarów.
Ćwiczenia fizyczne mają również wpływ na tkankę kostną w wieku podeszłym. Na skutek obciążenia zewnętrznego dochodzi do stałej przebudowy kości, zmian w mikroarchitekturze i macierzy kostnej, w efekcie czego zwiększa gęstość kości. U kobiet po okresie menopauzy koreluje dodatnio z ilością wchłoniętego wapnia, jeśli jego podawaniu towarzyszy odpowiedni program ćwiczeń fizycznych.
Wysiłek fizyczny może stanowić przyczynę złamań kostnych. Najczęściej ma to miejsce podczas bardzo intensywnych treningów, kiedy siła mięśniowa przewyższa wytrzymałość kostną lub podczas nadmiernych obciążeń.
Układ mięśniowy
W przypadku mięśni szkieletowych, aktywność fizyczna powoduje:
- wzrost liczby miofibryli, białek kurczliwych, jąder komórkowych, mitochondriów;
- zwiększenie masy mięśniowej, aktywności enzymów i skuteczności wykorzystywania energii;
- wzrost stężenia glikogenu, mioglobiny, fosfolipidów, ATP, fosfokreatyny;
- wzrost siły mięśniowej na jednostkę przekroju poprzecznego mięśnia.
Wyrazem adaptacji mięśni poprzecznie prążkowanych do wysiłku fizycznego jest ich przerost pod wpływem treningu siłowego. Trening wytrzymałościowy ma mniejszy wpływ na wielkość masy mięśniowej. Przyrost mięśnia jest wynikiem przerostu poszczególnych jego włókien, zarówno szybkich jak i wolnych, z tym, że we włóknach szybkich proces ten zaznacza się silniej, niż w wolnych. Przyrost masy mięśniowej jest największy bezpośrednio po rozpoczęciu treningu przez osoby, które dotychczas nie były aktywne fizycznie, natomiast u wytrenowanych sportowców postępuje znaczenie wolniej. Zależy on od rodzaju i intensywności poszczególnych ćwiczeń oraz sumarycznego obciążenia podczas stałego treningu siłowego odbytego w określonym przedziale czasowym.
Ćwiczenia fizyczne wpływają korzystnie na działanie tak zwanej pompy mięśniowo-naczyniowej, dzięki czemu usprawnia się krążenie krwi na obwodzie i odpływ limfy naczyniami chłonnymi. Poza tym rozwijają zdolności reagowania mięśni na bodźce układu nerwowego oraz utrzymują prawidłową długość i elastyczność mięśni.
Ośrodkowy układ nerwowy
W przypadku ośrodkowego układu nerwowego, regularny i rozsądny ruch powoduje:
- wzrost stabilizacji i zdolności decydujących w trudnych sytuacjach;
- wzrost koordynacji ruchowej i koncentracji;
- zwiększenie szybkości uczenia się czynności ruchowych.
Umiarkowany wysiłek fizyczny oddziałuje ochronnie w stosunku do centralnego układu nerwowego. Udowodniono, że opóźnia on starzenie się układu nerwowego, nasila neurogenezę (powstawanie nowych neuronów), zwiększa możliwości poznawcze oraz opóźnia rozwój wielu chorób degeneracyjnych układu nerwowego. Ćwiczenia fizyczne mogą być elementem wspomagającym w leczeniu niektórych form padaczki, jak również choroby Parkinsona.
Przy jednorazowym wysiłku fizycznym oddziałuje na układ nerwowy w sposób taki, że ułatwia zmiany adaptacyjne organizmu do wysiłku, między innymi w układzie oddechowym i układzie krążenia. Nie zaobserwowano zmian adaptacyjnych w samym układzie nerwowym po wysiłku jednorazowym. W czasie treningu układ nerwowy reguluje przystosowanie organizmu do powtarzających się obciążeń fizycznych.
Układ nerwowy podczas ćwiczeń zwiększa między innymi koordynację ruchowo-mięśniową. Powtarzanie tych samych czynności często prowadzi do udoskonalenia techniki ruchów. Powoduje także polepszenie pamięci ruchowej. W zjawisko to zaangażowany jest przede wszystkim móżdżek, ale także kora mózgu i jądra podkorowe. Trening powoduje ponadto zwiększenie siły skurczu mięśni, co w pierwszym okresie zależy od układu nerwowego, a następnie dopiero od przerostu mięśni.
Układ oddechowy
W przypadku układu oddechowego aktywność fizyczna powoduje:
- wzrost wentylacji płuc;
- zwiększenie pojemności dyfuzyjnej, kapilaryzacji płuc i pojemności życiowej płuc;
- wzrost sprawności układu oddechowego;
- spadek oporu oddechowego;
- zmniejszenie częstości oddechów.
W czasie ćwiczeń fizycznych zwiększa się zapotrzebowanie organizmu na tlen.
Układ krążenia
Z kolei w przypadku układu krążenia, aktywność powoduje:
- zwiększenie pojemności minutowej serca;
- wzrost ukrwienia serca i maksymalnego nasycenia tlenem;
- spadek HR w spoczynku i krzepliwości krwi;
- wzrost ilości mitochondriów, mioglobiny, ATP, glukozy w mięśniu sercowym;
- usprawnienie transportu gazów;
- zwiększenie właściwości buforowych krwi;
- spadek stężenia cholesterolu, trójglicerydów.
Systematyczna aktywność ruchowa sprawia, że układ krążenia staje się bardziej sprawny i bardziej wydolny. Ćwiczenia fizyczne wpływają na ekonomizację czynności serca. U człowieka wytrenowanego częstotliwość skurczów serca zarówno w spoczynku, jak i podczas wysiłku, jest niższa od częstotliwości skurczów serca człowieka niewytrenowanego.
Układ pokarmowy
Ostatnim omawianym ukłądem jest układ pokarmowy. W jego przypadku aktywność fizyczna:
- polepsza funkcje trawienne oraz perystaltykę jelit;
- zapobiega osiadaniu moczu w przewodach moczowych (czyli profilaktyka infekcji i kamicy nerkowej);
- powoduje wzrost stężenia glikogenu i aktywności metabolizmu w wątrobie;
- zwiększa ukrwienie w obszarze trzewnym;
- poprawia sprawność mięśniową mięśni gładkich oraz poprawia wydolność narządów znajdujących się w jamie brzusznej i miednicy;
- wzmacnia czynności żołądka, nerek, jelit i wątroby.
- zapobiega zaparciom i problemom jelitowym.
Wpływ aktywności fizycznej na organizm człowieka jest bardzo duży. W rezultacie można nawet stwierdzić, że jest niezbędnym elementem prawidłowego rozwoju, a niewystarczająca ilość aktywności może natomiast stanowić istotny czynnik wpływający na pogorszenie stanu zdrowia.
Bibliografia
- Leszczyńska A., Sport to zdrowie! Refleksje o aktywności fizycznej Polaków, Folia Sociologia, 45/2013.
- Grzanka-Tykwińska A., Chudzińska M., Podhorecka M., (i inni), Udział w zajęciach Uniwersytetów Trzeciego Wieku, a aktywny styl życia osób starszych, Gerontologia Polska, 3/2015.
Polecane produkty:
|
Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę
Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, że wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej... |
|
Kwas hialuronowy na stawy i skórę
Kwas hialuronowy zapewnia mazi stawowej właściwości lepko-sprężyste, przez co zmniejsza ból w stawach. Dodatkowo wypełnia przestrzenie w naskórku redukując zmarszczki. Sprawia, że skóra wygląda młodziej i polepsza się jej odcień, dając też efekt ... Zobacz więcej... |
