Składowe dopełniacza to inaczej szereg białek istotnych z punktu widzenia odporności i prawidłowej czynności układu immunologicznego. Tworzą układ dopełniacza – podstawową część odporności wrodzonej. Wszelkie zaburzenia w obrębie składowych dopełniacza rzutują negatywnie na zdrowie człowieka, przyczyniając się do rozwoju ostrych i przewlekłych chorób.
Składowe dopełniacza – charakterystyka
Układ dopełniacza to kluczowy element odporności wrodzonej (nieswoistej) humoralnej każdego człowieka. Budują go tzw. składowe dopełniacza, czyli grupa około 30 białek znajdujących się w osoczu krwi. Przy dobrym zdrowiu są one nieaktywne, jednak wszelkie infekcje powodują ich aktywację (odpowiadają za to związki znajdujące się na powierzchni patogenów). Białka dopełniacza są aktywowane kaskadowo, co oznacza, że każdy uaktywniony składnik aktywuje kolejny.
Ciekawostką jest, że układ dopełniacza w rzeczywistości jest ogniwem łączącym mechanizmy odporności nieswoistej i swoistej, ponieważ jego aktywacja może zachodzić zarówno w sytuacji, gdy są obecne przeciwciała (charakterystyczna cecha odpowiedzi swoistej), jak i przy ich braku (charakterystyczna cecha odpowiedzi nieswoistej).
Składowe dopełniacza – przykłady
Białka dopełniacza noszą nazwy składające się z: litery C, cyfry arabskiej oraz (choć nie zawsze) małej litery lub liter alfabetu łacińskiego. Wyróżnia się więc m.in.: C1q, C1r/s, C2, C3, C4, C5, C6, C9, C9, C5a, C5b-8 i wiele innych. Są one produkowane przez różne tkanki i narządy, np. fibroblasty, wątrobę, skórę, płuca, monocyty, makrofagi i inne. W osoczu w największych ilościach znaleźć można białka C3, które stanowią główny wspólny element wszystkich dróg aktywacji dopełniacza. Jego niedobory w organizmie stanowią przyczynę ciężkich, nawracających infekcji.
Aktywacja składowych dopełniacza
Aktywacja składowych dopełniacza może następować 3 drogami:
- klasyczną – dotyczy głównie aktywacji składowych C1, C2 i C4, która następuje przez kompleksy immunologiczne antygen-przeciwciało, gdzie przeciwciałem jest IgG lub IgM;
- alternatywną – aktywacja czynników B, P i D następuje przez lipopolisacharydy bądź drobnoustroje;
- lektynową – czynnikiem inicjującym jest w największym stopniu białko wiążące mannozę. To receptor powierzchniowy zlokalizowany w osoczu, który wiąże oligosacharydy na powierzchni mikroorganizmów.
W każdym przypadku konieczne jest jednak wniknięcie patogenów do organizmu.
Składowe dopełniacza – funkcje
Składowe dopełniacza odpowiadają przede wszystkim za:
- uczestnictwo w eliminacji mikroorganizmów przez opsonizację (ułatwianie fagocytozy), chemotaksję i lizę komórek;
- działanie jako swego rodzaju pomost między odpornością wrodzoną a nabytą, przez aktywację limfocytów B;
- wzmacnianie pamięci immunologicznej;
- zapoczątkowywanie reakcji zapalnej;
- wspomaganie wydalania produktów resztkowych po apoptozie.
Dzięki aktywności składowych dopełniacza w miejscu objętym zakażeniem lub stanem zapalnym wzrasta przepływ krwi oraz przepuszczalność naczyń włosowatych. To następczo ułatwia przechodzenie przez śródbłonek naczyń krwionośnych mediatorów istotnych z punktu widzenia trwającej reakcji zapalnej i komórek zwalczających infekcje.
Składowe dopełniacza – zaburzenia
Nieprawidłowości układu dopełniacza odpowiadają za wystąpienie stanów patologicznych w każdym wieku i bez względu na płeć. Przeważnie przyjmują charakter niedoborów składników dopełniacza, co wiąże się z nawracającymi zakażeniami i chorobami autoimmunologicznymi. Chorobami związanymi z zaburzeniami w obrębie składowych dopełniacza są m.in.:
- obrzęk naczynioruchowy;
- choroba Alzheimera;
- napadowa nocna hemoglobinuria;
- kłębuszkowe zapalenie nerek;
- zwyrodnienie plamki żółtej;
- i wiele innych.
Diagnostyką i leczeniem zaburzeń składowych dopełniacza zajmuje się zespół interdyscyplinarny, w którym jednak zawsze powinien znajdować się immunolog.
Polecane produkty:
|
Kwas hialuronowy na stawy i skórę
Kwas hialuronowy zapewnia mazi stawowej właściwości lepko-sprężyste, przez co zmniejsza ból w stawach. Dodatkowo wypełnia przestrzenie w naskórku redukując zmarszczki. Sprawia, że skóra wygląda młodziej i polepsza się jej odcień, dając też efekt ... Zobacz więcej... |
|
Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę
Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, że wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Kobiela-Mednis A., Rola i znaczenie układu dopełniacza, 21 sierpnia 2023.
- Klaska I., Nowak J., Rola układu dopełniacza w fizjologii i patologii, Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 2007; 61: 167-177.
- Machalińska A., Karczewicz D., Rola układu dopełniacza w patogenezie AMD, Klinika Oczna, 2009, 111 (10-12).
