Laktaza to enzym występujący w jelicie cienkim niemowląt. Wraz z wiekiem aktywność i koncentracja tego enzymu w przewodzie pokarmowym zmniejsza się. Współcześnie głośnym i rozpowszechnionym tematem jest spożywanie mleka oraz nietolerancja laktozy.
Czym jest laktoza?
Laktoza, inaczej nazywana cukrem mlecznym, jest organicznym związkiem z grupy węglowodanów naturalnie występującym w mleku. Przyswajanie laktozy jest niezwykle ważne w okresie niemowlęcym, ponieważ cukier ten zwiększa absorpcję wapnia, magnezu i cynku. Ponadto wspiera rozwój bakterii Lactobacillus oraz dostarcza galaktozy, która jest niezbędna do tworzenia galaktolipidów korzystnie wpływając na strukturę błon komórkowych rozwijającego się mózgu dziecka.
Należy wiedzieć, że laktoza jest częstym składnikiem wielu leków, w których pełni funkcję substancji pomocniczej. Jako składnik leku nie może wywierać efektu farmakologicznego oraz powinna być obojętne w stosunku do substancji czynnych.
Za co odpowiada laktaza?
W organizmie ludzkim laktoza (cukier występujący w mleku) jest hydrolizowana do jednocukrów – D-glukozy i D-galaktozy, które następnie zostają wchłonięte do krwi. Za rozkład laktozy odpowiedzialny jest enzym laktaza, które fizjologicznie występuje w przewodzie pokarmowym człowieka. Katalizuje on rozpad disacharydu do galaktozy i glukozy – postaci o dużej biodostępności.
Laktoza, aby mogła spełniać swoje funkcje biologiczne, musi być zhydrolizowana w jelicie cienkim przez omawiany enzym. Hydroliza jest najistotniejszym elementem metabolizmu laktozy, gdyż niestrawiony dwucukier nie jest wchłaniany do krwiobiegu lecz pozostaje w świetle przewodu pokarmowego.
Laktaza w organizmie człowieka
Laktaza występuje w rąbku szczoteczkowym jelita cienkiego. Największa jej koncentracja pojawia się w środkowej części jelita czczego. Aktywność omawianego enzymu zmienia się w czasie rozwoju osobniczego. Najwyższe stężenia występują w okresie okołoporodowym, gdy zdolność do trawienia laktozy występującej w mleku matki jest kluczowa dla przetrwania noworodka. Jednak już po kilku pierwszych miesiącach życia jej stężenia zaczynają spadać. Wiąże się to z fizjologicznym zjawiskiem wyciszania aktywności genu odpowiedzialnego za syntezę tego enzymu.
Wykazano jednak, że około 30% populacji osób dorosłych na całym świecie zachowuje zdolność do trawienia laktozy. Najwięcej takich osób znajduje się na północy Europy.
Niedobór laktazy
Niedobór laktazy występuje u dużego odsetka społeczeństwa. Powoduje utratę naturalnej w wieku dziecięcym zdolności trawienia laktozy. Niemetabolizowana, a zatem niewchłonięta laktoza zwiększa ładunek osmotyczny przewodu pokarmowego, w efekcie czego zwiększa się zawartość wody w jelitach. To z kolei prowadzi bezpośrednio do biegunki.
W rezultacie fermentacji niewchłoniętej laktozy przez bakterie w okrężnicy wytwarzane są krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe i gazy – mikroflora bakteryjna jelit rozkłada laktozę do kwasu mlekowego, dwutlenku węgla, wodoru, metanu i wodorotlenków. Te procesy powodują szereg dodatkowych objawów, takich jak:
- dyskomfort;
- dolegliwości bólowe brzucha;
- wzdęcia;
- skurcze żołądka;
- bóle głowy, które często są niepokojące dla pacjenta.
Rodzaj i intensywność występujących objawów zależy jednak od stopnia niedoboru laktazy. Przykładowo, niektóre osoby dobrze tolerują mniejsze dawki mleka i produktów mlecznych, zaś objawy pojawiają się po spożyciu dużo większych ilości. Zmniejszanie aktywności tego enzymu następuje już w okolicach 2. roku życia i postępuje wraz z upływem czasu. Z tego względu nietolerancja laktozy jest współcześnie tak powszechna. Dodatkowo wykazano, że osoby dorosłe nie potrzebują mleka, aby organizm mógł prawidłowo funkcjonować. Mało kto jednak rezygnuje ze spożywania mleka ze względu na walory smakowe – z wyjątkiem sytuacji nadwrażliwości na laktozę, która powoduje wymienione wyżej nieprzyjemne dolegliwości.
Rzadkim schorzeniem jest alaktazja, czyli całkowity brak laktazy w jelicie człowieka, począwszy od narodzin aż do śmierci. Osoby cierpiące na całkowity brak tego enzymu wymagają zupełnie innego sposobu żywienia już od urodzenia.
Bibliografia
- Sawala W., Nietolerancja laktozy. Nietolerancja laktozy a stosowanie leków z laktozą, Poznań 2018.
- Zatwarnicki P., Nietolerancja laktozy – przyczyny, objawy, diagnostyka, Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne, 4/2014.
- Zdrojewicz Z., Zyskowska K., Wasiuk S., Laktoza zawarta w lekach a nietolerancja laktozy – fakty i mity, Pediatria i Medycyna Rodzinna, 3/2018.
Polecane produkty:
|
Probiotyki - naturalne kultury bakterii
Probiotyki bioalgi to żywe, naturalne i specjalnie wyselekcjonowane kultury bakterii, które uzupełniają dietę w składniki probiotyczne takie jak m.in. Lactobacillus Sporogenesis (Bacillus Coagulans), Lactobacillus Acidophilus, Bifidobacterium Bifidum ... Zobacz więcej... |
