Laktoza to cukier mleczny, czyli organiczny związek chemiczny należący do węglowodanów. Jest disacharydem, czyli cukrem złożonym. Występuje powszechnie w mleku – zarówno ludzkim, jak i zwierzęcym. Często zdarza się, że zaburzenia dotyczące laktazy (enzymu nabłonka jelita cienkiego) powodują nietolerancję laktozy.
Czym jest laktoza?
Omawiany disacharyd składa się z dwóch innych cząsteczek cukrów prostych – galaktozy i glukozy. Połączone są one ze sobą wiązaniem beta-1,4-glikozydowym. Laktoza jest mniej słodka niż glukoza i sacharoza. Nie może być bezpośrednio wchłonięta w układzie pokarmowym człowieka, dlatego często spotyka się wspomnianą nietolerancję laktozy.
Występowanie laktozy
Laktoza występuje powszechnie w mleku. Dla przykładu, w mleku krowim jest jej około 5%, zaś w ludzkim – nawet około 7%. W związku z tym, mniejszą lub większą zawartość tego związku można znaleźć w każdym produkcie spożywczym wykonanym na bazie mleka. Serwatka zawiera około 5% laktozy, podobnie jak maślanka. Nieco mniejsze ilości znajdują się w różnych serach, a nawet lodach. Laktoza może stanowić do 50% składu mleka w proszku.
Za co odpowiada laktoza?
Laktoza to przede wszystkim węglowodan złożony. Oznacza to, że jego podstawową funkcją będzie dodawanie energii, co jest niezwykle ważne mając na uwadze podstawowe przeznaczenie mleka. Mleko produkowane jest przez ssaki celem wyżywienia niezdolnego jeszcze do samodzielnego funkcjonowania potomstwa. Musi więc dostarczać tyle energii, aby młody organizm był w stanie prawidłowo się rozwijać. Laktoza pełni jednak również inne funkcje, między innymi:
- zwiększa absorpcję wapnia, magnezu i cynku;
- wspiera wzrost bakterii Lactobacillus;
- jest źródłem galaktozy niezbędnej do utrzymania struktury błon komórkowych.
Jak widać, są to ważne funkcje, szczególnie w przypadku młodych organizmów.
Laktoza w lekach
Laktoza jest jedną z najczęściej stosowanych substancji pomocniczych w przemyśle farmaceutycznym. Szacunkowo około 20% leków na receptę zwiera w swoim składzie tę substancję. Dzieje się tak, ponieważ jest:
- dobrze rozpuszczalna w wodzie;
- obojętna dla innych składników leków;
- tania;
- nietoksyczna;
- chemicznie trwała;
- bardzo smaczna.
Stosowana jest jako substancja wypełniająca lub rozcieńczająca – najczęściej w tabletkach lub kapsułkach. Dodatkowo znalazła zastosowanie w produktach liofilizowanych, jako nośnik leku w inhalatorach suchego proszku, a w połączeniu z sacharozą w cukrowych roztworach powlekających.
Nietolerancja laktozy
Główną przyczyną nietolerancji laktozy jest niedobór laktazy, enzymu rozkładającego ten cukier. Niemetabolizowana, a zatem niewchłonięta laktoza zwiększa ładunek osmotyczny przewodu pokarmowego, przez co zwiększa się zawartość wody w jelitach. To zaś prowadzi bezpośrednio do biegunki. Mikroflora bakteryjna jelit jednocześnie rozkłada laktozę do dwutlenku węgla, kwasu mlekowego, wodoru, metanu i innych związków chemicznych, czego skutkiem są przykre dolegliwości, w tym:
- ból brzucha;
- dyskomfort w jamie brzusznej;
- bóle głowy;
- uczucie ciężkości;
- wzdęcia;
- kolki jelitowe.
Nietolerancja laktozy może mieć charakter wrodzony lub pierwotny. Najczęściej dotyczy osób z zespołem jelita drażliwego. Rozwiązaniem dla osób dotkniętych dolegliwością jest spożywanie produktów o obniżonej zawartości laktozy i unikanie źródeł tego cukru. Prowadzi to do całkowitego wyciszenia objawów i normalnego funkcjonowania. Takiej diety należy przestrzegać już zawsze.
Polecane produkty:
|
Probiotyki - naturalne kultury bakterii
Probiotyki bioalgi to żywe, naturalne i specjalnie wyselekcjonowane kultury bakterii, które uzupełniają dietę w składniki probiotyczne takie jak m.in. Lactobacillus Sporogenesis (Bacillus Coagulans), Lactobacillus Acidophilus, Bifidobacterium Bifidum ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Sawala W., Nietolerancja laktozy a stosowanie leków z laktozą, Poznań 2018.
- Zatwarnicki P., Nietolerancja laktozy – przyczyny, objawy, diagnostyka, Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne, 4/2014.
- Włodarek D., Głąbska D., Nietolerancja laktozy – zalecenia dietetyczne, Medical Tribune, 10/2014.
