Amoniak stanowi nieorganiczny związek chemiczny powstały z połączenia azotu i wodoru. To toksyczna substancja, która jednak występuje w ludzkim organizmie i znajduje zastosowanie w różnych dziedzinach przemysłowych.
Synteza amoniaku
Amoniak powstaje w tkankach jako produkt deaminacji aminokwasów. W świetle przewodu pokarmowego powstaje w wyniku metabolizmu białek przy obecności bakterii dróg pokarmowych. W przypadku węglowodanów do syntezy tego związku dochodzi wówczas, gdy od węglowodanów odłączy się grupa aminowa.
Norma we krwi
Amoniak występuje we krwi w optymalnym stężeniu wynoszącym 23,6-41,3 mmol/L osocza. Jego ilość bada się w pobranym osoczu krwi. Przed przystąpieniem do pobrania krwi należy być na czczo przynajmniej 8 godzin.
Usuwanie amoniaku
W warunkach fizjologicznych (u osób zdrowych) metabolizm amoniaku następuje w wątrobie, mózgu oraz w mięśniach. Komórki wątrobowe wychwytują krążący we krwi amoniak i syntezują z niego mocznik wydzielając go do krwi. Właśnie w komórkach wspomnianych narządów i tkanek zlokalizowane są szlaki metaboliczne. W ich przebiegu następuje utylizacja amoniaku.
Przykładem jest cykl mocznikowy wspomniany wcześniej zachodzący w hepatocytach, czyli komórkach wątroby. Amoniak przekształca się do nietoksycznego mocznika, który bardzo dobrze rozpuszcza się w wodzie, dzięki czemu może zostać usunięty przez nerki. Innym przykładem jest cykl glutaminowy zachodzący w mózgu czy mięśniach.
Amoniak w przemyśle
Amoniak w warunkach normalnych to bezbarwny gaz o charakterystycznym, ostrym zapachu. Znalazł zastosowanie w wielu dziedzinach przemysłowych, gdyż reaguje z większością metali i ich stopami. Substancja ta stała się najważniejszym czynnikiem chłodniczym stosowanym w różnych liniach technologicznych oraz w przetwórniach żywności.
Dawniej amoniak był podstawowym składnikiem przemysłu cukierniczego, powstały nawet ciasteczka na jego bazie, które nazwano analogicznie amoniaczkami. Obecnie substancję tę wycofano ze sprzedaży, ponieważ wykryto jej negatywne działanie na organizm człowieka.
Działanie amoniaku
Amoniak wykazuje toksyczne działanie między innymi na ośrodkowy układ nerwowy. Z kolei wdychanie amoniaku może powodować podrażnienie dróg oddechowych i oczu prowadząc między innymi do zaburzenia funkcji oddechowych. W przypadku układu oddechowego skutki uboczne zauważa się przy stężeniu amoniaku wynoszącym 70 mg/m3. Narażenie na duże stężenia amoniaku może powodować napad kaszlu, skurcze gardła i silne uczucie zatykania oddechu. Jeśli ciekły amoniak zostanie wylany na skórę, szybko następuje jej odmrożenie.
W momencie, gdy amoniak nie jest prawidłowo metabolizowany, a jego stężenie w organizmie wzrasta, następuje szereg niekorzystnych dla człowieka zjawisk. Amoniak może przenikać barierę krew-mózg, a także powodować encefalopatię.
Podwyższony poziom amoniaku we krwi
Najczęściej przyczyną podwyższonego poziomu amoniaku we krwi jest niewydolność wątroby, przez co przemiana amoniaku w mocznik nie przebiega prawidłowo.
Badanie amoniaku znajduje zastosowanie w medycynie w momencie podejrzenia np.:
- encefalopatii wątrobowej;
- różnego rodzaju zaburzeń metabolicznych;
- marskości wątroby;
- upośledzenia funkcji wątroby w efekcie jej niewydolności.
Encefalopatia wątrobowa stanowi następstwo zmniejszenia się liczby czynnych hepatocytów, do czego dochodzi zazwyczaj w wyniku ich martwicy. To właśnie ta jednostka chorobowa stanowi jedną z najczęstszych przyczyn podwyższenia poziomu amoniaku we krwi. W jej przebiegu dochodzi do zwiększenia ilości nie tylko amoniaku, ale również innych neurotoksyn.
Bibliografia
- Traczyk W., Fizjologia człowieka w zarysie, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.
- Rogalewicz G., Bajdur W., Modelowanie zagrożeń przemysłowych na przykładzie substancji chemicznej – amoniaku, Technika. Informatyka. Inżynieria Bezpieczeństwa, 2014.
Polecane produkty:
|
Chlorella z rozerwaną ścianą komórkową
Chlorella to alga słodkowodna, która wspomaga naturalne procesy organizmu w oczyszczaniu z toksyn. Oprócz witamin i minerałów, zawiera m.in. CGF (czynnik wzrostu Chlorelli), który przyspiesza regenerację tkanek, podział i wzrost komórek. Zobacz więcej... |
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
