Zespół Caplana to reumatoidalna postać pylicy płuc górników kopalń węgla o nieznanym mechanizmie powstawania. W 1953 roku Caplan opisał u górnika reumatoidalną postać pylicy, której towarzyszyła obecność w obrazie RTG płuc okrągłych zacienień o średnicy 0,5-5 cm. U chorych występują również objawy RZS, dlatego w badaniu krwi pojawia się czynnik reumatoidalny. Choroba rzadziej występuje w pylicy azbestowej.
Co to jest pylica?
Obecnie, zgodnie z definicją przyjętą przez Międzynarodową Organizację Pracy, pylice stanowią grupę kilkunastu chorób płuc spowodowanych ekspozycją na pyły o właściwościach zwłókniających. Choroby te cechują się gromadzeniem w tkance płucnej skupisk pyłu oraz tworzeniem odczynu tkanki płucnej na jego obecność. Pył zaś definiuje się jako aerozol złożony z cząstek stałych nieożywionych.
Wyróżnia się wiele rodzajów pylicy, między innymi berylową, azbestową czy górników kopalń węgla. Wszystkie one różnią się między sobą negatywnymi skutkami zdrowotnymi (działają zwłókniająco o różnym nasileniu).
Z czego wynika zespół Caplana?
Omawianą chorobę opisano po raz pierwszy u górników węgla chorych na reumatoidalne zapalenie stawów, ale występować może także u osób narażonych na inne pyły mineralne – w tym garncarzy czy pracowników pracujących przy piasku. Dokładana etiologia tego zespołu wciąż nie została poznana.
Jak objawia się zespół Caplana?
Zespół Caplana zwany jest również reumatoidalną pylicą płuc. To specyficzna postać tej choroby, gdyż towarzyszą jej objawy reumatoidalnego zapalenia stawów. Guzki reumatoidalne w zespole Caplana są zazwyczaj większe niż w przypadku zwykłych guzków reumatoidalnych. Pojawiają się zacienienia, które mają średnicę od 0,5 do 5 cm i lokalizują się w obu płucach. Początkowo zacienienia są niewielkie, lecz wraz z upływem czasu zwiększają swoją objętość prowadząc do zwłóknienia płuc. Jednocześnie objawy rozwijają się tutaj szybciej, niż w przypadku pylic bez RZS.
Poza zmianami reumatoidalnymi w przebiegu omawianego zespołu występują zmiany i objawy typowo pylicze, w tym:
- przewlekłe duszności, zwłaszcza podczas wysiłku;
- kaszel;
- odkrztuszanie wydzieliny;
- przewlekłe stany podgorączkowe.
Zmętnienia mogą różnić się wielkością, począwszy od małych zmętnień, które pojawiają się jako prosta pylica płuc, po bardzo duże zmętnienia, które mogą objawiać się postępującym i masywnym zwłóknieniem. Może towarzyszyć temu wysięk w opłucnej. Zwykle zmętnienia pokrywają się z początkiem zapalenia stawów, ale są zgłaszane przypadki, w których zapalenie stawów rozwinęło się około 6-10 lat przed zmianami w płucach. Podsumowując, zespół Caplana obejmuje jednoczesne występowanie guzków reumatoidalnych oraz zmian pyliczych.
Diagnostyka zespołu Caplana
W pierwszej kolejności należy wykonać badanie rentgenowskie płuc. Z kolei testy czynnościowe płuc mogą ujawnić mieszany obraz restrykcyjny i obturacyjny z całkowitą utratą objętości płuc wraz ze zmniejszoną zdolnością płuc do dyfuzji gazów. Należy również wykonać pełne badania morfologiczne, szczególnie pod kątem obecności czynnika reumatoidalnego. W surowicy mogą być obecne przeciwciała przeciwjądrowe.
Leczenie zespołu Caplana
Guzki reumatoidalne nie wymagają leczenia. W przypadkach podejrzanych guzków (budzących wątpliwość, niejasnego pochodzenia itd.) należy wykonać biopsję zmiany, by wykluczyć nowotwór lub zapalenie (np. gruźlicę). Nie ustalono do tej pory skutecznego leczenia zmian mimo licznych prób klinicznych.
Podstawą postępowania jest natychmiastowa likwidacja ekspozycji na czynnik powodujący schorzenie, czyli unikanie kontaktu z pyłami w miejscu pracy. Jednocześnie należy w razie konieczności zmodyfikować swoje życie codzienne. Modyfikacja ta obejmuje unikanie miejsc, gdzie można narazić się na dłuższy kontakt ze spalinami i zanieczyszczeniami powietrza. Co ważne, palacze powinni jak najszybciej rzucić palenie. Niekiedy wprowadza się terapię glikokortykosteroidami. W większości przypadków stosuje się standardowe metody leczenia przeznaczone dla pacjentów z reumatoidalnym zapaleniem stawów.
Zobacz również: Reumatoidalne zapalenie stawów – fizjoterapia.
Rokowanie jest raczej dobre, ale należy wykryć chorobę wcześnie, aby szybko przestać narażać się na pyły. Jeśli nastąpią nieodwracalne zwłóknienia płuc, rokowanie znacznie się pogarsza. Zespół Caplana zaliczono do grupy chorób zawodowych.
Bibliografia
- Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, tom I, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006.
- Brzeski Z., Sodolski W., Paprzycki P., Sodolska K., Nowe spojrzenie na funkcję układu oddechowego osób z rozpoznaną pylicą płuc małych zacienień, Medycyna Ogólna, 15/2009.
- Zygulska A., Zawodowe choroby płuc – wybrane zagadnienia, Przegląd Lekarski, 4/2018.
- Zeineb A., Mouna B., Sana A., Houda K., Elyes B., A case of Caplan syndrome in a recently diagnosed patient with silicosis: A case report, Radiology Case Reports, 13/2018.
Polecane produkty:
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
