Pylica płuc stanowi częstą chorobę zawodową dotyczącą układu oddechowego. Rozwija się najczęściej w wyniku ekspozycji na pył towarzyszący procesom przemysłowym oraz wydobywczym. W rzeczywistości pylice to grupa kilkunastu chorób dotyczących płuc wywołanych działaniem pyłów o właściwościach zwłókniających.
Pylica – charakterystyka
Zgodnie z ogólnie przyjętą definicją, pylice charakteryzują się gromadzeniem w tkance płucnej skupisk pyłu oraz odczynem tkanki płucnej na jego obecność. Z kolei mianem pyłu określa się aerozol złożony z cząstek stałych nieożywionych.
W ostatnich latach znacznie wzrosła liczba zachorowań na pylicę azbestową, jednak częstość występowania poszczególnych rodzajów nie została dokładnie określona. Wśród chorych dominują mężczyźni, a około 90% przypadków dotyczy osób po 40. roku życia.
Do najczęściej rozpoznawanych pylic w Polsce zalicza się:
- pylica krzemowa;
- pylica azbestowa;
- pylica górników kopalń węgla.
Pylica krzemowa
Powoduje ją wdychanie pyłu krzemionki krystalicznej. W rezultacie takiej ekspozycji płuc rozwija się ogniskowe włóknienie tkanki płucnej o charakterze kolagenowym, ze skłonnością do hialinizacji. Narażenie na tego rodzaju pylicę występuje przy budowie tuneli, chodników kopalnianych, w kamieniołomach, w przemyśle hutniczym, u murarzy szamotowych oraz w przemyśle porcelanowym.
Działanie chorobotwórcze krzemionki uwarunkowane jest dotarciem cząstek pyłu do światła pęcherzyków płucnych. Część pyłu przenika przez błonę pęcherzykową do tkanki śródmiąższowej, gdzie następuje rekrutacja makrofagów i fagocytoza pyłu. Cytotoksyczne właściwości krzemionki prowadzą do uszkodzenia komórek układu immunologicznego i uwolnienia substancji odpowiadających za rozwój włóknienia tkanki płucnej. Włóknienie tkanki płucnej w krzemicy ma charakter ogniskowy i widoczne jest mikroskopowo w postaci guzków o różnej średnicy. Guzki te mogą się zlewać w większe ogniska, czego efektem są rozległe zmiany guzowate. To z kolei nosi nazwę postępującego rozległego włóknienia.
Pylica azbestowa
To rozlane włóknienie śródmiąższowe tkanki płucnej wywołane wdychaniem pyłu azbestu, czemu często towarzyszą zmiany w opłucnej. Na zachorowanie najbardziej narażeni są pracownicy zatrudnieni przy usuwaniu wyrobów azbestowych w budownictwie.
Włókna azbestu, docierające do pęcherzyków płucnych, ulegają fagocytozie całkowicie lub częściowo. Część z nich przenika do tkanki śródmiąższowej i do opłucnej. Reakcją na włókna azbestu jest makrofagowe zapalenie pęcherzyków, którego wynikiem jest postępujący proces włóknienia tkanki śródmiąższowej, zajmujący głównie dolne części płuc. W następstwie migracji włókien do opłucnej trzewnej i ściennej rozwija się najpierw proces zapalny, a później włóknienie.
Pylica górników kopalń węgla
Tego typu pylicę powoduje wdychanie pyłu kopalnianego. Cechuje się ona ogniskowym włóknieniem tkanki płucnej. Pylica górników kopalń węgla wykazuje liczne podobieństwa do pylicy krzemowej, różni się jednak w wielu szczegółach dotyczących etiopatogenezy oraz obrazu i przebiegu klinicznego. Przede wszystkim należy wspomnieć, że przebiega znacznie łagodniej niż pylica azbestowa.
Szczególną postacią pylicy górników kopalń węgla jest zespół Caplana. Caplan opisał u górnika reumatoidalną postać pylicy, z obecnością w obrazie radiologicznym płuc okrągłych zacienień. Zmianom tym towarzyszą objawy reumatoidalnego zapalenia stawów i czynnik reumatoidalny. Rzadko występuje też w pylicy azbestowej.
Zobacz również: RTG klatki piersiowej.
Pylica płuc – objawy
Efektem rozwoju pylicy jest powstawanie tkanki łącznej włóknistej w obrębie miąższu płuc. Prowadzi to do niewydolności oddechowej, nadciśnienia płucnego oraz prawokomorowej niewydolności serca. Bardzo często współtowarzyszą temu następujące objawy:
- przewlekłe, często powtarzające się stany zapalne oskrzeli;
- duszność;
- kaszel z wykrztuszaniem plwociny;
- rozedma płuc.
Choroba przebiega przez dłuższy czas bezobjawowo, a nasilenie objawów zależy od intensywności ekspozycji na pyły oraz czasu trwania tego narażenia. Niekiedy pierwsze objawy występują dopiero po ponad 10 latach, a w przypadku pylicy górników kopalń węgla nawet po 20 latach.
Pylica płuc – leczenie
Ze względu na fakt, że zmiany pylicze rozwijają się wiele lat po zakończeniu pracy, pracodawca ma obowiązek zapewnić pracownikom okresowe badania lekarskie także po zaprzestaniu pracy w kontakcie z pyłami oraz po rozwiązaniu stosunku pracy na własny koszt. W przypadku wykazania uszczerbku na zdrowiu lub niezdolności do pracy takiemu pracownikowi przysługuje jednorazowe odszkodowanie bądź renta z tytułu niezdolności do pracy. W przypadku zdiagnozowania pylicy jeszcze podczas pracy zawodowej konieczna jest natychmiastowa rezygnacja z pracy i zmiana otoczenia.
Należy wiedzieć, że leczenie pylicy jest trudne, a skutki ekspozycji na pyły pozostają do końca życia pacjenta. Leczenie polega głównie na rehabilitacji – drenaże oskrzelowe, oklepywania, masaże, ćwiczenia oddechowe, a także na farmakoterapii. W leczeniu farmakologicznym stosuje się przede wszystkim środki rozszerzające światło drzewa oskrzelowego.
Polecane produkty:
|
Czarnuszka (Nigella Sativa) w kapsułkach
Czarnuszka siewna to roślina, z której pozyskuje się olej o właściwościach potwierdzonych badaniami. W składzie zawiera m.in. niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT), czyli takie, których organizm nie jest w stanie sam wytwarzać i musimy dostarczać Zobacz więcej... |
|
Olej z czarnuszki siewnej w płynie
Naturalny, nierafinowany, tłoczony na zimno olej otrzymywany z nasion czarnuszki siewnej pochodzących z ekologicznych upraw. Wykorzystuje się go przy różnego rodzaju problemach skórnych ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, Tom I, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2005.
- Andrzejak R., Poręba M., Poręba R., Beck B., Steinmetz-Beck A., Kuliczkowski K., Przypadek pylicy płuc współistniejący z zespołem mielodysplastycznym u górnika narażonego na pył węglowy, Medycyna Pracy, 1/2005.
- Niewiadomska E., Kowalska M., Zróżnicowanie rejestrowanych podejrzeń pylicy płuc w województwie śląskim w latach 2006-2010, Problemy Higieny i Epidemiologii, 1/2014.
