Promieniowce (Actinomycetes) to grupa mikroorganizmów bytujących naturalnie w ekosystemie, głównie w glebie. Odpowiadają za mineralizację oraz utylizację materii organicznej, a więc za obieg pierwiastków i możliwość istnienia przyrody. Warto wiedzieć, że występowanie drobnoustrojów celulolitycznych i ksylanolitycznych w glebie jest dobrym wskaźnikiem jej aktywności biologicznej.
Promieniowce – charakterystyka
Promieniowce są bakteriami Gram-dodatnimi, izolowanymi z gleby, która jest jednocześnie ich środowiskiem naturalnym. Posiadają nieregularną, cylindryczną budowę z tendencją do rozgałęziania się. Tym samym przypominają nieco grzyby nitkowate. Promieniowce rozmnażają się przez fragmentację, czyli podział. Uchodzą za organizmy wszechobecne, które można spotkać w dowolnym miejscu na kuli ziemskiej. Ich obecność odnotowywano także w warunkach ekstremalnych, np. w gorących źródłach termalnych, na obszarach arktycznych czy na pustynnych piaskach.
Promieniowce – funkcje
Omawiane drobnoustroje odgrywają kluczową rolę w wielu procesach biochemicznych zachodzących w środowisku glebowym. Są to między innymi:
- humifikacja – częściowy rozkład pierwotnych związków organicznych i ich wtórna synteza;
- przemiany złożone związków węgla i azotu w formy bardziej przyswajalne dla roślin i innych organizmów glebowych;
- ograniczanie rozwoju patogenów.
Warto wiedzieć, że promieniowce wykazują zdolność produkcji śluzu, którego cząsteczki pozytywnie wpływają na trwałość struktury gleby. Dodatkowo aktywnie uczestniczą w biodegradacji różnych polimerów (zarówno pochodzenia roślinnego, jak i zwierzęcego), ponieważ syntezują zewnątrzkomórkowe enzymy. Innymi słowy, biodegradacja ligniny, skrobi, chityny, pektyn czy kwasów huminowych nie jest dla nich trudnością.
Niektóre bakterie z rodziny promieniowców wchodzą w symbiozę z roślinami wyższymi, wiążąc azot. Ponadto przemieniają powstały w procesach rozkładu materii organicznej amoniak w azotany, przyswajalną formę azotu dla korzeni roślin. Inne promieniowce wiążą azot z powietrza, czyniąc go także bardziej dostępnym dla roślin. Jedno jest pewne, bez ich obecności w ekosystemie poszczególne organizmy nie mogłyby tak sprawnie wzajemnie funkcjonować.
Promieniowce w medycynie
Warto wiedzieć, że korzystne właściwości promieniowców wykorzystywane są nie tylko w przyrodzie i środowisku naturalnym. Niektóre promieniowce syntezują barwniki odpowiedzialne za ciemny kolor humusu oraz antybiotyki – mederrodynę, aktynorodynę czy medermycynę. Co więcej, należą do czołowych producentów związków o aktywności biologicznej, w tym o działaniu przeciwbakteryjnym, przeciwwirusowym, przeciwgrzybiczym, przeciwnowotworowym, przeciwrobaczym. Uważa się, że 80% poznanych antybiotyków pochodzenia naturalnego to właśnie metabolity promieniowców. Przykładami antybiotyków pochodzących od promieniowców są między innymi:
- beta-laktamy – np. tienamycyna;
- aminoglikozydy – np. neomycyna, streptomycyna;
- tetracykliny – np. oksytetracyklina;
- makrolidy – np. spiramycyna, erytromycyna;
- glikopeptydy – np. walkomycyna;
- linkozamidy – np. linkomycyna;
- lipopeptydy – np. daptomycyna.
Uważa się, że właściwości i charakterystyka znacznej większości promieniowców wciąż nie została poznana.
Promieniowce chorobotwórcze
Wśród poznanych przez człowieka promieniowców wyróżnia się także gatunki pasożytnicze, które wywołują ciężkie schorzenia u ludzi i zwierząt, np. Actinomyces israeli. Najbardziej rozpowszechnioną i poznaną chorobą wywoływaną przez promieniowce jest promienica. To przewlekła infekcja bakteryjna, która może wykazywać różny obraz kliniczny. Należy bowiem wiedzieć, że promieniowce występują naturalnie w obrębie jamy ustnej, dróg rodnych oraz w końcowym odcinku układu pokarmowego. Przerwanie ciągłości tkanek w tych lokalizacjach oraz obecność zmian martwiczych stwarzają promieniowcom idealne warunki do rozwoju i infekcji. Wyróżnia się 3 odmiany promienicy:
- promienica szyjno-twarzowa – diagnozowaną najczęściej, objawia się obrzękiem tkanek miękkich w okolicy żuchwy, przetokami zawierającymi żółte ziarnistości oraz stwardnienie zajętej skóry;
- promienica piersiowa – może prowadzić do perforacji przełyku lub zapalenia płuc, czemu towarzyszą: kaszel, ból w klatce piersiowej, gorączka, duszności;
- promienica brzuszna i promienica miednicy mniejszej – obserwuje się zmianę rytmu wypróżniania, bóle brzucha, nudności i wymioty. Punktem wyjścia promienicy miednicy są zwykle antykoncepcyjne wkładki wewnątrzmaciczne.
Leczenie promienicy (oraz innych chorób wywołanych promieniowcami) opiera się na antybiotykoterapii. Przyjmowanie antybiotyków może trwać nawet kilka miesięcy, w zależności od rodzaju choroby.
Polecane produkty:
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Lenart-Boroń A., Banach T., Promieniowce glebowe z rodzaju Streptomyces w środowisku zanieczyszczonym metalami ciężkimi, Problem Nauk Biologicznych, 1/2014.
- Mordarska H., Promieniowce w przyrodzie i w biotechnologii, Biotechnologia, 4/2002.
- Solecka J., Ziemska J., Rajnisz A., Laskowska A., Guśpiel A., Promieniowce – występowanie i wytwarzanie związków biologicznie czynnych, Postępy Mikrobiologii, 1/2013.
