Somatyczny układ nerwowy (ła. systema nervosum somaticum) wraz z układem autonomicznym tworzy obwodowy układ nerwowy. Odpowiada głównie za odczuwanie bodźców zewnętrznych oraz wykonywanie świadomych i kontrolowanych ruchów, a więc zależnych od naszej woli. Dzięki jego aktywności możemy szybko reagować na bodźce pochodzące z otoczenia. Układ somatyczny dzieli się na ruchowy (układ piramidowy i układ pozapiramidowy) oraz czuciowy.
Somatyczny układ nerwowy – za co odpowiada?
Somatyczny układ nerwowy dzieli się na układ ruchowy i układ czuciowy. W skład ruchowego wchodzą układ piramidowy i układ pozapiramidowy. Układ piramidowy odpowiada za:
- kontrolę ruchów zależnych od naszej woli;
- wykonywanie ruchów celowych, zamierzonych, świadomych;
- utrzymywanie odpowiedniej postawy ciała;
- unerwienie ruchowe wszystkich mięśni poprzecznie prążkowanych w organizmie człowieka.
Układ pozapiramidowy odpowiada za przejmowanie i automatyzację czynności, które wcześniej były pod kontrolą układu piramidowego. Przykładowo, zgodnie z naszym życzeniem jesteśmy w stanie przyjąć pozycję stojącą. Jednak po pewnym czasie zapominamy, że ją utrzymujemy. Dzieje się to podświadomie. W efekcie układ pozapiramidowy:
- reguluje napięcie mięśniowe;
- pozwala utrzymywać postawę ciała bez stałego myślenia o tym;
- zapewnia tworzenie automatyzmu ruchów;
- bierze udział w wykonywaniu wszystkich czynności ruchowych.
Układ czuciowy natomiast obejmuje zdolność czucia powierzchownego, głębokiego oraz z narządów zmysłu. Zajmuje się rejestracją i przetwarzaniem doznań pochodzących z receptorów zlokalizowanych w różnych częściach ciała. Sprawia, że impulsy docierają do narządów zmysłów i ośrodkowego układu nerwowego. Jednocześnie układ czuciowy odpowiada za czynność gruczołów obecnych w skórze (łojowe, potowe).
Układ somatyczny – budowa
Układ somatyczny nie posiada specyficznej budowy. W jego skład wchodzą rozmaite receptory rozmieszczone po całym organizmie, także w skórze. Przykładem są choćby mechanoreceptory, które odbierają bodźce termiczne i bodźce bólowe. Z receptorów impulsy płyną włóknami nerwowymi do wyższych ośrodków układu nerwowego. W praktyce, za podstawową jednostkę budulcową somatycznego układu nerwowego można więc uznać różnego rodzaju włókna nerwowe, w tym nerwy czaszkowe i nerwy rdzeniowe.
Układ somatyczny a układ autonomiczny
Choć oba układy tworzą obwodowy układ nerwowy, pełnią zupełnie inne funkcje. Działanie układu autonomicznego (w przeciwieństwie do układu somatycznego) nie podlega naszej woli i nie może być przez nas kontrolowane. Można zatem stwierdzić, że kontroluje ruchy i czynności niezależne od woli, takie jak wydzielanie soku żołądkowego czy ruchy perystaltyczne jelit. Oba układu płynnie łączą się z ośrodkowym układem nerwowym.
Choroby układu somatycznego
Układ somatyczny narażony jest na działanie wielu szkodliwych czynników oraz mutacji. Nierzadko neurolog spotyka się podczas swojej praktyki lekarskiej z chorobami tego układu. Za choroby somatyczne układu nerwowego można uznać:
- miastenię;
- neuralgię;
- zespół Guillaina-Barrego;
- neuropatię;
- nowotwory rozwijające się w obrębie somatycznego układu nerwowego.
Przypisanie ich wyłącznie do somatycznego układu nerwowego jest jednak stosunkowo ciężkie, ponieważ nie jest on strukturą, którą można wyodrębnić. Wszystkie układy nerwowe płynnie przechodzą między sobą. Bez względu na to, wszelkie problemy nerwowe diagnozuje i leczy lekarz neurolog.
Polecane produkty:
|
Koenzym Q10 kapsułki
Koenzym Q10 to jeden z najważniejszych antyoksydantów. Nie tylko tylko chroni organizm przed wolnymi rodnikami. Bierze on również udział w każdej, podstawowej funkcji komórki ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Tom V, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
