Sok żołądkowy jest jednym z ważnych soków trawiennych, to dzięki niemu możliwy jest kolejny etap trawienia pokarmów. Stanowi bezbarwną ciecz o kwaśnym odczynie.
Synteza i wydzielanie
Sok żołądkowy jest syntezowany i wydzielany przez gruczoły błony śluzowej żołądka średnio w ilości około 3 litrów na dobę. Powstaje on w kanalikach wewnątrz komórek okładzinowych gruczołów błony śluzowej pod wpływem histaminy działającej na receptor H2. Jony wodoru powstające podczas dysocjacji kwasu węglowego są aktywnie wydzielane do światła kanalików komórkowych. W tym aktywnym transporcie jonów wodoru do światła kanalików udział biorą cykliczny AMP, cyklaza adenylanowa, a także prawdopodobnie adenozynotrifosfataza. Jednocześnie z jonami wodoru wydzielane są jony chloru. W efekcie tworzy się kwas solny.
W komórkach głównych gruczołów błony śluzowej żołądka znajdują się w cytoplazmie ziarnistości zawierające pepsynogen – nieczynny enzym proteolityczny. Wydzielony do światła gruczołów błony śluzowej zamienia się pod wpływem kwasu solnego w aktywny enzym o nazwie pepsyna.
Kontrola wydzielania soku żołądkowego
Wydzielanie soku żołądkowego dzieli się na 3 fazy, które w warunkach fizjologicznych zachodzą niemal jednocześnie. Są to fazy:
- głowowa;
- żołądkowa;
- jelitowa.
W fazie głowowej występuje wydzielanie soku żołądkowego pod wpływem impulsów biegnących przez nerwy błędne. Uczestniczą tu zarówno odruchy warunkowe, jak i wrodzone. Acetylocholina uwolniona z zakończeń śródściennych neuronów przywspółczulnych działa na komórki główne błony śluzowej żołądka oraz komórki okładzinowe.
W fazie żołądkowej w efekcie podrażnienia błony śluzowej przez pokarm wypełniający żołądek zachodzi oddziaływanie na komórki dokrewne G zlokalizowane w błonie śluzowej żołądka. Wydzielają one do krwi gastrynę, a ta z kolei pobudza do wydzielania gruczoły błony śluzowej żołądka.
W fazie jelitowej następuje przemieszczenie treści pokarmowej do dwunastnicy, przy czym na drodze nerwowej i humoralnej zachodzi zarówno pobudzanie, jak i hamowanie czynności żołądka. Dzieje się tak, ponieważ wytwarzane w dwunastnicy gastryna i cholecystokinina pobudzają wydzielanie soku żołądkowego, zaś sekretyna działa hamująco na tę czynność.
Na wydzielanie soku żołądkowego mają wpływ ponadto:
- adrenalina i noradrenalina – hamują;
- glikokortykoidy (hormony kory nadnerczy) – pobudzają.
Jak zatem widać, zarówno synteza, jak i wydzielanie soku żołądkowego jest czynnością skomplikowaną, angażującą wiele struktur organizmu człowieka.
Sok żołądkowy – skład
Sok żołądkowy jest silnie kwasowy, gdyż jego pH wynosi około 1,0. Zawiera on kwas solny, enzymy trawienne, śluz, sole mineralne oraz wodę. Jednym z takich enzymów trawiennych jest pepsyna. Rozkłada ona duże cząsteczki białek na mniejsze cząsteczki polipeptydów. Przerywa wiązania peptydowe w cząsteczkach białek i powstające z nich cząsteczki mają zarówno krótkie, jak i długie łańcuchy. Największą aktywność pepsyna wykazuje w granicach pH 1,6-3,2.
Trawienie w żołądku
Pokarm gromadzący się w żołądku układa się warstwami. Kolejno połykane porcje trafiają do środka żołądka, rozsuwając na zewnątrz pokarmy spożyte wcześniej, a zatem te ostatnie nie tracą kontaktu z wydzieliną trawienną błony śluzowej. Płyny przesuwają się w kierunku odźwiernika i dalej do dwunastnicy szybciej niż pokarm stały.
W miarę opróżniania żołądka stopniowo zmniejsza się wypełnienie części rezerwuarowej i jednocześnie pojawiają się w niej powolne skurcze toniczne. Pod wpływem wielokrotnych skurczów perystaltycznych obwodowej części żołądka treść pokarmowa ulega rozdrobnieniu, zmieszaniu z sokiem żołądkowym i ostatecznie przesunięciu w małych, kilkumililitrowych porcjach do dwunastnicy. Aktywność skurczowa żołądka rozpoczyna się już wkrótce po spożyciu pokarmu.
Na koniec warto wspomnieć, że istotną czynnością jest opróżnianie żołądka, w efekcie czego strawiony częściowo pokarm przesuwa się do dalszych odcinków układu pokarmowego. Najkrócej w żołądku przebywa pokarm białkowy, ponadto płyny opuszczają ten narząd szybciej niż pokarmy stałe. Wzrost zawartości żołądka przyspiesza opróżnianie.
Bibliografia
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Tom II, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
- Konturek S., Fizjologia człowieka, Tom V, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2000.
- Traczyk W., Fizjologia człowieka w zarysie, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.
Polecane produkty:
|
Czarnuszka (Nigella Sativa) w kapsułkach
Czarnuszka siewna to roślina, z której pozyskuje się olej o właściwościach potwierdzonych badaniami. W składzie zawiera m.in. niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT), czyli takie, których organizm nie jest w stanie sam wytwarzać i musimy dostarczać Zobacz więcej... |
|
Olej z czarnuszki siewnej w płynie
Naturalny, nierafinowany, tłoczony na zimno olej otrzymywany z nasion czarnuszki siewnej pochodzących z ekologicznych upraw. Wykorzystuje się go przy różnego rodzaju problemach skórnych ... Zobacz więcej... |
