Fizjoprofilaktyka to zbiór działań mających na celu zapobieganie, spowalnianie, a niekiedy nawet cofanie konsekwencji nieprawidłowego stylu życia, błędnych nawyków czy braku ruchu. Obejmuje różnorodne działania z zakresu promocji aktywności fizycznej, diagnostyki, redukcji czynników ryzyka oraz edukacji zdrowotnej pacjentów w każdym wieku. Udowodniono, że może ona zapobiegać powstawaniu licznych problemów zdrowotnych, przede wszystkim związanych z narządem ruchu.
Fizjoprofilaktyka – co to jest?
Zgodnie z ogólnie przyjętą definicją fizjoprofilaktyka to postępowanie fizjoterapeutyczne obejmujące przeciwdziałanie, spowalnianie, hamowanie niekorzystnych skutków nieprawidłowego stylu życia, zmian inwolucyjnych oraz procesów chorobowych. Składają się na nią następujące aspekty:
- aktywność fizyczna – systematyczna, dobrana indywidualnie do możliwości i wydolności organizmu, biorąc pod uwagę również wiek, płeć, masę ciała, ewentualne choroby współistniejące;
- edukacja zdrowotna – dostarczanie pacjentom informacji odnośnie prawidłowych nawyków, zdrowego trybu życia, diety, suplementacji, ogólnie pojętego dbania o siebie;
- zmniejszanie czynników ryzyka – głównie poprzez modyfikację nawyków i czynności dnia codziennego;
- diagnostyka funkcjonalna – wykonywana głównie celem uniknięcia lub zahamowania rozwoju problemów funkcjonalnych. Przykładowo, systematyczne wykonywanie densytometrii w pewnym wieku pozwala na wczesne rozpoznanie osteoporozy. W efekcie tego można natychmiast wdrożyć działania mające na celu zmniejszanie ryzyka jej powikłań, w tym patologicznych złamań kości.
Fizjoprofilaktyka powinna być stałym elementem życia każdego człowieka bez względu na wiek. Ma znaczenie już na etapie wczesnego dzieciństwa, ponieważ tym samym może chronić przed rozwojem wad postawy. Większość z nich ma swój początek właśnie w dzieciństwie, ponieważ młody narząd ruchu jest jeszcze mocno plastyczny, podatny na odkształcenia w związku ze stałym wzrostem.
Fizjoprofilaktyka – rodzaje
Wyróżnia się następujące rodzaje fizjoprofilaktyki:
- fizjoprofilaktyka wczesna – obejmuje popularyzację aktywności fizycznej i prawidłowych wzorców ruchowych w profilaktyce problemów zdrowotnych. Zarówno tych związanych z narządem ruchu, jak i innymi układami organizmu. Dodatkowo redukuje czynniki mogące przyczyniać się do tego typu schorzeń. Taka fizjoprofilaktyka kierowana jest do wszystkich ludzi;
- fizjoprofilaktyka pierwotna – skupia się na zapobieganiu chorobie przed jej rozwinięciem i na zmniejszeniu prawdopodobieństwa wystąpienia problemów zdrowotnych poprzez wczesną diagnostykę, kontrolę oraz przeciwdziałanie czynnikom ryzyka. Taka fizjoprofilaktyka kierowana jest do grup wysokiego ryzyka. Jej poszczególne elementy dobierane są w zależności od tego, jakiej choroby ryzyko pojawia się u danego pacjenta;
- fizjoprofilaktyka wtórna – obejmuje działania mające na celu powstrzymywanie negatywnego, dalszego rozwoju patologii zdrowotnych w przebiegu występującej już choroby. Ma selektywny poziom oddziaływania.
Każdy rodzaj fizjoprofilaktyki jest bardzo ważny i powinien być prowadzony przez doświadczonych specjalistów. Pomimo swojej nazwy (fizjoprofilaktyka) są to nie tylko fizjoterapeuci, ale i trenerzy personalni, lekarze podstawowej opieki zdrowotnej, lekarze specjaliści czy dietetycy i psycholodzy.
Fizjoprofilaktyka – przykłady
Przykładem fizjoprofilaktyki jest choćby wprowadzanie zajęć korekcyjnych do grafików szkolnych już w ramach edukacji przedszkolnej, a później w ramach edukacji wczesnoszkolnej i szkolnej. Uzupełnieniem tego jest dbanie o ergonomiczne stanowiska nauczania oraz o edukację dzieci w zakresie prawidłowej postawy ciała. Dzięki temu dba się o fizjoprofilaktykę wczesną, wyraźnie zmniejszając ryzyko powstawania wad postawy.
Z kolei, jeśli one już wystąpią, można wdrożyć systematyczne badania fizjoterapeutyczne i ocenę postawy ciała. Uzupełnia się to indywidualnie dobieranymi ćwiczeniami korekcyjnymi, aby tym samym zapobiec dalszemu rozwojowi zdiagnozowanych wad postawy – jest to fizjoprofilaktyka wtórna. Z kolei dzieci z grup wysokiego ryzyka (np. z chorobami przewlekłymi) powinny dodatkowo uczęszczać na celowane zajęcia (np. z zakresu hipoterapii, integracji sensorycznej, pływania), aby zmniejszać ryzyko wystąpienia wady postawy, na którą są narażone – jest to fizjoprofilaktyka pierwotna.
Polecane produkty:
|
Mata z kolcami
Mata z kolcami została wykonana z materiałów wytrzymałych i odpornych, a zarazem bezpiecznych. Regularnie stosowana w domowym zaciszu, niweluje liczne dolegliwości bólowe. Zobacz więcej... |
|
Mata do akupresury (mata z igłami)
Mata do akupresury posiada specjalne igły. Ma działanie terapeutyczne i wykorzystywana jest na różne okolice ciała w celu zmniejszenia bólów, regulacji napięcia mięśniowego i wielu innych schorzeń. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Brzęk A., Fizjoprofilaktyka w chorobach neurologicznych, Zakład Fizjoterapii, Katedra Fizjoterapii, Wydział Nauk o Zdrowiu w Katowicach Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach.
- Grygorowicz M., Jakie dziś ma znaczenie fizjoprofilaktyka?, Głos Fizjoterapeuty, 1/2021.
