Odruchy noworodkowe to podświadome, bezwarunkowe odruchy obronne pojawiające się już u noworodków, czyli dzieci do ukończenia 1. miesiąca życia. Ich celem jest przystosowanie rozwijającego się dziecka do zupełnie nowych warunków środowiskowych oraz zwiększenie jego szans na przeżycie. Pośrednio wpływają one na dalsze kształtowanie się organizmu, także pod kątem równowagi i koordynacji. Jakie wyróżniamy najważniejsze odruchy noworodkowe?
Odruch Moro
Odruch Moro to mimowolny odruch dziecka w odpowiedzi na nową, zaistniałą sytuację. Widać go tuż po urodzeniu i stanowi pierwszą reakcję obronną organizmu dziecka. Zazwyczaj zanika po 3-4 miesiącach życia. Objawia się gwałtownym i instynktownym ciągiem pewnych reakcji noworodka w odpowiedzi na zewnętrzny bodziec zagrażający. W konsekwencji zauważyć można zaciśnięcie pięści, wygięcie pleców w łuk, odchylenie głowy w tył, wyprost kończyn górnych i dolnych, płacz.
Odruch Babińskiego
Odruch Babińskiego także można zaobserwować u noworodków, choć powinien zanikać w okolicach 18. miesiąca życia. Objawia się tym, że połaskotane lub drażnienie przyśrodkowego łuku stopy dziecka wywołuje jego naprężenie i wyprost palców. Interesującym zjawiskiem jest fakt, że wraz z wiekiem wykształca się odwrotna reakcja, łaskotanie w stopę skutkuje podkurczaniem palców u osób dorosłych.
Odruch TOB
Odruch toniczny błędnikowy (TOB) przedni rozwija się w momencie przyjęcia pozycji zgięciowej, a więc jeszcze na etapie życia płodowego. Ulega wygaszeniu w okolicach 4. miesiąca życia. Automatyzm tego odruchu polega na tym, że dziecko zginając głowę do przodu, zgina jednocześnie kończyny górne i kończyny dolne. Natomiast odruch toniczny błędnikowy tylny rozwija się w momencie, gdy dziecko podczas porodu przechodzi przez kanał rodny swojej matki. Jest już w pełni rozwinięty po porodzie, zaś wygasa pomiędzy 7. tygodniem a 3. rokiem życia. Automatyzm tego odruchu polega na tym, że dziecko odchylając główkę do tyłu poniżej linii kręgosłupa, prostuje jednocześnie kończyny górne i kończyny dolne.
Odruch ATOS
Asymetryczny toniczny odruch szyjny (ATOS) jest bardzo ważny, ponieważ zapewnia prawidłowy przepływ powietrza i możliwość oddychania u niemowlęcia leżącego na brzuchu, jak również wpływa na kształtowanie się koordynacji ręka-oko i poczucie odległości. Wywołuje się go poprzez delikatne skręcenie główki dziecka w jedną, dowolną stronę. Następstwem tego będzie wyprost w kończynach dolnych i górnych, co jest efektem wzrostu napięcia mięśni prostowników po stronie, w którą skręcono główkę. Ulega wygaszeniu w okolicach 6. miesiąca życia.
Odruch ssania
Odruch ssania jest charakterystyczny nie tylko dla człowieka, ale i dla każdego ssaka. Pojawia się już w życiu płodowym, a jego najważniejszym celem jest zwiększenie możliwości przeżycia poprzez umiejętne pobieranie pokarmu. Po raz pierwszy można go zauważyć już w okolicach 15. tygodnia ciąży, gdy płód zaczyna podnosić górną wargę. Uważa się, że odruch ssania to najsilniejszy, zapewniający przeżycie naturalny odruch dziecka. Utrzymuje się do okolic 6. miesiąca życia dziecka, po czym przekształca się w ssanie świadome i w pełni kontrolowane.
Odruch Palmara
Odruch Palmara (inaczej: odruch dłoniowo-chwytny, odruch chwytny) odnosi się do charakterystycznego zjawiska, w którym maluszek bardzo mocno zaciska pięść, jeśli tylko poczuje jakikolwiek dotyk na wewnętrznej części dłoni. To właśnie dlatego małe dziecko tak chętnie zaciska piąstkę na palcu rodzica. W pierwszych miesiącach życia jest to raczej odruch bezwarunkowy niż potrzeba bliskości, która wyrażana jest przez dziecko nieco inaczej.
Odruch wodzenia wzrokiem
U noworodków od momentu narodzin do około 10. dnia życia zauważyć można również tzw. oczy lalki. To charakterystyczny odruch, w którego przebiegu oczy kierują się w przeciwną stronę niż główka, jeśli ta jest skręcana do boków np. w pozycji leżenia na plecach. Nie jest to natomiast jeszcze świadome wodzenie wzrokiem za przedmiotami czy twarzą rodzica.
Polecane produkty:
|
Plastry do kinesiotapingu
Zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce z bólem układu mięśniowo-nerwowego. Dodatkowo korzystnie wpływają na poprawę krążenia krwi oraz limfy, zapewniając przy tym wygodę podczas noszenia. Zobacz więcej... |
|
Plastry kinesiotaping
Taśmy Kinesio Tex Classic to oryginalne, japońskie plastry znane i cenione od lat przez fizjoterapeutów na całym świecie. Stworzone zostały i do tej pory nadzorowane są przez doktora Kenzo Kase. Taśmy te zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Madejewska M., Choińska A., Gieysztor E., Trafalska A., Ocena neuromotoryczna dzieci w wieku 4-7 lat z powiatu kaminnogórskiego na podstawie testów Sally Goddart, Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne, 3/2016.
- Gieysztor E., Sadowska L., Choińska A., Stopień integracji odruchów prymitywnych jako narzędzie diagnostyczne do oceny dojrzałości neurologicznej zdrowych dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne, 1/2017.
- Kuliński W., Zeman K., Fizjoterapia w pediatrii, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
