Odruch chwytny jest zaliczany do odruchów tonicznych skórnych. Wskazuje na prawidłowy rozwój neurologiczny niemowlęcia. Stanowi odruch mimowolny, wywoływany przez centralny układ nerwowy, a jego łuk odruchowy przebiega na poziomie rdzenia kręgowego. Przy prawidłowym rozwoju dziecka, odruch chwytny rąk zanika około 4-go miesiąca życia, natomiast stóp do 12-go miesiąca (pionizacja), kiedy kora czołowa mózgu jest wystarczająco rozwinięta, aby go kontrolować.
Odruch chwytny – charakterystyka
Odruch chwytny kojarzy się powszechnie z reakcją dłoni na określony bodziec. Warto jednak wiedzieć, że może dotyczyć także stóp dziecka. Wywołanie odruchu chwytnego polega na dotknięciu wnętrza dłoni niemowlęcia palcem lub cienkim przedmiotem (np. uchwyt grzechotki). Odruch może nasilać się także podczas uczucia głodu.
W efekcie dziecko zaciska pięści na tyle silnie, że można unieść jego tułów (napinają się odruchowo mięśnie zginające przedramię i ramię oraz mięśnie barku), przy czym należy zachować ostrożność, gdyż w każdej chwili może puścić. Zwolnienie uścisku można wywołać przez głaskanie grzbietowej powierzchni dłoni. W przypadku stóp należy ucisnąć nasadę palców, co wywoła zgięcie podeszwowe palców.
Przetrwały odruch chwytny
Gdy odruch chwytny występuje u dziecka dłużej niż norma fizjologiczna, wskazuje to na spastyczność. W przypadku przetrwałego odruchu po jednej stronie ciała, przyczyną jest uszkodzenie dróg piramidowych po obu stronach – zespół piramidowy.
Postępowanie
Jeśli przetrwały odruch chwytny dotyczy rąk ważne jest:
- głaskanie, poklepywanie powierzchni grzbietowej ręki;
- rozluźnianie ramion (masaż, ruchy bierne);
- mobilizacja do dotykania własnego ciała powierzchnią dłoniową ręki (głaskanie po brzuszku, „kosi kosi łapki”);
- używanie zabawek większych, niż ręce (dłonie) dziecka.
Natomiast w przypadku stóp wskazane jest:
- chodzenie boso po zróżnicowanym terenie (piasek, trawa, koc);
- zabawa stopami (mobilizacja dziecka);
- głaskanie, poklepywanie grzbietowej powierzchni stopy;
- nie należy dotykać stopy w sposób wywołujący odruch (np. łaskotanie).
Odruch chwytny u wcześniaków
- 26-27 tydzień życia płodowego – pojawia się lekki ruch palców;
- 28 t. ż. p. – delikatne zaciskanie dłoni, bez napięcia zginaczy kończyny górnej;
- 29-30 t. ż. p. – całkowity chwyt dłonią, lekkie napięcie pozostałych zginaczy;
- 31-34 t. ż. p. – pełny odruch wraz z napięciem zginaczy kończyny górnej, jednak słabszym, niż u donoszonego noworodka.
Podsumowanie
Odruch chwytny należy do odruchów tonicznych skórnych. Pochodzi z okresu, gdy niemowlę trzymało się ciała matki. Ucisk wewnątrz dłoni powoduje zgięcie palców oraz odruch pociągania.
Aktywny jest od urodzenia do około 3-4 miesiąca życia, przy czym przetrwały zaburza rozwój chwytu oraz jego zwalnianie, przyczyniając się do znacznych deficytów w sferze poznawczej. Nie należy mylić odruchu chwytnego z kompensacyjnym zaciskaniem rąk (budowanie nieprawidłowej stabilizacji).
Zobacz również: Odruch Moro.
Polecane produkty:
|
Plastry do kinesiotapingu
Zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce z bólem układu mięśniowo-nerwowego. Dodatkowo korzystnie wpływają na poprawę krążenia krwi oraz limfy, zapewniając przy tym wygodę podczas noszenia. Zobacz więcej... |
|
Plastry kinesiotaping
Taśmy Kinesio Tex Classic to oryginalne, japońskie plastry znane i cenione od lat przez fizjoterapeutów na całym świecie. Stworzone zostały i do tej pory nadzorowane są przez doktora Kenzo Kase. Taśmy te zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Kuliński W., Zeman K., Fizjoterapia w pediatrii, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
- Wasielewski W., Wczesne wspomaganie rozwoju ruchowego dziecka niepełnosprawnego.
