Leki mukolityczne (mukolityki) to popularna i powszechnie stosowana grupa środków farmaceutycznych. Ich głównym celem jest rozrzedzanie wydzieliny górnych dróg oddechowych i tym samym jej sprawne usunięcie z tego obszaru. Leki te dostępne są w różnych postaciach, dlatego bez problemu można je dobrać indywidualnie do pacjenta i jego wieku. Najczęściej stosuje się mukolityki w formie syropu, tabletek i aerozolu do nosa.
Leki mukolityczne – działanie
Mukolityki upłynniają wydzielinę w górnych drogach oddechowych i zmniejszają lepkość śluzu. W efekcie całość może być szybko i sprawnie usuwana. Dodatkowo ułatwiają czynność nabłonka oddechowego odpowiedzialnego za usuwanie nadmiaru wydzieliny w drogach oddechowych. W połączeniu z antybiotykami powodują zwiększenie ich stężenia wskutek uwodnienia wydzieliny, zwiększenie sekrecji i zmianę proporcji substancji lipofilnych do hydrofilnych. Ze względu na działanie wyróżnia się 4 główne grupy tych preparatów:
- I – leki zmniejszające zawartość mukoprotein w wydzielinie oskrzelowej lub zmieniające ich budowę na bardziej hydrofilne, czyli lepiej rozpuszczalne w wodzie;
- II – enzymy proteolityczne. Stosuje się je do drzewa oskrzelowego pod postacią aerozolu. W efekcie ich stosowania następuje enzymatyczny rozkład cząsteczek śluzu. Mają zastosowanie jedynie w określonych przypadkach, w warunkach szpitalnych;
- III – tenzydy, czyli środki obniżające napięcie powierzchniowe, zwykle podawane drogą wziewną;
- IV – środki alkalizujące lub zakwaszające wydzielinę gruczołów oskrzelowych.
Mukolityki mogą być stosowane u osób w każdym wieku. Są również dostępne w aptekach bez recepty. Przed użyciem zawsze warto skonsultować się z lekarzem, zwłaszcza w przypadku chorób przewlekłych oraz dzieci.
Przykłady leków mukolitycznych
Najczęściej stosowanymi mukolitykami są:
- bromheksyna;
- ambroksol (czynny metabolit bromheksyny);
- acetylocysteina;
- karbocysteina;
- mesna.
Bromheksyna i ambroksol działają na takiej samej zasadzie. Powodują one depolimeryzację kwaśnych mukopolisacharydów wytwarzanych przez komórki kubkowe i pobudzają produkcję polisacharydów obojętnych. W rezultacie śluz staje się mniej lepki i bardziej elastyczny. W tkance płucnej związki te powodują pobudzenie syntezy surfaktantu. Takie leki są popularne, ponieważ bardzo rzadko powodują działania niepożądane.
Acetylocysteina i mesna powodują rozrywanie mostków dwusiarczkowych w łańcuchach polipeptydowych śluzu. To także wpływa na zmniejszenie lepkości śluzu i jego łatwiejszą ewakuację. Środków tych nie należy jednak stosować przy chorobie wrzodowej żołądka, żylakach przełyku czy stanie astmatycznym, gdyż mogą powodować podrażnienie błony śluzowej.
Karbocysteina natomiast wpływa na skład wydzieliny błony śluzowej poprzez zmniejszenie ilości glikopeptydów w śluzie oraz pobudzenie syntezy sialomucyn wiążących wodę. W efekcie zmienia fizyczne i biochemiczne właściwości śliny i wydzieliny śluzowej. Jest stosowana w postaci preparatów doustnych. Wchłania się szybko z przewodu pokarmowego, osiągając maksymalne stężenie w surowicy po 2 godzinach. Z jej zażywaniem mogą jednak wiązać się skutki uboczne w postaci nudności, wymiotów, zgagi czy biegunek.
Leki mukolityczne – wskazania
Leki mukolityczne zazwyczaj stosowane są w leczeniu i zmniejszaniu objawów następujących chorób:
- ostre i przewlekłe zapalenie zatok przynosowych;
- zapalenie ucha środkowego;
- zapalenie krtani;
- mukowiscydoza;
- zapalenie oskrzeli;
- rozedma;
- astma oskrzelowa.
Można podsumować, że po mukolityki sięga się przy trudnościach z odkrztuszaniem wydzieliny z dróg oddechowych, co objawia się często mokrym kaszlem. Jednak nie tylko problemy z odkrztuszaniem są wskazaniami. Po leki mukolityczne sięga się zawsze, gdy problemem jest zbyt gęsty śluz – nie koniecznie tylko w drogach oddechowych.
Kiedy nie stosować mukolityków?
W związku z faktem, że mukolityki mogą nasilać kaszel, a w skrajnych przypadkach nawet powodować skurcz oskrzeli, nie zaleca się ich kobietom w ciąży i karmiącym piersią. Ponadto szczególną ostrożność powinny zachować osoby z:
- trwającym atakiem astmy;
- astmą, w trakcie której nie stwierdzono zalegającej wydzieliny;
- chorobami płuc bez towarzyszącej wydzieliny.
Nie należy stosować leków mukolitycznych jednocześnie z innymi środkami farmaceutycznymi na mokry kaszel.
Polecane produkty:
|
Olej z czarnuszki siewnej w płynie
Naturalny, nierafinowany, tłoczony na zimno olej otrzymywany z nasion czarnuszki siewnej pochodzących z ekologicznych upraw. Wykorzystuje się go przy różnego rodzaju problemach skórnych ... Zobacz więcej... |
|
Czarnuszka (Nigella Sativa) w kapsułkach
Czarnuszka siewna to roślina, z której pozyskuje się olej o właściwościach potwierdzonych badaniami. W składzie zawiera m.in. niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT), czyli takie, których organizm nie jest w stanie sam wytwarzać i musimy dostarczać Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Mrówka-Kata K., Kata D., Namysłowski G., Banert K., Namysłowski P., Miejsce leków mukolitycznych w leczeniu schorzeń górnych dróg oddechowych, Forum Medycyny Rodzinnej, 2/2010.
- Kotowska M., Albrecht P., Leki wykrztuśne i mukolityczne w zakażeniach układu oddechowego, Nowa Klinika, 5/2017.
