Kręcz szyi, kręcz karku

Kręcz szyi, zwany także kręczem karku (łac. torticollis, caput obstipum) jest bolesnym skrętem (przechyłem) głowy i szyi. Są one pochylone zazwyczaj w stronę barku, czasem też ze skrętem w przeciwną stronę. Powoduje to pozycję wymuszoną, czyli patologiczną.

Przyczyny

Schorzenie możemy nabyć w każdym wieku, jednak często kręcz szyi dotyczy dzieci. Do najczęstszych przyczyn zaliczamy:

• asymetryczne ukształtowanie kręgosłupa w odcinku szyjnym (np. zespół Klippla-Feila);
• czynniki genetyczne;
• uszkodzenie mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego lub uszkodzenie naczyń krwionośnych;
• nieprawidłowe ułożenie głowy płodu w łonie matki;
• uszkodzenie mięśni (głównie mięśnia mostkowo-obojczykowo- sutkowego);
• problemy z ukrwieniem szyi;
• złe nawyki, w tym zła pozycja spania, zbyt dużo poduszek pod głową;
• nieprawidłowa postawa w momencie patrzenia na ekran komputera;
• przenoszenie ciężkich przedmiotów.

Rodzaje

Wyróżnia się kilka rodzajów kręczu szyi:

1. Tymczasowy – ten typ schorzenia zazwyczaj zanika po 1-2 dniach. Może być spowodowany powiększeniem węzłów chłonnych (infekcja gardła oraz górnych dróg oddechowych), zapaleniem ucha, zimnem („przewianie” lub np. po umyciu głowy w zimnej wodzie) lub urazem głowy i szyi, który powoduje obrzęk.
2. Stały (nieruchomy) – zwany ostrym kręczem szyi. Wiąże się zazwyczaj z problemem z tkanką mięśniową oraz kostną.
3. Muskularny – to najbardziej popularny rodzaj stałych kręczy szyi. Jest spowodowany bliznowaceniem lub mało elastycznymi, skróconymi mięśniami po jednej stronie szyi.
4. Reumatyczny- to bolesny przykurcz mięśnia mostkowo-obojczykowo-stutkowego wskutek niewygodnej pozycji podczas snu.
5. Zespół Klippel-Feila – to wrodzona forma kręczu szyi. Występuje wówczas, gdy kości odcinka szyjnego kręgosłupa u niemowlęcia nieprawidłowo się ukształtują (zrośnięcie sąsiadujących kręgów lub ich liczba jest zmniejszona). Dzieci urodzone z tą chorobą mogą mieć upośledzony słuch i wzrok.
6. Dystonia szyjna (typ spastyczny kręczu szyi) – to rzadkie zaburzenie. Jest czasami określane jako kurczowy kręcz szyi. To powoduje, że mięśnie szyi się „zaciskają”. Jeśli występuje ten rodzaj dystonii szyi, to każdy ruch skrętu, obrotu będzie bolesny. Można jednak wykonywać ruch głowy w przód i w tył. Dystonia szyi czasami zanika bez ingerencji lekarza, bez specjalnego leczenia. W takim jednak przypadku istnieje ryzyko, że schorzenie powróci. Ten typ kręczu może dotknąć każdego. Najczęściej jest diagnozowany w średnim wieku. Częściej u kobiet niż u mężczyzn.

Objawy

Objawy mogą rozwijać się powoli. Z czasem pojawi się ich progresja. Najczęstsze objawy to:

• niezdolność do poruszania głowy (podczas wykonywania ruchów w dniu codziennym);
• ból szyi oraz jej sztywność;
• ułożenie jednego ramienia wyżej niż drugiego;
• opuchnięcie mięśni szyi.

Ponadto, twarze dzieci z kręczem szyi mogą wyglądać na niesymetryczne. U dzieci takich mogą również występować problemy ze słuchem i wzrokiem, a także opóźnionym rozwojem.

Diagnostyka

Lekarz przed badaniem musi zapoznać się z historią choroby. Następnie przeprowadza badanie podmiotowe (wywiad) w celu zebrania jak największej ilości informacji oraz badanie przedmiotowe (testy). Ważne, aby poinformować lekarza o wszelkich przebytych urazach szyi. Kilka rodzajów testów jest w stanie potwierdzić schorzenie oraz zobrazować przyczyny kręczu szyi.

Do głównych badań wykonywanych podczas diagnostyki kręczu szyi należą:

• EMG (badanie elektromiograficzne) – można stwierdzić, które mięśnie uległy uszkodzeniu;
• MRI (rezonans magnetyczny jądrowy) – badanie obrazujące wady układu nerwowego;
• MR (rezonans magnetyczny) – radiogram może zobrazować niestabilność kręgosłupa.

Jak leczyć kręcz szyi?

Obecnie nie ma sposobu, aby zapobiec kręczu szyi. Wrodzone formy można leczyć poprzez wymuszony ruch szyi, tym samym rozciąganie mięśni. Jeśli rozpocznie się wykonywać odpowiednie ćwiczenia rozciągające w ciągu kilku miesięcy od urodzenia to leczenie może być bardzo skuteczne i przynieść pożądany efekt. Jeśli to lub inne zabiegi nie pomogą trzeba rozważyć opcję operacji.

Rokowania są dobre. Często stan poprawia się w przeciągu 24-48 godzin. Jednakże może wydłużyć się nawet o tydzień z obecnością nieprzyjemnych objawów. Zdarza się też, że może potrwać znacznie dłużej, a często po nieprawidłowym leczeniu, bądź niepodjęciu leczenia schorzenie może powrócić.

Leczenie kręczu szyi ma charakter zachowawczy, a jego głównym elementem jest postępowanie fizjoterapeutyczne.

Fizjoterapia

Podstawą fizjoterapeutycznego leczenia kręczu szyi są zabiegi z zastosowaniem ciepła (np. promieniowanie podczerwone), masaże, terapia manualna, a konkretniej trakcja (oddalenie powierzchni stawowych), ćwiczenia rozciągające, a niekiedy stosowanie specjalnych wyciągów na szyję. Czasem stosuje się specjalne aparaty i opatrunki korekcyjne.

Ważne jest utrzymanie prawidłowej postawy głowy i szyi podczas siedzenia (unikanie wysunięcia i pochylenia głowy w przód) oraz unikanie sporej ilości poduszek podczas snu.

Najczęściej wymienia się metody fizjoterapeutyczne, których głównym celem jest:

• korekcja posturalna;
• czynna bądź bierna korekcja ustawienia głowy;
• redukcja napięcia mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego (MOS);
• stymulacja rozwoju motorycznego poprzez elementy metod neurofizjologicznych (np. NDT-Bobath, Vojty lub PNF u dzieci starszych);
• stretching manualny;
• odpowiednia pielęgnacja;
• kinesiotaping.

Zobacz również: Jak oklejać plastrami do kinesiotapingu?

W przypadku uzyskania niezadowalających rezultatów leczenie zachowawcze uzupełnia się bardziej inwazyjnymi metodami lub nawet interwencją chirurgiczną.

Leczenie operacyjne

Do najczęściej wykonywanych metod chirurgicznych w leczeniu kręczu szyi należą:

• fuzja nieprawidłowych kręgów;
• wydłużenie mięśni szyi;
• w przypadku niestabilności można wykonać spondylodezę tylną kręgosłupa szyjnego.

Leczenie farmakologiczne

W leczeniu kręczu szyi można wspomagać się lekami zwiotczającymi mięśnie, iniekcjami toksyny botulinowej co kilka miesięcy, lekami przeciwbólowymi, a także NLPZ (niesteroidowe leki przeciwzapalne).

Powikłania

Przewlekłe stany kręczu szyi oraz choroba nieleczona mogą spowodować powikłania takie jak:

• opuchnięte mięśnie szyi;
• objawy neurologiczne;
• przewlekły ból;
• trudności w wykonywaniu rutynowych zadań;
• trudności w życiu towarzyskim;
• izolacja od społeczeństwa;
• depresja.

Warto przy tym wiedzieć, że łatwiej jest wyleczyć kręcz szyi u niemowląt i małych dzieci niż u dorosłych.

Podsumowanie

Zdarza się, że kręcz szyi po pewnym czasie sam zanika. Niemniej jednak nie powinien być bagatelizowany, gdyż istnieje duże prawdopodobieństwo, że wystąpi nawrót. Przewlekły stan może powodować wyniszczający ból oraz trudności w wykonywaniu codziennych czynności i zadań.

Na szczęście podjęcie leczenia powoduje ulgę w bólu oraz może złagodzić sztywność szyi. Leczenie jest najbardziej skuteczne gdy zostanie rozpoczęte jak najwcześniej, zwłaszcza jeśli chodzi o dzieci. Niekiedy zdarza się, że konieczna jest operacja.

	Plastry do kinesiotapingu Zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce z bólem układu mięśniowo-nerwowego. Dodatkowo korzystnie wpływają na poprawę krążenia krwi oraz limfy, zapewniając przy tym wygodę podczas noszenia. Zobacz więcej...
	Plastry kinesiotaping Taśmy Kinesio Tex Classic to oryginalne, japońskie plastry znane i cenione od lat przez fizjoterapeutów na całym świecie. Stworzone zostały i do tej pory nadzorowane są przez doktora Kenzo Kase. Taśmy te zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce Zobacz więcej...

Bibliografia

1. Jaroń A., Werner B., Analiza postępowania leczniczego dziecka z kręczem szyi pochodzenia mięśniowego, Nowa Pediatria, 3/2013.
2. Michalska A., Szmurło M., Pogorzelska J.,  Szczukocki M., Szwilling Z., Wrodzony kręcz szyi – przegląd metod leczniczych, Neurologia Dziecięca, 26/2017.