Jajowody to parzyste struktury zaliczane do żeńskiego układu rozrodczego. Przybierają postać długich i cienkich przewodów, ciągnąc się od jajnika do macicy. Głównym zadaniem jajowodów jest transport zapłodnionej komórki jajowej, a także jej odżywienie, zanim trafi ona do macicy, gdzie będzie mogła się zagnieździć.
Jajowody – budowa
W anatomicznej budowie jajowodów należy wyróżnić 4 podstawowe elementy:
- lejek jajowodu, z podstawy którego zwisają luźno strzępki jajowodu;
- bańkę jajowodu stanowiącą 2/3 całej długości jajowodu;
- cieśń;
- część przyśrodkową, zwaną również maciczną.
Długość pojedynczego jajowodu jest kwestią indywidualną, zwykle zawiera się jednak w przedziale 14-20 cm. Grubość wynosi około 3-4 cm, przy czym zwiększa się w pobliżu macicy. Jajowód lokalizuje się w obrębie górnego brzegu więzadła szerokiego macicy, dlatego jest objęty otrzewną. Przylega do niego górny odcinek więzadła szerokiego macicy i więzadła właściwego jajnika, co tworzy tzw. krezkę jajowodu. Dwie blaszki krezki przylegają do siebie, a między nimi przebiegają ważne tętnice i żyły, naczynia chłonne oraz nerwy zaopatrujące jajowód.
Ściana jajowodu składa się z warstwy śluzowej, mięśniowej i surowiczej. W obrębie cieśni ściana jest najgrubsza, w obrębie bańki zaś najcieńsza. Błona mięśniowa jest silnie rozwinięta, ponieważ to właśnie dzięki jej skurczom i ruchom perystaltycznym możliwe staje się przesuwanie komórki jajowej w stronę macicy. Błona śluzowa ścian jajowodów wytwarza liczne fałdy podłużne, najliczniejsze w bańce jajowodu.
Jajowody – funkcje
Jajo przedostaje się z jajnika do światła jajowodu, a za jej przejęcie odpowiadają głównie strzępki jajowodu. W bańce jajowodu następuje zapłodnienie komórki jajowej, a więc jej połączenie z plemnikiem. W obrębie jajowodu plemniki mogą żyć i zachowywać swoją ruchliwość nawet przez kilka dni. Po zapłodnieniu komórka jajowa przesuwa się bardzo powoli w kierunku jamy macicy, a gdy tam już trafi (zwykle po 6-10 dniach), zagnieżdża się w jej ścianach. Z zarodka po pewnym czasie kształtuje się płód.
Co ciekawe, sporadycznie komórka jajowa może ulec zapłodnieniu jeszcze zanim trafi do jajowodu. Powstaje wówczas tzw. ciąża jajnikowa. Gdy zapłodniona komórka jajowa nie jest w stanie przedostać się do macicy i zagnieżdża się w ścianie jajowodu mówimy o ciąży jajowodowej. To bardzo niebezpieczna sytuacja, która często prowadzi do przerwania naczyń jajowodowych, krwotoku i przedostania się komórki jajowej poza narządy rozrodcze. Ciąża pozamaciczna wymaga usunięcia.
Unaczynienie
Za unaczynienie jajowodów odpowiadają gałązki tętnicy jajnikowej i tętnicy macicznej, które biegną w krezce jajowodu. Wzdłuż naczyń krwionośnych biegną także naczynia chłonne odprowadzające limfę do węzłów chłonnych lędźwiowych.
Unerwienie
Unerwienie jajowodów pochodzi ze splotu jajnikowego oraz maciczno-pochwowego. Nerwy zawierają zarówno włókna czuciowe, jak i włókna autonomiczne.
Niedrożność jajowodów
Do najczęściej diagnozowanych przyczyn niedrożności jajowodów zalicza się:
- przeszkody w jajowodzie;
- zniszczenie śluzówki jajowodów;
- zrosty okołojajowodowe wywołane przebytą chorobą zapalną miednicy mniejszej;
- endometriozę;
- przebytą ciążę pozamaciczną;
- powikłania zapalenia wyrostka robaczkowego;
- przebyte operacje w obrębie miednicy mniejszej.
Uważa się, że niedrożność jajowodów jest przyczyną problemów z zajściem w ciąże u 25% polskich par. Problem ten nie powoduje jednak żadnych dolegliwości bólowych i nie wiąże się z innymi objawami. Zwykle wykrywany jest przypadkowo podczas badań wykonywanych w trakcie diagnostyki niepłodności. Metodą z wyboru w leczeniu niedrożności jajowodów jest współcześnie przezszyjkowa selektywna salpingografia i kaniulacja jajowodu.
W jej trakcie lekarz wprowadza do ujścia macicznego jajowodu cewnik, po czym podaje pacjentce środek cieniujący pod kontrolą fluoroskopii. W kolejnym etapie podejmuje się próbę usunięcia niedrożności jajowodu przy użyciu odpowiednio dobranych mikronarzędzi. Po usunięciu niedrożności wykonuje się kontrolną salpingografię, a dowodem udrożnienia jest swobodny wypływ środka cieniującego do jamy otrzewnowej. Oczekiwany rezultat osiąga się aż w 85% przypadków.
Polecane produkty:
|
Czarnuszka (Nigella Sativa) w kapsułkach
Czarnuszka siewna to roślina, z której pozyskuje się olej o właściwościach potwierdzonych badaniami. W składzie zawiera m.in. niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT), czyli takie, których organizm nie jest w stanie sam wytwarzać i musimy dostarczać Zobacz więcej... |
|
Olej z czarnuszki siewnej w płynie
Naturalny, nierafinowany, tłoczony na zimno olej otrzymywany z nasion czarnuszki siewnej pochodzących z ekologicznych upraw. Wykorzystuje się go przy różnego rodzaju problemach skórnych ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Tom II, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
- Kryza-Ottou A., Zimmer M., Ciąża jajowodowa, Wydawnictwo Urban & Partner, Wrocław 2021.
- Pyra K., Roman T., Sojka M., Drelich-Zbroja A., Jargiełło T., Szczerbo-Trojanowska M., Przezpochwowe udrażnianie jajowodów w leczeniu niepłodności – badania wstępne, Postępy Nauk Medycznych, 2/2015.
