Plemnik jest haploidalną męską komórką rozrodczą powstającą w gonadach. Posiada charakterystyczny wydłużony kształt i to właśnie on odpowiada za płeć dziecka podczas zapłodnienia.
Plemnik – charakterystyka
Typową cechą plemników jest ich zdolność do ruchu, dzięki witkom. Jednak plemniki wychodzące z jądra nie są jeszcze zdolne do zapłodnienia, między innymi dlatego, że nie są jeszcze zdolne do poruszania się.
Dojrzewanie plemników, prowadzące do nabrania przez nie zdolności do ruchu, zachodzi podczas ich przechodzenia przez najądrze, którego przewód stanowi silnie zwinięta cewka, mająca u człowieka od 4 do 6 metrów długości. Podczas przebywania w świetle tego przewodu, co trwa kilka dni, plemniki podlegają całemu szeregowi nie do końca poznanych zmian zarówno w rejonie główki plemnika, jak i jego witki.
Budowa
Plemnik zbudowany jest z 2 głównych części:
- główki;
- witki.
Główka posiada owalny kształt. Jest szczególnie istotnym elementem tej komórki, ponieważ zawiera materiał genetyczny umożliwiający zapłodnienie.
Witka natomiast składa się z szyjki, wstawki, części głównej i części końcowej. To właśnie ona stanowi aparat ruchu plemnika.
Plemniki nieprawidłowe
W nasieniu zdrowych mężczyzn może występować do 20% plemników nienormalnie ukształtowanych. Do takich postaci należą plemniki olbrzymie, karłowate, wieloogonowe i wielogłowe. Nienormalne plemniki prawdopodobnie nie są zdolne do zapłodnienia, zaś jeżeli takie postacie przeważają, mężczyzna jest w zasadzie bezpłodny.
Zobacz również: Bezpłodność – jak sobie z nią radzić?
Powstawanie plemników
Pierwsze plemniki mogą pojawić się już około 11–12 roku życia, a wytwarzanie ich w jądrach odbywa się od okresu pokwitania do późnej starości. Ma to w zasadzie charakter stały.
Spermatogeneza jest złożonym procesem zachodzącym u dojrzałych płciowo samców. Ma miejsce w kanalikach nasiennych jąder. W początkowych stadiach procesu komórki plemnikotwórcze znajdują się blisko błony podstawnej nabłonka kanalika nasiennego, lecz w miarę procesu tworzenia się dojrzałych plemników przesuwają się bliżej światła kanalika. U dojrzałego mężczyzny zwykle trwa to około 60-65 dni. Z najądrza dojrzałe już plemniki docierają do nasieniowodu, który ma anatomiczne połączenie z przewodem pęcherzyków nasiennych i tworzy przewody wytryskowe, które uchodzą do cewki moczowej.
Przemiana komórki prekursorowej w dojrzały plemnik prezentuje się następująco:
- spermatogonia (komórki prekursorowe) – spermatocyty I rzędu – spermatocyty II rzędu – spermatydy – plemniki
Proces przemiany spermatydy w plemnik nazywa się spermiogenezą, co zachodzi w szczytowych częściach kanalików nasiennych. FSH jest czynnikiem niezbędnym do stałego stymulowania procesu spermatogenezy.
Jak dochodzi do zapłodnienia?
Dojrzały plemnik uwalniany jest do światła kanalika nasiennego, gdzie czeka na możliwość ejakulacji w płynie nasiennym. Czas zmian od etapu spermatogonium do dojrzałego plemnika wynosi zwykle u dojrzałych mężczyzn około 3 doby, czyli 72–76 godzin.
Podczas wytrysku nasienia plemniki przedostają się nasieniowodami do cewki moczowej. Nasieniowody przechodzą przez powrózek nasienny, po czym łączą się w przewód wytryskowy wewnątrz gruczołu krokowego, czyli prostaty. Następnie uchodzą do cewki moczowej.
Gdy po ejakulacji dostaną się do dróg rodnych żeńskich mogą dotrzeć do komórki jajowej przez warstwę jej osłonki zwanej wieńcem promienistym, ale nie mogą przejść przez drugą warstwę, czyli osłonkę przejrzystą. Aby się to udało, plemnik musi poddać się procesowi kapacytacji. Dopiero wtedy jest gotowy do zapłodnienia komórki jajowej.
Zobacz również: Narządy rodne kobiety – anatomia.
Płeć dziecka
Kobieca komórka jajowa posiada chromosom X. Z kolei główka plemnika może zawierać albo chromosom X albo Y.
Jeśli plemnik z chromosomem X połączy się z komórką jajową (także posiadającą X) dziecko będzie dziewczynką. Natomiast jeśli plemnik z chromosomem Y połączy się z komórką jajową, powstały zestaw chromosomów XY będzie warunkował męską płeć potomstwa.
Polecane produkty:
|
Spirulina 100% naturalna
Spirulina platensis - alga o niebiesko-zielonej barwie. Dostarcza kompleks niezwykle ważnych składników odżywczych takich jak m.in. białko, witaminy, minerały, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Wspomaga regulację metabolizmu … Zobacz więcej... |
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Tom II, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2004.
- Traczyk W., Fizjologia człowieka w zarysie, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2020.
- Woźniak P., Plemnik – jedna z najciekawszych komórek w przyrodzie, Edukacja Biologiczna i Środowiskowa, 3/2013.
- Maleszewski M., Zapłodnienie i zapłodnienie in vitro, Problemy Nauk Medycznych, 1/2011.
