Gruczoł mlekowy to parzysta struktura odpowiedzialna za wydzielanie mleka u ssaków, w tym także u ludzi. Stanowi największy gruczoł skórny człowieka. Pełni niezwykle ważną rolę w opiece nad potomstwem, ponieważ umożliwiają karmienie mlekiem. Naturalne mleko kobiece zawiera wszystkie niezbędne składniki odżywcze konieczne do rozwoju dziecka na tym etapie życia.
Rozwój gruczołu mlekowego
Gruczoł sutkowy zawiązuje się u obydwu płci jako zgrubienie ektodermalnego nabłonka w postaci listewek mlekowych. Większa część linii zanika, pozostają tylko zgrubienia na wysokości kończyn górnych po obu stronach ciała, które wpuklają się do tkanki mezenchymalnej stanowiącej zawiązek skóry właściwej. Pączki pierwotne uzyskują światło i rozgałęziają się, tworząc system przewodów wyprowadzających.
U mężczyzn gruczoł sutkowy pozostaje w postaci zredukowanej, co wynika z działania testosteronu i braku stymulacji estrogenami. Natomiast u kobiet pod wpływem estrogenów rozwija się intensywnie w okresie dojrzewania płciowego. Wówczas następuje szybki wzrost jego masy, przede wszystkim jako efekt wzrostu ilości tkanki tłuszczowej. Dodatkowo rozwijają się przewody wyprowadzające, a ich układ staje się bardziej złożony. Towarzyszy temu pojawienie się pęcherzyków wydzielniczych. Swój maksymalny rozwój gruczoł sutkowy osiąga pod koniec ciąży i w okresie laktacji. Po zakończeniu laktacji część wydzielnicza gruczołu podlega zanikowi, czyli inwolucji.
Zobacz również: Problemy z laktacją – jak sobie z nimi radzić?
Budowa gruczołu mlekowego?
Gruczoł mlekowy stanowi zmodyfikowaną formę gruczołu potowego, posiada więc budowę płacikową. Wnikająca do torebki tkanka łączna dzieli miąższ gruczołu na kilkanaście do kilkudziesięciu płatów, w których można wyróżnić dodatkowe, mniejsze płaciki. U kobiety dojrzałej płciowo gruczoł tworzą nieliczne nieaktywne pęcherzyki wydzielnicze o zróżnicowanej wielkości oraz w pełni rozwinięty system przewodów wyprowadzających. W systemie przewodów wyprowadzających wyróżnia się następujące przewody:
- końcowe mające kontakt z częścią wydzielniczą;
- śródpłacikowe;
- międzypłatowe.
Na szczycie brodawki lokalizuje się około 12–20 otworów mlekowych stanowiących ujście przewodów wyprowadzających. Oprócz części wydzielniczych i wyprowadzających, całość miąższu gruczołu buduje tkanka łączna, zawierająca liczne komórki i włókna, głównie kolagenowe. Brodawkę sutka tworzy tkanka łączna zwarta, bogata we włókna sprężyste. W jej obrębie znajdują się pęczki komórek mięśniowych gładkich. Z kolei otoczka sutkowa zawiera charakterystyczne (niezwiązane z włosami) gruczoły łojowe oraz wzniesienia zwane guzkami Montgomery’ego. Zarówno brodawka sutkowa, jak i otoczka sutka pokryte są nabłonkiem wielowarstwowym płaskim rogowaciejącym z dużą zawartością melaniny.
Gruczoły mlekowe podczas cyklu miesiączkowego
Mimo że laktacja nie występuje normalnie aż do końca ciąży, cykliczne zmiany w trakcie trwania cyklu miesiączkowego obejmują również gruczoły mlekowe. Estrogeny wywołują proliferację przewodów mlecznych, natomiast progesteron wzrost zrazików i pęcherzyków. Piersi u wielu kobiet stają się obrzęknięte, napięte i podatne na ból przez około 10 dni poprzedzających krwawienie miesiączkowe. Najprawdopodobniej spowodowane jest to rozszerzaniem się przewodów, przekrwieniem oraz obrzękiem śródmiąższowych tkanek piersiowych. Wszystkie te zmiany cofają się, łącznie z objawami, podczas menstruacji.
Za co odpowiada gruczoł mlekowy?
Jak sama nazwa wskazuje, gruczoł mlekowy wydziela mleko. To podstawowa wydzielina tej struktury, pojawiająca się pod koniec ciąży, a zwykle tuż po porodzie. W pierwszych dniach nosi nazwę siary i zawiera znacznie mniej tłuszczu niż mleko dojrzałe. Czynność gruczołu mlekowego zwie się laktacją. Proces ten jest regulowany na poziomie hormonalnym i nerwowym – wydzielaniem mleka steruje głównie prolaktyna współdziałająca z oksytocyną.
Zobacz również: Jak powstaje mleko matki?
Polecane produkty:
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Ganong W., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2017.
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
- Narkiewicz O., Moryś J., Anatomia człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010.
