Prolaktyna jest hormonem peptydowym składającym się ze 198 aminokwasów. Pełni wiele ważnych funkcji, dotychczas ustalono ich około 300.
Synteza i wydzielanie
Prolaktyna syntezowana jest w największym stopniu przez komórki kwasochłonne przedniego płata przysadki mózgowej, a także w mniejszym stopniu przez:
- niektóre neurony;
- błonę doczesną;
- komórki śródbłonkowe naczyń krwionośnych;
- komórki śródbłonkowe skóry;
- limfocyty T i inne komórki układu immunologicznego.
Wydzielanie prolaktyny jest stale hamowane przez uwalniany z podwzgórza do przysadkowych naczyń wrotnych podwzgórzowy hormon hamujący jej uwalnianie, czyli dopaminę. Ponadto wydzielanie prolaktyny staje się bardziej aktywne w czasie snu, wysiłku fizycznego i stresu – zarówno fizycznego, jak i psychicznego.
U kobiet w ciąży wydzielanie prolaktyny zwiększa się, osiągając najwyższe stężenie we krwi tuż przed porodem. Po porodzie zmniejsza się do wartości przed ciążą. Dodatkowo, krótkotrwały wzrost uwalniania prolaktyny powoduje każdorazowo drażnienie receptorów w brodawce sutka przez ssącego noworodka.
Prolaktyna – funkcje
Podobnie jak hormon wzrostu, prolaktyna wzmaga syntezę białka komórkowego w całym organizmie obu płci. Najbardziej znaną funkcją tego hormonu jest jednak stymulacja rozwoju gruczołów piersiowych u kobiet oraz podtrzymywanie laktogenezy. Dodatkowo wykazuje działanie luteotropowe, czyli pobudza tworzenie się progesteronu w ciałku żółtym.
Nieco mniej znaną, ale równie ważną funkcją prolaktyny jest wspieranie odpowiedzi immunologicznej organizmu. Dzieje się tak, ponieważ hormon pobudza procesy proliferacji i różnicowania komórek układu odpornościowego, a także procesy angiogenezy. Wykazano, że prolaktyna poprzez zdolność hamowania apoptozy może eliminować komórki rakowe, przez co stanowi hormon antynowotworowy.
Pozostałe funkcje prolaktyny obejmują między innymi:
- regulację krzepnięcia krwi;
- wpływ na morfologię i funkcję jąder u mężczyzn;
- wpływ na funkcjonalność plemników;
- udział w reakcji organizmu na stres;
- regulację gospodarki wodnoelektrolitowej, redukcję utraty wody i sodu przez nerki, a także wychwyt sodu w jelicie.
Wykazano, że prolaktyna pełni ważną funkcję w życiu seksualnym u mężczyzn, nie wyjaśniono jednak tego powiązania. Badania wciąż trwają. Omawiany hormon oddziałuje na komórki docelowe na drodze endokrynnej, parakrynnej i autokrynnej, dzięki czemu może pełnić wszystkie swoje funkcje.
Prawidłowe stężenie (prolaktyna normy)
Uznaje się, że prawidłowe stężenie prolaktyny u kobiet wynosi mniej niż 20 ng/ml oraz mniej niż 15 ng/ml u mężczyzn. Nieznacznie podwyższone stężenie może wystąpić w następstwie silnego stresu lub po posiłku, jednak nigdy nie przekracza ono 30 ng/ml. Długotrwały stan zwiększonego stężenia hormonu zazwyczaj nie jest zjawiskiem prawidłowym i określa się go jako hiperprolaktynemia.
Hiperprolaktynemia
Hiperprolaktynemia to stan, w którym odnotowuje się nadmierne stężenie prolaktyny. Stwierdza się ją niekiedy u zdrowych kobiet, przy czym jest wówczas połączona z obecnością różnych autoprzeciwciał.
Zauważono, że obecność prolaktyny może korelować ze wzrostem liczby zachorowań na choroby autoimmunologiczne. Oznacza to, że omawiany hormon może mieć swój udział w ich patogenezie. Jednymi z takich chorób są toczeń rumieniowaty układowy czy reumatoidalne zapalenie stawów. W związku z tymi chorobami prolaktyna zwiększa stan zapalny organizmu poprzez silne działanie immunomodulujące. Stan ten może wywołać szereg czynników fizjologicznych, farmakologicznych i patologicznych. Wśród najpopularniejszych znajdują się:
- posiłki bogate w białko;
- wzmożony wysiłek fizyczny;
- guzy przysadki i podwzgórza;
- opioidy;
- urazy klatki piersiowej;
- choroby przewlekłe.
U kobiet hiperprolaktynemia objawia się najczęściej obecnością rzadkich i nieregularnych cykli menstruacyjnych, a nawet całkowitym zahamowaniem miesiączki. Z kolei u mężczyzn objawami są zaburzenia potencji oraz spadek libido. Znacznie rzadziej odnotowuje się ginekomastię czy mlekotok. Ponadto hiperprolaktynemia może być przyczyną niepłodności.
Zobacz również: Leczenie niepłodności u kobiet.
Bibliografia
- Traczyk W., Fizjologia człowieka w zarysie, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.
- Parada-Turska J., Targońska-Stępniak B., Majdan M., Prolaktyna w układowych chorobach tkanki łącznej, Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 60/2006.
- Skałba W., Lemm M., Witek A., Rola przysadkowej i pozaprzysadkowej prolaktyny w rozrodzie i onkologii, Annales Academiae Medicae Silesiensis, 70/2016.
Polecane produkty:
|
Spirulina 100% naturalna
Spirulina platensis – alga o niebiesko-zielonej barwie. Dostarcza kompleks niezwykle ważnych składników odżywczych, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Wspomaga regulację metabolizmu … Zobacz więcej... |
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
