Upośledzenie mowy to zespół rozmaitych nieprawidłowości, których konsekwencją jest upośledzenie prawidłowej wymowy. Zalicza się tu zarówno schorzenia związane z wadami wymowy, jak i z używaniem nieprawidłowych słów. Najczęściej występują u dzieci, choć w ostatnich czasach obserwuje się wzrost ich częstotliwości również u osób dorosłych. Diagnostyką i leczeniem zajmuje się przede wszystkim logopeda.
Upośledzenie mowy – przyczyny
W medycynie upośledzenie mowy dzieli się na te pochodzenia endogennego oraz egzogennego. Przyczynami egzogennymi są:
- złe wzorce językowe od najmłodszych lat;
- błędny styl wychowawczy;
- konflikty i traumy przeżyte w okresie dzieciństwa.
Szczególne znaczenie ma tutaj zbyt surowe bądź zbyt troskliwe wychowanie. W pierwszym przypadku obserwuje się narastający lęk i bunt, co może z kolei prowadzić do jąkania się. Natomiast w drugim przypadku rozwija się postawa lekceważąca, w związku z czym mowa staje się niestaranna i niedbała. Okres mowy dziecięcej ulega wydłużeniu. Należy również zaznaczyć, że dzieci naśladują swoich rodziców, dlatego już od najmłodszych lat ważne są wzorce językowe. Jeśli rodzice przez długi czas będą zdrabniać słówka, naśladować dziecięcą mowę i seplenić, z dużym prawdopodobieństwem dziecko przechwyci te wzorce i zacznie posługiwać się mową w sposób nieprawidłowy.
Z kolei do przyczyn endogennych zaliczamy:
- uszkodzenie struktur korowych związanych z mową;
- spowolnienie rozwijania się poszczególnych struktur mózgowia związanych z mową;
- problemy ze słuchem;
- nieprawidłowa budowa narządów mowy, np. gardła czy krtani;
- skrócone wędzidełko języka lub wargi górnej;
- uszkodzenie struktur nerwowych zaopatrujących narządy mowy;
- upośledzenie umysłowe, np. pojawiające się w przebiegu mózgowego porażenia dziecięcego czy zespołu Downa;
- wady zgryzu;
- zaburzenia psychiczne.
Bez względu na rodzaj upośledzenia mowy, zawsze konieczna jest diagnostyka problemu.
Rodzaje upośledzenia mowy
Do najczęściej diagnozowanych rodzajów upośledzenia mowy zaliczamy:
- jąkanie – powtarzanie lub przedłużanie dźwięków i sylab, co zakłóca płynność mowy;
- seplenienie – nieprawidłowa wymowa głosek dentalizowanych, czyli takich, w których wokalizacji kluczową rolę odgrywa odpowiednie ułożenie zębów;
- dyzartria – niewłaściwa artykulacja spowodowana zaburzeniami aparatu mowy. Częściej rozwija się u pacjentów dorosłych;
- parafazja – płynna mowa, której przeszkadza przekręcanie słów i używanie tych nieprawidłowych do kontekstu zdania;
- alalia – brak mowy przy prawidłowym rozwoju intelektualnym i fizycznym;
- bradylalia – spowolnienie mowy;
- tachylalia – zbyt szybka mowa;
- mutyzm wybiórczy – dziecko posługuje się prawidłową mową, jednak nie chce jej wykorzystywać w odniesieniu do niektórych osób.
Każdy rodzaj upośledzenia mowy wpływa negatywnie na zdolność posługiwania się językiem. W przypadku osób dorosłych zmniejsza się dodatkowo pewność siebie, pojawia się wycofanie społeczne. Osoby z upośledzeniem mowy niechętnie wchodzą w dyskusje publiczne i trzymają się na uboczu.
Upośledzenie mowy – leczenie
Wdraża się leczenie przyczynowe. Jeśli upośledzenie mowy wynika ze skrócenia wędzidełka wargi górnej, należy chirurgicznie je skorygować. Z kolei przerost trzeciego migdałka wymaga usunięcia go. Bardzo często obserwuje się upośledzenie mowy wskutek wad zgryzu. Tutaj podstawą będzie leczenie ortodontyczne, a więc zastosowanie aparatu ortodontycznego. Uzupełnieniem leczenia (oraz metodą z wyboru w przypadku pacjentów przewlekle chorych) jest terapia logopedyczna. Polega ona na wykonywaniu rozmaitych ćwiczeń i zadań mających na celu korekcję mowy. Pacjent otrzymuje zestaw ćwiczeń, które musi dodatkowo wykonywać samodzielnie w domu. Jeśli upośledzenie mowy ma podłoże psychiczne, warto rozważyć także konsultację z psychoterapeutą.
Nie ma żadnych leków, które pozwolą na przywrócenie prawidłowej mowy. Konieczne jest zaangażowanie się pacjenta oraz poświęcenie odpowiedniej ilości czasu na ćwiczenia. Jeśli upośledzenie mowy nie wynika z przewlekłych i poważnych problemów zdrowotnych (np. mózgowego porażenia dziecięcego, udaru mózgu) rokowania są dobre.
Polecane produkty:
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Logopedia. Standardy postępowania logopedycznego, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2022.
- Otapowicz D., Specyficzne upośledzenie rozwoju języka, Zakład Pedagogiki Porównawczej, Białystok.
