Mięśnie kulszowo-goleniowe

Mięśnie kulszowo-goleniowe są jedną z ważniejszych grup mięśniowych w organizmie. Często ulegają przykurczom, wzmożonemu napięciu i kontuzjom, zwłaszcza wśród sportowców. Dolegliwości związane z tymi mięśniami mogą rzutować na kręgosłup lędźwiowy, w związku z czym warto utrzymywać je w odpowiednim stanie.

Mięśnie kulszowo-goleniowe

Do tej grupy mięśniowej zalicza się:

• mięsień półbłoniasty;
• mięsień półścięgnisty;
• mięsień dwugłowy uda.

Są to mięśnie dwustawowe, odpowiedzialne za zginanie stawu kolanowego oraz prostowanie stawu biodrowego. Przeważają w nich włókna szybkokurczliwe.

Przyczepy i funkcje

Mięśnie półbłoniasty i półścięgnisty przyczepiają się do guza kulszowego. Są odpowiedzialne za zginanie stawu kolanowego i jego lekkie nawracanie oraz przywodzenie biodra. Mięsień półbłoniasty jest jednak znacznie silniejszy.

Mięsień dwugłowy uda prostuje staw biodrowy oraz przywodzi udo. Natomiast w stawie kolanowym odpowiada za zgięcie i lekką supinację. Głowa długa mięśnia obejmuje oba stawy, jednak głowa krótka tylko kolanowy.

Przyczyny urazów

Przyczyn urazów tej grupy mięśniowej dopatruje się w:

• deficycie ich siły;
• zmęczeniu mięśni;
• nieodpowiednio przeprowadzonej rozgrzewce przed treningiem;
• zmniejszonej gibkości;
• słabej stabilizacji tułowia;
• poprzednich urazach mięśni.

Testy funkcjonalne

W obrębie grupy mięśni kulszowo-goleniowych wykonuje się testy funkcjonalne.

Test Langego

Test Langego ocenia wydolność tej grupy mięśniowej. Osoba badana znajduje się w pozycji stojącej. Pada polecenie zgięcia badanej kończyny dolnej do około 30 stopni w biodrze. Ocenia się położenie kolca biodrowego przedniego górnego. O niewydolności mięśni kulszowo-goleniowych świadczy pochylenie się w dół kolca lub brak zmiany jego położenia.

Test Thomasa

Test Thomasa wykonuje się w odpowiedniej pozycji wyjściowej. Pacjent leży tyłem, kończyna dolna po stronie badanej jest wyprostowana. Fizjoterapeuta maksymalnie zgina drugą kończynę w stawie biodrowym i kolanowym. Uniesienie się badanej kończyny dolnej do góry świadczy o przykurczach. Na poniższym filmie pokazujemy jak wykonać test Thomasa na przykładzie jednego z pacjentów z naszego Centrum Fizjoterapeuty:

Test na mięsień prosty uda

Ocenia obecność przykurczy w tym mięśniu. Pacjent znajduje się w pozycji leżenia tyłem, podudzia są zwieszone poza kozetką. Pada polecenie chwycenia stawu kolanowego i przyciągnięcia go do piersi. Wynik stanowi kąt, jaki przyjmuje wisząca kończyna dolna.

Test palce podłoga

Test palce podłoga zwany jest inaczej testem Thomayera. Ocenia rozciągliwość mięśni kulszowo-goleniowych. Osoba badana przyjmuje wyprostowaną pozycję, łączy kończyny dolne, a następnie próbuje sięgnąć jak najniżej do podłogi nie zginając przy tym stawów kolanowych. Wynikiem jest odległość (w cm) między podłożem a końcami palców dłoni. Na poniższym filmie pokazujemy jak wykonać test palce podłoga:

Ćwiczenia mięśni kulszowo-goleniowych

Ćwiczenia mięśni kuloszowo-goleniowych możemy podzielić na wzmacniające i rozciągające.

Ćwiczenia wzmacniające

W pewnych przypadkach konieczne jest wzmocnienie mięśni grupy kulszowo-goleniowej. Wówczas można wykonywać proste ćwiczenia opisane poniżej.

1. Klęk podparty, a następnie unoszenie jednej kończyny dolnej do góry przy zachowaniu 90 stopniu w stawie kolanowym. Powtórzyć 20 razy i zmienić nogę.
2. To samo ćwiczenie, jednak unosząc wyprostowaną kończynę dolną tak, aby w pozycji końcowej stała się przedłużeniem tułowia.
3. Leżenie przodem, kończyny dolne zgięte w stawach kolanowych do 90 stopni. Taśma rehabilitacyjna (fitness) założona tuż nad kolanami. Unoszenie lekko jednej nogi do góry i utrzymanie napięcie przez kilka sekund. Zmiana nogi. Należy pamiętać, że zakres wyprostu w stawie biodrowym wynosi 10-15 stopni i pilnować, aby ćwiczący nie pogłębiał lordozy lędźwiowej.

Najkorzystniej jest wykonywać 2-3 serie ćwiczeń wzmacniających, pamiętając o przerwie pomiędzy seriami oraz o odpowiedniej rozgrzewce. Dla większego efektu osoby zdrowe mogą stosować opór zewnętrzny.

Ćwiczenia rozciągające

Pełne rozciągnięcie mięśni następuje przy wyproście kończyny dolnej w stawie kolanowym i biodrowym, a następnie wykonaniu skłonu w przód na prostych nogach.

Rozciąganie (stretching) ma bardzo duże znaczenie w utrzymaniu sprawności mięśni kulszowo-goleniowych. Umożliwia prawidłowy przepływ krwi przez włókna mięśniowe, utrzymanie elastyczności struktur oraz szybszą regenerację mięśni po wysiłku. Do rozciągania tej grupy mięśniowej można wykorzystać poniższe przykłady ćwiczeń.

1. W pozycji leżenia tyłem ćwiczący przyciąga jedną zgiętą kończynę dolną do klatki piersiowej. Druga pozostaje wyprostowana na podłożu.
2. To samo ćwiczenie, jednak z modyfikacją w postaci próby wyprostowania zgiętej wcześniej kończyny dolnej.
3. Oparcie prostej kończyny dolnej piętą o krzesło oraz podciągnięcie ku górze i do siebie palców stóp. Kończyna dolna podporowa lekko zgięta. Próba wykonania skłonu do prostej nogi.

Ćwiczenia należy wykonywać na obie kończyny dolne naprzemiennie. Zaleca się utrzymanie wytworzonego rozciągnięcia przez około 30 sekund, a następnie rozluźnienie.

Masaż mięśni kulszowo-goleniowych

Na poniższym filmie możemy zobaczyć jak wygląda masaż funkcyjny mięśni kulszowo-goleniowych na przykładzie jednego z pacjentów naszego Centrum Fizjoterapeuty:

	Plastry do kinesiotapingu Zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce z bólem układu mięśniowo-nerwowego. Dodatkowo korzystnie wpływają na poprawę krążenia krwi oraz limfy, zapewniając przy tym wygodę podczas noszenia. Zobacz więcej...
	Plastry kinesiotaping Taśmy Kinesio Tex Classic to oryginalne, japońskie plastry znane i cenione od lat przez fizjoterapeutów na całym świecie. Stworzone zostały i do tej pory nadzorowane są przez doktora Kenzo Kase. Taśmy te zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce Zobacz więcej...

Bibliografia

1. Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2018.
2. Schmitt B., Tyler T., McHugh M., Rehabilitacja urazów grupy mięśni kulszowo-goleniowych i zapobieganie powtórnym urazom poprzez trening ekscentryczny w stanie wydłużonym: nowa koncepcja, The International Journal of Sports Physical Therapy, 2012.
3. Radzimińska A., Leszczyszyn S., Garstka W., Bułatowicz I., Piekorz Z., Siedlaczek M., Strojek K., Zukow W., Wpływ ćwiczeń rozciągających na mięśnie kulszowo-goleniowe, Journal of Health Sciences, 2013.