Szczawiooctan to inaczej kwas szczawiooctowy (jest jego formą zjonizowaną występującą w organizmach zwierzęcych) – organiczny związek chemiczny z grupy dikarboksylowych ketokwasów. Bierze udział między innymi w cyklu kwasu cytrynowego (cykl Krebsa) czy w glukoneogenezie. Występuje powszechnie w przyrodzie.
Szczawiooctan – znaczenie biologiczne
Szczawiooctwan jest substratem w syntezie glukozy i powstaje wskutek mitochondrialnej karboksylacji pirogronianu. Ten zaś pochodzi z mleczanu i L-alaniny. Może powstawać także w przebiegu cyklu Krebsa, jest wówczas produktem metabolizmu aminokwasów glukogennych. W błonach mitochondrialnych nie ma transporterów dla szczawiooctanu, w związku z czym musi on przekształcić się w inny związek, możliwy do przetransportowania przez błonę mitochondrium. Następnie zostaje odtworzony w cytoplazmie jako substrat do glukoneogenezy. Innymi słowy, dzięki szczawiooctanowi możliwe jest sprawne przeprowadzenie glukoneogenezy, czyli procesu umożliwiającego pozyskanie cząsteczek glukozy.
Innym procesem, w którym duże znaczenie ma szczawiooctan, jest gliceroneogeneza. To wciąż słabo poznany szlak zachodzący w tkance tłuszczowej, którego produktem końcowym jest glicerolo-3-fosforan produkowany jednak z innych związków niż glicerol czy glukoza. Wspomniany proces ma kluczowe znaczenie w momentach skrajnego głodu, gdy wskutek wzmożonej lipolizy następuje powstawanie dużych ilości wolnych kwasów tłuszczowych.
Szczawiooctan w cyklu Krebsa
Cykl Krebsa to szereg reakcji zachodzących w macierzy mitochondrium. Uczestniczy zarówno w przemianach anabolicznych, jak i katabolicznych. W jego przebiegu pozyskuje się między innymi NADH+, FADH2 oraz GTP. W cyklu Krebsa wymienia się 2 najważniejsze substraty i są to: koenzym A (acetylo CoA) oraz szczawiooctan. Szczawiooctan powstaje z pirogronianu lub kwasu asparaginowego. W pierwszym przypadku konieczne jest zadziałanie ważnego enzymu o nazwie karboksylaza pirogronianowa.
Cykl Krebsa ze szczawiooctanem na czele ma kluczowe znaczenie dla biologii i fizjologii każdego organizmu. Umożliwia bowiem uwolnienie energii zawartej w składnikach pożywienia, syntezę aminokwasów lub glukozy. Zaburzenie przebiegu cyklu Krebsa może natomiast doprowadzić do poważnych konsekwencji, wśród których jedną jest choroba beri-beri.
Szczawiooctan – występowanie
Szczawiooctan występuje w komórkach organizmów żywych, będąc substratem licznych reakcji i procesów życiowych. Z kolei kwas szczawiooctowy (forma niezjonizowana szczawiooctanu) występuje powszechnie w roślinach. Znajdziemy go w większych ilościach między innymi w produktach takich jak:
- orzechy;
- soja;
- szczaw;
- rabarbar;
- szpinak;
- czekolada i kakao;
- mocna kawa i herbata;
- botwinka (liście buraka);
- migdały.
Kwas szczawiooctowy uznawany jest za składnik antyodżywczy, ponieważ uniemożliwia pełne wchłanianie innych, cennych związków odżywczych, takich jak witaminy czy minerały. Ponadto spożywanie dużych ilości kwasu szczawiooctowego prowadzi do powstawania nierozpuszczalnych soli, szczawianów. Może to skutkować tworzeniem się kamieni nerkowych i piasku w nerkach. Dzienne spożycie szczawianów powinno znajdować się na poziomie 250 mg dla osoby dorosłej. Aby uniknąć antyodżywczego działania kwasu szczawiowego do produktów spożywczych należy dołączyć źródło wapnia, czyli choćby nabiał.
Polecane produkty:
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Otto-Ślusarczyk D., Graboń W., Mielczarek-Puta M., Aminotransferaza asparaginianowa – kluczowy enzym w metabolizmie ogólnoustrojowym człowieka, Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 70/2016.
- Bojarski J., Chemia organiczna, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2003.
- McMurry J., Chemia organiczna, Wydawnictwo PWN, Warszawa 2005.
