Odruch miotatyczny

Odruch miotatyczny (własny mięśnia) to odruch, którego łuk odruchowy ma początek w receptorze znajdującym się w mięśniu, a mięsień ten jest jednocześnie efektorem tego ruchu. Najbardziej popularny odruch miotatyczny to odruch kolanowy.

Odruch miotatyczny – odruch kolanowy

Odruch kolanowy to odruch na rozciąganie, ponieważ skurcz mięśnia czworogłowego uda jest następstwem pobudzeń, które wychodzą z wrzecion tego właśnie mięśnia, gwałtownie rozciągniętych przez uderzenie w jego ścięgno tuż poniżej rzepki (tzw. więzadło podrzepkowe).

Droga aferentna (dośrodkowa)

Informacje aferentne Ia z wrzeciona przez drogę obwodowego neuronu dochodzą:

• bezpośrednio (połączenie monosynaptyczne);
• pośrednio (z udziałem interneuronu);

do motoneuronów unerwiających włókna mięśniowe zewnątrzwrzecionowe mięśnia czworogłowego, które (jeżeli zostaną wystarczająco pobudzone) kurczą się i powodują wyprost w kolanie.

Informacja aferentna Ia, dzięki odgałęzieniom aksonu komórki pseudojednowypustkowej w okolicach rdzenia kręgowego, przekazywana jest również do ośrodków nadrdzeniowych (takich jak np. kory mózgu). W tych ostatnich informacje są analizowane i ewentualnie przekazywane z powrotem do motoneuronów. Do motoneuronów dochodzą one drogami zstępującymi, mając na nie wpływ pobudzający lub hamujący. W efekcie dzięki ośrodkom nadrdzeniowym osoba, która ma badany odruch kolanowy, może w dużej mierze świadomie go kontrolować (wzmocnić lub osłabić).

Mechanika odruchu

Czas upływający od zadziałania bodźca do wystąpienia odruchu nazywa się czasem utajenia odruchu. W odruchu miotatycznym wynosi on około 10-12 ms, przy czym opóźnienie synaptyczne to od 0,4 do 0,6 ms.

Zapoczątkowaniu odruchu kolanowego przypisuje się reakcję wrzecion mięśniowych na uderzenie w ścięgno. Jednak na przebieg odruchu mają także wpływ inne receptory (skórne, stawowe, narządy ścięgniste). Zwłaszcza narządy ścięgniste, znajdujące się w mięśniu czworogłowym odgrywają znaczącą rolę. Na poniższym filmie możemy zobaczyć jak wygląda odruch kolanowy na przykładzie jednego z pacjentów naszego Centrum Fizjoterapeuty:

Odruch miotatyczny – funkcje

Odruch miotatyczny ma podstawowe znaczenie w pracy mięśni. Przypisuje mu się między innymi funkcję samoregulacji napięcia mięśni np. w trakcie utrzymywania równowagi. Gdy utrzymujemy wyprostowaną postawę ciała, dana grupa mięśni podtrzymujących tę postawę, w wyniku oddziaływania czynników z zewnątrz, ulega rozciąganiu. Reagujące na to, dane wrzeciona mięśniowe tych mięśni, na drodze odruchu miotatycznego, doprowadzają do zwiększania ich napięcia (a nawet skurczu), przywracając postawę wyjściową.

W przypadku utrzymywania równowagi odgrywają również wielką rolę inne łuki odruchowe. Przede wszystkim odruchy wywodzące się z narządów równowagi (przedsionkowych).

Znaczenie odruchów w badaniu neurologicznym

Na podstawie obecności poszczególnych odruchów miotatycznych można szczegółowo oceniać czynność rdzenia kręgowego na poszczególnych poziomach. Przykładowo, przy braku odruchu kolanowego stwierdza się, że uszkodzenie rdzenia ma miejsce na poziomie L2-L4 lub niżej. Jeśli kolejno wykona się ocenę odruchu z mięśnia trójgłowego łydki i jego także nie będzie, neurolog już wie, że uszkodzenie dotyczy poziomu poniżej L5.

Inne odruchy miotatyczne

Jak wspomniano, najczęściej bada się odruch kolanowy. Jednakże równie popularne są odruchy z kończyny górnej, a dokładniej z:

• mięśnia dwugłowego, z ośrodkiem integracyjnym w rdzeniu kręgowym na poziomie C5-C6;
• mięśnia trójgłowego, z ośrodkiem na poziomie C6-C7;
• mięśnia ramienno-promieniowego, z ośrodkiem na poziomie C5-C6.

Jeśli chodzi o odruchy miotatyczne kończyny dolnej, poza odruchem kolanowym (który ma swój ośrodek integracyjny na poziomie L2-L4), często sprawdza się odruch z mięśnia trójgłowego łydki. Ten ma swój ośrodek na poziomie L5-S2.

Przykładowo, odruch z mięśnia trójgłowego bada się uderzając młoteczkiem w ścięgno piętowe.

	Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, że wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej...
	Kwas hialuronowy na stawy i skórę Kwas hialuronowy zapewnia mazi stawowej właściwości lepko-sprężyste, przez co zmniejsza ból w stawach. Dodatkowo wypełnia przestrzenie w naskórku redukując zmarszczki. Sprawia, że skóra wygląda młodziej i polepsza się jej odcień, dając też efekt ... Zobacz więcej...

Bibliografia

1. Konturek S., Fizjologia człowieka, Tom IV, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2000.