Łuk odruchowy to droga jaką przebywa impuls nerwowy od receptora do efektora. Odruch jest mimowolną reakcją organizmu człowieka na bodziec. Dzięki aktywności łuku odruchowego bodziec ten w postaci odpowiedniej informacji może zostać odebrany przez organizm. Następnie organizm może w odpowiedni sposób zareagować. Należy zaznaczyć, że łuk odruchowy spełnia bardzo ważną funkcję w organizmie człowieka, ponieważ umożliwia jego szybką reakcję obronną. Odbywa się to na poziomie rdzenia kręgowego, bez udziału mózgu.
Łuk odruchowy – budowa
Łuk odruchowy zbudowany jest z 5 głównych części:
- Receptora.
- Aferentnego włókna nerwowego – dośrodkowa droga doprowadzająca neuronu czuciowego – grzbietowa. Przekazuje impuls z receptora do ośrodka zwykle w rdzeniu kręgowym.
- Ośrodkowego układu nerwowego – np. kora mózgu, rdzeń kręgowy, móżdżek.
- Eferentnego włókna nerwowego – odśrodkowa droga wyprowadzająca neuronu ruchowego – brzuszna.
- Efektora.
Receptor jest komórką bądź zespołem komórek, który odbiera bodziec. Przykładem mogą być zakończenia nerwowe w skórze odbierające uczucia dotyku, bólu, ciepła czy zimna. Natomiast efektor jest narządem wykonawczym, np. mięśniem lub gruczołem.
Przykładem występowania łuku odruchowego jest przedstawiony na poniższym filmie odruch kolanowy, wywołany podczas testu u jednego z naszych pacjentów z Centrum Fizjoterapeuty:
Łuk odruchowy – rodzaje
Wyróżnia się trzy podstawowe rodzaje łuku odruchowego:
- odruch monosynaptyczny – inaczej odruch dwuneuronalny. Jak wskazuje nazwa, składa się on z dwóch neuronów oraz jednej synapsy umiejscowionej pomiędzy neuronem czuciowym a neuronem ruchowym;
- odruch bisynaptyczny – inaczej odruch trójneuronalny. Składa się z trzech neuronów (czuciowego, ruchowego i pośredniczącego), a także dwóch synaps. Znajdują się one pomiędzy neuronem czuciowym i pośredniczącym oraz między neuronem ruchowym i neuronem pośredniczącym;
- odruch polisynaptyczny – odruch wieloneuronalny. Składa się z wielu neuronów.
Przerwanie łuku odruchowego
Wynikiem przerwania łuku odruchowego i wyłączenia ośrodkowej regulacji tonusu mięśniowego (który posiada zdolność do przeciwdziałania biernym skurczem na rozciąganie) jest obniżenie napięcia mięśniowego. Z kolei zanik mięśni jest skutkiem braku pobudzeń troficznych i ruchowych. Pojawia się już między trzecim a szóstym tygodniem od uszkodzenia.
W pierwszym okresie zwyrodnienia neuronów (prawdopodobnie w wyniku spontanicznych wyładowań potencjałów elektrycznych) zaobserwować można szybkie i krótkotrwałe skurcze mięśni, nazywane drżeniem pęczkowym.
Wyniki badania pobudliwości mięśni i nerwów w uszkodzeniu neuronu ruchowego wskazują na brak reakcji na prąd faradyczny i galwaniczny lub tylko obniżenie pobudliwości. Zależy, czy odczyn zwyrodnienia jest całkowity, czy częściowy. Powyższe objawy tworzą tak zwany zespół wiotki (obwodowy), w którym obok powyższych zmian stwierdza się niedowład lub porażenie ograniczone.
Odruch – podział
Podział wyróżnia dwa podstawowe rodzaje odruchów:
- odruchy bezwarunkowe;
- odruchy warunkowe.
Odruchy bezwarunkowe należą do wrodzonych, uwarunkowanych genetycznie i nie ulegają zmianie w ciągu życia. Automatyczna reakcja organizmu zachodzi bez udziału ludzkiej woli. Odruchy bezwarunkowe w znacznej mierze są odruchami obronnymi, ponieważ cechuje je szybka odpowiedź. Do popularnych przykładów odruchów bezwarunkowych zalicza się np. kichanie, kaszel, cofanie ręki przy kontakcie z gorącą powierzchnią, odruch wymiotny, ukazany wyżej odruch kolanowy czy zwężanie się źrenicy po wejściu do bardzo jasnego pomieszczenia.
Odruchy warunkowe można wyćwiczyć w ciągu życia, oczywiście na bazie odruchów bezwarunkowych. Wymagają treningu, ponieważ mogą ulegać zanikom. W ich powstawaniu uczestniczy kora mózgu, z kolei odpowiedź na bodziec jest wolniejszą reakcją niż w przypadku poprzedniego rodzaju odruchu.
Polecane produkty:
|
Plastry kinesiotaping
Taśmy Kinesio Tex Classic to oryginalne, japońskie plastry znane i cenione od lat przez fizjoterapeutów na całym świecie. Stworzone zostały i do tej pory nadzorowane są przez doktora Kenzo Kase. Taśmy te zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce Zobacz więcej... |
|
Plastry do kinesiotapingu
Zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce z bólem układu mięśniowo-nerwowego. Dodatkowo korzystnie wpływają na poprawę krążenia krwi oraz limfy, zapewniając przy tym wygodę podczas noszenia. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Tom IV, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
- Kwolek A., Fizjoterapia w neurologii i neurochirurgii, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
